46155 sukcesja11

326 Rozdział 3. Stosowanie prawa międzynarodowego - podmioty

0    identyczności obu państw. Pogląd ten wskazuje na niezrozumienie istoty identyczności i ciągłości państwa; nie można bowiem wybiórczo traktować pozycji międzynarodowej poprzednika, wybierając jedynie aktywa, a odmawiając przejęcia zobowiązań międzynarodowych. W tym przypadku Rosja, jako państwo identyczne z ZSRR, ponosi pełną odpowiedzialność za decyzje władz sowieckich dotyczące eksterminacji polskich jeńców wojennych oraz naruszeń prawa międzynarodowego wobec ludności cywilnej zamieszkującej terytoria okupowane przez ZSRR po 17.9.1939 r. Nie można natomiast obciążać odpowiedzialnością za te zbrodnie nowych państw - Ukrainy

1    Białorusi. System państwowy ZSRR był tak scentralizowany, że organy republikańskie wykonywały polecenia płynące z Moskwy. Fakt, że represje miały miejsce na terytoriach republik, nic jest wystarczającą przesłanką odpowiedzialności (prawo międzynarodowe obciąża odpowiedzialnością państwo, a nie terytorium; przy tym konieczne jest popełnienie deliktu przez organ państwowy, bez względu na jego miejsce w hierarchii organów państwowych).

Szczególnym przypadkiem gotowości przejęcia odpowiedzialności międzynarodowej przez państwo sukcesora było rozwiązanie przyjęte przez Czechy i Słowację jako sukcesorów Czecho-Słowacji w odniesieniu do EKPC. Oba państwa uznały obowiązywanie Konwencji oraz jurysdykcję organów w Strasburgu w okresie pomiędzy rozpadem państwa a przyjęciem obu sukcesorów do Rady Europy. W ten sposób obaj sukcesorzy uznali swą odpowiedzialność za naruszenia Konwencji przez poprzednika na terytorium, za które odpowiednio przejęli odpowiedzialność. Oba państwa motywowały to rozwiązanie dążeniem do zapewnienia ciągłości uprawnień obywateli w zakresie ochrony praw człowieka.

Całkowite zwolnienie sukcesora z odpowiedzialności nie odpowiadałoby aktualnemu rozwojowi prawa międzynarodowego, które w coraz większym stopniu przyjmuje zasadę słuszności (equity) jako materialną przesłankę rozstrzygnięć. W tym przypadku można mówić o stosowaniu eąuity praeter legem, właściwie jako ogólnej zasady prawa mającej w założeniu uniknąć niesprawiedliwości spowodowanej brakiem normy zwyczajowej, regulującej sukcesję w odniesieniu do odpowiedzialności międzynarodowej. Szczególnie oczywiste wydaje się uznanie odpowiedzialności sukcesora w przypadkach unii (fuzji) państw, kiedy to jeden sukcesor przejmuje wszystkie prawa i obowiązki poprzedników. Odpowiedzialność pojawiałaby się jednak dopiero w przypadku, gdyby sukcesor odniósł z deliktu wymierną materialnie korzyść. Wykluczona jest natomiast sukcesja odpowiedzialności w formie satysfakcji moralnej. Dełik-ty mają charakter ściśle personalny, tj. odpowiedzialność związana jest z podmiotowością międzynarodowoprawną danego państwa. Podobnie jak umowy o charakterze politycznym wygasają w przypadkach sukcesji państw, tak ta sama zasada dotyczyć musi również odpowiedzialności międzynarodowej za delikty.

Nb. 335

odmioty o kompetencjach szczegółowych - organizacje międzynarodowe¹

anizacje prawa międzynarodowego publicznego

rawie międzynarodowym termin „organizacje międzynarodowe” ysię z reguły do organizacji składających się wyłącznie lub icej części z państw i zwykle ustanowionych traktatem. Traktat do zasady, instrumentem konstytucyjnym. Organizacje te nazywa "to międzyrządowymi organizacjami międzynarodowymi (Go-Mai Organizations - GO’s). Obecnie działa ich co najmniej 350. śię między sobą zakresem działania, strukturą, funkcjami. W ra-ypNZ współdziałają ze sobą niemal wszystkie państwa na wszyst-)tnych płaszczyznach współpracy międzynarodowej. Z ONZ po-są liczne organizacje wyspecjalizowane jak FAO, WHO, ICAO, kwiatowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Wiele organizacji }sy ramach regionalnych (np. Rada Europy, Unia Afrykańska, Orga-iPaństw Amerykańskich, Liga Państw Arabskich), inne zajmują się i dziedzinami współpracy, np. obrotem kawą cukrem, cynkiem.

jwość organizacji międzynarodowych w prawie jftrznym państw członkowskich

337

'eguły traktaty konstytuujące organizacje międzynarodowe przewi-utworzone na ich podstawie organizacje będą uznawane za osoby w porządku prawnym państwa członkowskiego, zarysowując ńjmniej minimalny zakres owej podmiotowości.

Amerasinghe, Principles of the Institutional Law of International Organiza-JfCarabridge 1996; Ph. Sands. P. Klein, BowetfsLaw of International Institutions, ~~ "2001; J. Klabbers, An Introduction to International Institutional Law, Cam-2002; R. Monaco, Les principes regissant la structure et le fonctionnement des ations intemationales, RCADI 156(1977), s. 79; SFDI, Les organisations inter-/r*es contemporaines: crise, mutation, developpement, Colloque de Strasbourg, ■'988; F. L. Kirgis, International Organizations in Their Legał Setting (wyd. 2.), !7I 1993; N. White, The Law of International Organisations, Manchester 1996; 0fulłer, International Organizations and Their Host States, The Hague 1995; jŚchermers, N. Blokker, International Institutional Law, (wyd. 3.), Dordrecht SjR- M. Dupuy (red.), Manuel sur les organisations intemationales, Academie de International de La Haye 1998 (wyd. 2.) /. Seidł-Hohenveldern, G. Loibl, Das •der Intemationalcn Organisationcn, Koln 2000; R. J. Dupuy (red.), Manuel sur lisations intemationales, Paris 1998; T. Łoś-Nowak (red ), Organizacje w sto-i międzynarodowych, Wrocław 1998; P. Czubik, B. Kuźniak, Organizacje miętowe, Warszawa 2002.

Nb. 336-337