39541 sukcesja07

31 8 Rozdział 3. Stosowanie prawa międzynarodowego - podmioty

ne sukcesorowi, natomiast innego rodzaju dokumenty, odnoszące się je- i dynie częściowo lub incydentalnie do terytorium zmieniającego suwere- 1 na. pozostają własnością poprzednika, lecz powinny zostać udostępnione | w odpowiednim zakresie sukcesorowi. Jest to zgodne z obowiązującą | w prawie dotyczącym archiwów zasadą proweniencji (pochodzenia archi- j wów), uzupełnioną zasadą pertynencji (przynależności funkcjonalnej).

Zasady powyższe dotyczą jedynie archiwów, a nie np. bibliotek czy też | dziel sztuki. Prawo międzynarodowe nie wypracowało jednoznacznych | zasad dotyczących tych ostatnich w przypadkach sukcesji państw. Dzieła | sztuki stanowiły przedmiot zainteresowania prawa międzynarodowego | w stosunkowo niewielkim stopniu. Wykształciły się tu tylko dwie zasady, § tj. terytorialnej więzi dóbr kultury oraz obowiązku restytucji dzieł sztuki § wywiezionych nielegalnie lub w przypadku konfliktu zbrojnego. Szcze- ! gólnym przypadkiem zastosowania zasady terytorialnej więzi dóbr kultu- | ry są rozwiązania przyjęte wobec sukcesji państw. Praktyka w tym zakre- l sie nie jest jednak konsekwentna. W równym stopniu odwoływano się do ] zasady zachowania jedności zbiorów muzealnych i kolekcji artystycz-    ]

nych, jak do zasady zachowania przez poprzednika tych obiektów, które    j

są wprawdzie związane z terytorium cedowanym, ale mają szczególne j znaczenie dla dorobku kulturalnego i jedności narodowej poprzednika.

Ze względu na brak jednolitej praktyki nie można mówić o obowiązywaniu normy zwyczajowej w przypadku sukcesji dzieł sztuki, jakkolwiek jej sformułowanie byłoby niewątpliwie pożądane.

327    O ile zasady dotyczące mienia państwowego i archiwów są w zasadzie ' jednoznaczne i nie budzą wątpliwości, o tyle sukcesja długów państwowych jest zagadnieniem niezwykle dyskusyjnym, a mocno zróżnicowane rozwiązania przyjmowane w poszczególnych przypadkach zmian terytorialnych nie pozwalają na wyciągnięcie wniosków có do kształtu prawa zwyczajowego. Można wskazać zarówno przypadki, w których sukcesor przejął całość lub przynajmniej część długu poprzednika, jak też sytuacje jednoznacznego odrzucenia wszystkich lub przynajmniej niektórych kategorii tych długów.

328    Konwencja z 1983 r. wprowadziła kilka zasad ogólnych dotyczących sukcesji w odniesieniu do ekonomicznych aspektów zmian terytorialnych, a mianowicie prymat umowy dewolucyjnej (tj. umowy pomiędzy poprzednikiem i sukcesorem), istotną rolę zasady słuszności w stosunku do podziału aktywów i pasywów w przypadkach sukcesji oraz uprzywilejowanie nowych państw niepodległych. Mienie państwowe, we wszystkich rodzajach sukcesji, przechodzi na własność sukcesora - mienie nie-

Nb. 327-328

wraz z terytorium, natomiast mienie ruchome w takim zakresie,

, jest ono związane ze sprawowaniem władztwa terytorialnego, ~zną (eąuitable) część pozostałego mienia ruchomego oraz mienia ęgo za granicą. Odnośnie do długów państwowych, wobec braku ^ania umownego pomiędzy sukcesorem a poprzednikiem, w przy-sji sukcesor powinien przejąć część długu poprzednika zgodnie słuszności. Analogiczne zasady podziału długów powinny oboleć w przypadkach secesji i rozpadu państwa. Natomiast w przybił (zjednoczenia) państw poprzednik powinien przejąć cały dług 'oprzedników.

uesieniu do Jugosławii, kwestia mienia państwowego ruchome-jsznąjdującego się poza granicami byłej SFRJ została uregulowana &ie zawartej przez pięć państw-sukcesorów 29.6.2001 r.¹. Strony Skłucz procentowy podziału mienia, podkreśliły obowiązek troski '*ny majątek przed jego podziałem oraz ustanowiły specjalny -komitet ds. implementacji umowy. Międzynarodowe instytucje (MFW, Bank Światowy) zawarły porozumienia z sukcesorami dem FRJ) w sprawie podziału długów. W odniesieniu do Cze-:aeji natomiast dokonano podziału mienia państwowego i zobo-^:nansowych w stosunku 2:1, odpowiednio do liczby ludności no-stw. Po zjednoczeniu Niemiec RFN przejęła całe mienie pań-byłej NRD; odmówiła jednak spłaty zadłużenia zewnętrznego.

%z kwestii spornych było roszczenie ONZ o spłatę przez RFN zaległych Należnych tej organizacji od NRD. Sekretariat Generalny ONZ stał na stanowić inkorporacja NRD przez RFN oznaczała również przejęcie zobowiązań fi-;'ch; z kolei rząd RFN twierdził, że skoro NRD przestała istnieć, to wygasły ' jej długi. Po długotrwałych negocjacjach rząd w Berlinie zdecydował o wpła-!. konto ONZ sumy odpowiadającej zaległym składkom, zaznaczając jednak, że *:tp ex gratia.

przypadku rozpadu ZSRR w dniu 4.12.1991 r. zawarte zostało poronnie o podziale mienia państwowego oraz o repartycji długów pań-itych. Następnie w latach 1993-1994 Rosja zawarła porozumienia “Iwami-sukcesorami o przejęciu przypadającego im mienia ruchomi zagranicznego w zamian za spłatę odpowiedniej części długów, wydała ustawę (8.2.1993 r.) o przejęciu przez Rosję odpowiedzialna mienie byłego ZSRR, usytuowane za granicą. W praktyce poronię dotyczące mienia postsowieckiego nie weszło dotąd w życie ze iu na brak ratyfikacji przez Gruzję. Można zatem stwierdzić, że 3&:

Jf£M 41(2002), s.

Nb. 328