sukcesja01

306 Rozdział 3. Stosowanie prawa międzynarodowego - podmioty

praktyka - modyfikująca statut tej organizacji - że terytoria zarządzane przez reżimy de facto są dopuszczone do międzynarodowego obrotu pocztowego, pomimo że nie są stronami związku. W przypadku ostatecznego uznania reżimu de facto jako rządu państwa, zawarte przezeń umowy międzynarodowe będą traktowane jak regularne umowy. Uznany rząd będzie w takiej sytuacji również ponosił odpowiedzialność za naruszenia prawa międzynarodowego dokonane w czasie sprawowania faktycznej władzy. Co do zasady, wyłączona jest natomiast w takiej sytuacji odpowiedzialność rządu centralnego za akty reżimu de facto dążącego do oderwania części terytorium. Wyjątek może stanowić jedynie odpowiedzialność.za naruszenia wynikające z normalnego zarządzania tym terytorium.

III. Sukcesja państw¹

1. Pojęcia sukcesji, identyczności i ciągłości państwa

3łl Mapa świata ulega nieustannym przeobrażeniom. Niekiedy zacho-J dzące zmiany są niewielkie i mają raczej charakter retuszu, związanego:! czy to z potrzebami gospodarczymi, czy to ze zmianami przyrodniczymi (jak np. modyfikacja biegu rzeki wymagająca ponownego wyznaczeijijPj granicy państwowej). W innych sytuacjach zmiany prowadzą do pows®f nia nowych państw w wyniku połączenia się kilku państw istniejących,! czy też odwrotnie - do utworzenia kilku nowych państw w miejsce paki stwa już istniejącego. Zmiany terytorialne pomiędzy państwami określał się łącznie jako sukcesję państw.    l|l

Pojęcie sukcesji wywodzi się z języka łacińskiego i instytucji prav¥|l prywatnego. Używa się go w prawie międzynarodowym w podwójny® znaczeniu, tj. na określenie zdarzenia prawnego - samego faktu zmian®

<} 3. Zmiany terytorialne, uznanie i sukcesja państw

ych pomiędzy państwami, oraz na określenie skutków prawnych ian.

'ęciem sukcesji związane są pojęcia identyczności i ciągłości państw.

! należy rozumieć w ten sposób, że dane państwo jest tożsame z innym istniejącym uprzednio, przy czym identyczność nie oznacza tożsa-olementów konstytutywnych państwa: ludności, terytorium i wła-twowej. Problem identyczności lub sukcesji państw powstaje Wtedy, gdy dochodzi do daleko idących przemian w strukturze te-fnej, ludnościowej lub aparatu władzy danego państwa. Pojęcie ości oznacza przy tym tożsamość podmiotowości międzynaro-Ijtj, praw i obowiązków opartych na prawie międzynarodowym,

:mość wszystkich elementów składowych państwa.

Sycę RFN po powstaniu dwóch państw niemieckich wykształciło się pojęcie ści częściowej. Zgodnie z tą doktryną, RFN była identyczna z „Niemcami” lotem prawa międzynarodowego, jednakże terytorialnie, ludnościowo oraz zenia władzy państwowej była jedynie „częściowo identyczna". Stąd zo-RFN nie mogły wiązać Niemiec jako podmiotu prawa międzynarodowe-a „częściowej identyczności” nie znajduje uzasadnienia w pozytywnym narodowym.

^podstawowych wytycznych związanych z oceną identyczności, 312 sukcesji państw jest domniemanie ciągłości państw. Zgodnie ?two istnieje tak długo, dopóki z całą pewnością nie da się stwier-Tapadku. Nie jest przy tym rozstrzygnięty spór, czy upadek pań-się z wygaśnięciem przynajmniej jednego z jego elementów HiKw praktyce - władzy państwowej), czy też nie można mówić stwa, jeżeli choć jeden z jego elementów istnieje nadal po seń podważających istnienie państwa. Zazwyczaj wszyst-*ńy są ze sobą powiązane i występują łącznie. W odniesieniu do zestii można z całą pewnością stwierdzić, że ich zaistnienie nie tpp upadku państwa. Należą do nich zwłaszcza: zmiana nazwy seniesienie jego stolicy, znaczące zmiany terytorialne (nawet jak utrata terytoriów przez Prusy w wyniku pokoju w Tylży \ćzy przez Turcję na podstawie traktatu pokoju w Lozannie współcześnie - utrata 1/3 obszaru państwowego przez Niem-ąwie umowy poczdamskiej w 1945 r.), zmiany konstytucyjne, Jiiształcenie formy państwa z unitarnej na federalną, czy też re-leczno-polityczna. Decydującą rolę spełnia uznanie ze strony Ji; międzynarodowej.

‘je socjalistycznej istniał trend do uznania rewolucji jako przesłanki 313 a i powstania w to miejsce nowego państwa. Stanowił on podstawę

Nb. 312-313

1

J. Crawford, The Crcation of States in International Law, Oxford 1979; W. Fie Das Kontinuitatsproblem im Vólkerrecht, Frankfurt/M-Munchcn 1978; K. A tarek,U lity and Continuity of States in Public International Law, Geneva 1968; J. Tyrano* Sukcesja rządów a identyczność państwa. Zagadnienia teoretyczne, PiP 35{ 19S0), 1 s. 64; H. Ruiz-Fahri, Gcnćse et disparition de 1'Etat a !'epoque contcmporaine, Ą| 38(1992), s. 153; B. Stern, La succession d’Etats, RCADI 262(1996), s. 15; U. Fd nuli i Th. Schweisfurth, Das Recht der Staatensukzession, Berichtc der 35(1995). odpowiednio s. 9 i 49; M. Craven, The Problem of State Succession ; Identity of States under International Law, EJIL 9(1998), s. 142; J. Guść. Zasada * tywności a zasada legalności jako kryteria powstawania i uznawania państw, PiP j Nr 10, s, 45; J. Klabbers i in., State Practice Regarding State Succession and Issu Recognition, Council of Europę Pilot Project, Kluwer Law International 1999.

Nb. 311