42413 img006 (55)

kania - osiedla zapewniają te rodzaje rozrywek, które „normalnie” są płatne: mają własne siłownie, korty i sztuczne jeziora. Poprzez zorganizowanie atrakcji i zagospodarowanie przestrzeni półpublicznych utrwalane są podobne style życia, gusty, zachowania i wyznaczane podobne atrybuty klasowe: korty tenisowe, baseny (w przypadku dorosłych), piękne place zabaw (w przypadku dzieci):

Osiedle Modre będzie strzeżone i monitorowane (miesięczny koszt lej usługi na jedno mieszkanie to ok. 60 zł). Inwestorzy zapowiadają budowę centrum rekreacyjnego z basenem, klubem fitness, polem golfowym, kortami tenisowymi i klubem jeździeckim. To przedsięwzięcie ma być zrealizowane w ciągu dwóch najbliższych lat. Na terenie osiedla powstanie również przedszkole (nr 61).

Rama estetyczna. Trzecią ramą pojawiającą się w tckstacli na temat osiedli jest wątek estetyczny. To właśnie estetyka stanowi istotne uzupełnienie motywu prestiżu. Bywa, że występuje samodzielnie. Pobudki estetyczne dotyczą zagadnień związanych z wyglądem i estetyką mieszkań, nieruchomości i otoczenia oraz wizerunku miast jako całości. Kwestie estetyczne dominują w tekstach typu opisowo-afirmu-jąccgo oraz opisowo-krytycznego, choć bywają także obecne w pozostałych dwóch typach. O roli estetyki w kształtowaniu dyskursu może świadczyć wypowiedź dewelopera, pochodząca z początków analizowanego okresu:

- Jeśli chcecie państwo pisać o samej architekturze naszego osiedla - możemy rozmawiać. Jeśli akcent będzie położony na „ wyspę luksusu ", nic z tego. U nas mieszkają dyrektorzy zachodnich banków. Tekst w ..Gazecie" obniżyłby ich poczucie bezpieczeństwa (kursywa - J.G.) - powiedział nam szef firmy deweloperskiej, która stworzyła w Warszawie świetne kameralne osiedle, chwalone za wysoką jakość architektury (nr 10).

Elementy dyskursu odwołujące się do estetyki osiedli pojawiają się w analizowanym okresie z różnym natężeniem. Estetyka jest dominującym elementem w początkowej fazie dyskursu, wpisując się w nurt afimntjący tego typu przedsięwzięcia, z czasem jednak ustępuje miejsca kwestiom bezpieczeństwa i ceny, ale ostatecznie powraca po krytyce koncepcji zamkniętych osiedli.

Obecność motywów estetycznych służy poprawie wizerunku osiedli grodzonych. Koncentrując się na innych, mniej kontrowersyj-

)

nych elementach, takich jak na przykład jakość życia, pozwala odwrócić uwagę od kwestii wykluczenia. Obecność motywów estetycznych w dyskursie wynika także z charakteru tekstów i zainteresowań samych autorów. Część z nich pomija świadomie wątki problemowe, koncentrując sic niemal wyłącznie na rozwiązaniach architektonicznych, stylu oraz estetyce budynków¹⁴⁶:

Aleja K.EN przecinająca cale pasmo ursynowsko-natolińskie powoli zamienia się w wielkomiejską ulicę. To ulica niepodobna do wszystkiego, co powstało w Warszawie po wojnie. Przypomina za to przedwojenną Puławską. Są tu bowiem domy o wyrównanych gabarytach, często z podcieniami, ze sklepami na parterach, z wewnętrznymi, pełnymi zieleni i strzeżonymi podwórkami. Sa wreszcie dość kameralne przecznice (nr 72).

W wielu przypadkach można jednak odnieść wrażenie, że poczucie spójności estetycznej służy legitymizowaniu i racjonalizowaniu praktyk segregacji przestrzennej i społecznej, które w innym przypadku mogłyby zostać poddane krytyce. Wykorzystywanie estetyki krajobrazu w opisie polskich osiedli typu gaiecl communities spełnia, jak.się wydaje, trzy podstawowe funkcje:

1)    estetyka jest tym, co odróżnia osiedla od otoczenia urbanistycznego;

2)    estetyka legitymizuje segregację przestrzenną;

3)    estetyka jest wykorzystywana jako alibi przez deweloperów¹⁴⁷.

Rama klasowa często nic występuje samodzielnie w analizowanym okresie. O wiele więcej uwagi poświęca się w dyskursie prestiżowi i estetyce, a także rosnącym podziałom społecznym niż kwestiom formowania się nowej klasy. Dyskurs koncentruje się na pogłębianiu różnic społecznych czy ogólnie postrzeganym rosnącym „podziale na bogatych i biednych” niż wprost na procesie tworzenia się klasy średniej:

¹⁴⁶    Charakterystyczne jest na przykład zainteresowanie sprawami formy, architektury i estetyki budynków cytowanego tutaj Jerzego Majewskiego, w którego tekstach wątki społeczne: klasowe czy bezpieczeństwa, prawie zupełnie nie występują; dużo miejsca natomiast poświęca on wyglądowi osiedli.

¹⁴⁷    Tc trzy funkcje zostaną opisane dokładanie w podrozdziale Krajobraz estetyczny.

153