53094 Schaeffler Filozofia Religii2

Hermeneutyka tekstów religijnych, posługująca się metodami filozpficzno-transcendentalnymi, może więc podać dlaczego mówi eiiie religijne w wielu przypadkach jest jednocześnie 'wypowie-

zakomunikować/’w jaki sposób ukazuje się’*swiat, jeśli widziany jest w swietll^rawdy Bożej. Jest ono jednocześnie akcją językową, ponieważ podmiot, który jest . w stanie w ten s^tób wi-dzieć.i rozumieć' rzeczywistość świata, realizuje się falko w aktywnym dopełniań|^_;,_:l1lępxelacji wolności boskiej i ludzkiej”. Akcje językowe przykazania i modlitwy, o których mówili Cohen i Ro-senzweig, akcje językowe obietnicy boskiej łaski przebaczania pokonujące ^^SMSt^^pT^fycznego rozumu i- .akcie. językowe

doksolofiii.odpowiadającei zabłyśnięciu chwały Bożej. konsfgSU- . la^dopiero owe religijne Ja, zdolne do aktu religijnego i do przy-l^a^pTerw^rfef^eSy^^tości pojmowanego w sposób religijny świata przedmiotowego.

Metody transcendentalne czynią więc w dwojaki sposób zrozumiałymi .osobliwości języka religijnego, które poza tym sprawiają ' szczególne trudności w. wyjaśnianiu: napięcia między samo-udzielaniem. się i obiektywnością oraz między podwójnym charakterem akcji językowej i zdaniem orzekającym.

' Podobnie ma się sprawa z trudno pojmowalną w innych przypadkach swoistością opowiadania religijnego. Do strukturalnej specyfiki języka modlitwy należy fakt, że akcentuje on w'charakterystyczny sposób element nieprzewidzialności tego, o czym opowiada. W momencie, w którym dokonuje się hiero-fania,. rozbija on wszelkie oczekiwania, a nawet wszelkie warunki tego, co dotychczas było do pomyślenia: „Gdy Pan .odmienił los Syjonu, (Powrotna Syjon) byliśmy jak we śnie” (P.s 126,1). Podobnie cechą cbaraktecsatozrią ,.języka modlitwy    że

ipodlący się we wszystkich kolejach swego życia zawsze może jyzywać'tó‘im^    iden^yfilcuje doświadczanego obecnie

Boga ~nowęgo '„wielkodusznego czynu” z tym, do którego wołali *już przodkowie i do którego będą wołać Synowie najdalszej przyszłości:.'„Jak było na początku, tak też i teraz i zawsze i po wieki wieków” (por. powszechny w nabożeństwie katolickim zwrot'końcowy każdego psalmu). To, że_vprzez wezwanie imienia Bożego udaje się ponad granice „wieków” stworzyć jedność

wszelkiego opowiadania, staje się jeszcze bardziej wyraźne w wezwaniu znajdującym się w żydowskiej modlitwie porannej:

^? " „Niech będzie pochwalone Imię, w którym rozbłyska chwała jego ^.panowania (...) teraz i po wsze czasy”.

Również ta podwójna specyfika języka religijnego, z jednej strony wyznawanie pierwiastka nieprzewidzianie .nowego i wzywanie go za pomocą starego imienia z drugiej strony, może się stać zrozumiała poprzez hermeneutykę, posługującą się metodami transcendentalnymi. To, co zostało tu wyrażone, jest doświadczeniem kontyngencji i historycznej zmienności zdolności doświadczalnej człowieka.    . ■

Ponieważ w hierofanii założono nowy kontekst możliwości

i

doświadczania, treść tej hierofanii wydaje się najpierw dla ludzkiego. sposobu myślenia niemożliwa, podobnie jak treść snu.. Ponieważ jednak mówca w tak doświadczanym wydarzeniu rozpoznaje boską moc, która urzeczywistnia się w nim „po wiek wieków” (tj. przy każdym przechodzeniu od ogólnego związku doświadczania w inny związek, inaczej ustrukturalizowany), może on dlatego również w nowym doświadczeniu, składając dzięki, pazywać po imieniu Boga przodków. I właśnie- przez ■ ten' fakt nowe wydarzenie staje się częścią całości opowiadania, w którym mówca ponownie rozpoznaje swą własną historię. Wzywanie po imieniu Boga, którego obecność doświadczana jest ciągle jako „niesłychana” (różna od wszystkiego co zostało poznane i przekazane), łączy w ten sposób obecną teofanię z opowiadaniem o minionych wielkodusznych czynach tego samego Boga i z przekazem, który może być dalej podawany z ojca na syna, ,_;z pokolenia na pokolenie”.    '    ' ■ :

D) ZAGADNIENIE KRYTERIÓW RELIGIJNOŚCI..... •

Przegląd porównawczy filozoficzno-religijnych sposobów, stawiania problemów, ustaleń i metod wykazał, że od teologii filozoficznej, Zwłaszcza' gdy posługuje się ona' metodami transcendentalnymi, można oczekiwać szczególnie ostrej świadomości metor dycznej; od analizy języka religijnego zaś można się spodziewać szczególnie wyraźnej informacji o tym, w jaki sposób można osiągnąć kryteria rozstrzygające czy jakiś fenomen posiada charakter specyficznie religijny (i w ten sposób podlega pod dzie^