66892 tomI (225)

FiZJOPATOLOGICZNt PODSTAWY FIZJOTERAPII 227

bólowej nieznacznie tylko obniża bolesność tej okolicy, natomiast nie ma najmniejszego wpływu na tkliwość (reaktywność) miejsc wywołujących tego typu ból. Na odmianę, znieczulenie struktur z których wywodzi się ten ból przeniesiony powoduje zarówno miejscową analgezję, jak i wytłumienie reakcji nociceptywnej w miejscu odległym. Dokładniejsze badania wskazują, że reakcję tego typu można wyzwolić poprzez stymulację (podrażnienie) ściśle określonych miejsc w obrębie głębokich mięśni przykręgosłupowych, więzadeł, stawów międzywyrostkowych i okostnej łuku kręgowego. Znajomość tych miejsc i towarzyszących ich podrażnieniu odpowiedzi bólowych ma wartość nie tylko diagnostyczną, ale przede wszystkim praktyczną (terapeutyczną).

Inne zjawisko dotyczące odczuwania bólu, to tzw. ból mięśniowo-powięzio-wy i związane z tym występowanie w obrębie tkanek miękkich - tzw. stref lub punktów spustowych (trigger zones, trigger points). a także występowanie miejscowej bolesności punktowej (tender point).

Mianem punktów spustowych określa się miejsca o wielkości od 0,5 do 1 cm, nadwrażliwe (hiperreaktywne bólowo) na ucisk; Mówiąc inaczej, są to miejsca, których podrażnienie powoduje ból lokalny oraz ból promieniujący do dystal-nych części ciała. Podrażnienie to może być wyzwolone przez ucisk, kłucie, narastające ciepło bądź zimno oraz przez ruch. Jak pisze Caiłliel - te małe nadpobudliwe regiony stanowią jak gdyby tarczę ochronną dla tkanek, w których strefy te są zlokalizowane. Z drugiej natomiast strony, znajomość tych stref ma spore znaczenie dla terapii przeciwbólowej.

Aktywny punkt spustowy charakteryzuje się niską pobudliwością na bodźce mechaniczne. Już podczas fizjologicznych ruchów w czynnościach dnia codziennego, może pojawić się ból lokalny, odczuwany jako swoisty dyskomfort. Dyskomfort ten spowodowany jest bólem określanym jako „przeszkadzający” i „rozprzestrzeniający się” na okoliczne mięśnie (odpowiadające topograficznie projekcji bólowej danego punktu spustowego). Klinicznie nieaktywny punkt spustowy wyzwala ból dopiero po znacznym ucisku, iniekcji lub nakłuciu go igłą akupunk-turową. W warunkach fizjologicznych nie sposób jest jednak znaleźć te punkty w mięśniach, ani też przy normalnym palpacyjnym nacisku wyzwolić ból. Nie znana jest wprawdzie „etiologia” uaktywniania tych punktów, jednakże wskazuje się na znaczny związek pojawienia się tego rodzaju miejsc z przebytym bezpośrednim urazem mięśnia lub okolicznego stawu, a także z chronicznym przeciążeniem tej okolicy ciała, procesami zapalnymi oraz z ograniczoną ruchomością stawową.

Nieaktywne punkty spustowe mogą także ulec uaktywnieniu poprzez nadmierne rozciągnięcie mięśnia, unieruchomienie, przemęczenie lub przeciążenie, ale jest też i działanie odwrotne. Mięsień, w którym znajduje się aktywny punkt spuslowy