74019 strona0025 (3)

7H Marla Zebrowska 1 Zofia Bobaka

w ostatnich dwóch dziesięcioleciach, opieramy się w dużej mierzi* ni • vM* podręczniku.

Spośród różnych okresów życia dziecka najwięcej uwagi uzyskiwał w ostatnim dwudziestoleciu wiek niemowlęcy, mniej wiek pi * s/kolny. Najmniej stosunkowo prac poświęcono okresowi dorastaniu l • • ce odnoszące się do wieku niemowlęcego miały charakter głównie oka pcrymentalny i dotyczyły przede wszystkim procesów poznawczych <1 /!•*• ka oraz roli wczesnych doświadczeń w jego rozwoju. Stymulacja I• »• !*»•• nad tym wiekiem przyszła z różnych stron, przyciągał on bowiem uwagę reprezentantów wielu orientacji teoretycznych. Podjęcie wielu bieleni umożliwiły nowe techniki, pozwalające na dokładny pomiar jednocześni* wielu aspektów funkcjonowania niemowlęcia, oraz uzależnienie aU*»»«»vv« nych układów bodźców od tego, jakie czynności dziecko wykonuje. W wy niku nowych badań zmienił się pogląd na naturę niemowlęcia. Zarzi/l" Je spostrzegać jako istotę nie tylko biernie doznającą wrażeń I wykonu Jącą szereg ruchów, lecz również jako aktywny podmiot, /mi" niający się bardzo szybko, posiadający świetne mechanizmy adaptacyjne, ■postrzegający i myślący, jako partnera społecznego pozostającego w sla lej interakcji ze środowiskiem ^łM.

Problematyka rozwoju poznania stanęła w centrum uwagi nie tylko w badaniach nad niemowlętami^1W Wskazywaliśmy na teorrlyi * ne 1 społeczne źródła tego zjawiska. Podejmowane prace, szczególnie <!<• tyczące rozwoju pojęć^m oraz rozumowania i myślenia u dzieci | • KO>tnwa)y w dużej mierze pod wpływem teorii i badań .T. P i o g • I a oraz. psychologów radzieckich. Wiele z tych prac polegało na powtarzaniu badań przeprowadzonych już na obcym terenie, aby poprzez. odpowluiU Jąee współczesnym wymogom metodologicznym eksperymenty sprawdźIA icb wyniki, Jak też słuszność istniejących interpretacji stwierdzonyc h . Ja wlsk.

Szczególne, odrębne miejsce zajmują w badaniach nad rozwojem po znania prace J. S. Bruncra¹". Badania prowadzone w kicrowunyin

^,M Por. przegląd badań nad rozwojom niemowlęcia w pracy: W. Ki- nu M. M. Halth, P. _%H. Salapatck Humań infancy: A bibliography aml pulcie W I*. II. Mttaaen (1970), t. I, ». 287 -445.

«*• Sytuację tę Ilustruje świetnie praca: Copaifiue development In rhildren t u , Monographt o/ the Socłety for Hcnarch iu ChUd Devtlopn\entl Chicago l|70, Ilu llalver«lty of Chicago Press.

^,M Por. J. H. Flavel Conccpt development. W: P. II. Muasen (1070), I l,

I.    083- 1050.

Por. D. K. Berlync Children'* reatoning and thinklny. W: P. II. Muairn (10701, t. i, ■: o:u\- D81.

»•» Por. J. S. Brunrr, H. li. 01ver, P. M. Greenflrld 1 Inni Studlei In cognlflt'# protofh. A rollaboraflon at the Center for Cnpnitłrr Studia. Nrw York luno

J.    Wlley,

i** • z niego Ośrodku Badań nnd Poznaniem na Uniwersytecie Hnrwardzkim w Cambridge zmierzają cl«» skonstruowania takiej teorii nabywania i użytkowaniu wiedzy, która określałaby psychologiczno mechaniz-II) funkcjonowania poznawczego i rozwoju dziecka. Teorii takiej nie \ ^,,M Jego zdaniem, zastąpić ujęciem zjawisk psychologicznych w terminu. li socjologii, fizjologii, ewolucjonizmu, lingwistyki czy logiki. Stano-WUlm swoje określa Bruner jako instrumentalny koncep-

•    nuli.' m. W pracach swoich uwzględnia zarówno determinujące pozna

ni.. procesy kulturowe, uchwytne w badaniach międzykulturowych, jak też t.....my ewolucji biologicznej, możliwe do uchwycenia w badaniach po-

•    "wiiuwrzych.

Do problemów typowych dla lat trzydziestych, które ożyły na nowo i* ostatnim dwudziestoleciu, należą m.in. prace nad spostrzegali I • m i uwagą. I tutaj można było obserwować wpływy J. P i a -g • ta. Jak też psychologów radzieckich oraz skutki narastającej wiedzy " mil w procesie spostrzegania — struktur wrodzonych z jednej, doświad-"*nit zaś z drugiej strony ^ł0ł. Wiedza ta ożywiła, na wyższym poziomie *1../.mości, odwieczną kontrowersję stanowiska natywistycznego i em-l*i. v ystyczncgo w odniesieniu do problemu spostrzeżeń. Badania nad spodli foguniem oparte na podstawach teoretycznych zaczęły znajdować za-ii. .iwanie w praktyce: np. teoria, na której oparła swe prace E. Gib-

*    •• n, stała się podstawą badań nad trudnościami w procesie czytania.

Wielkie zainteresowanie zaczęły wywoływać znowu zagadnienia u w a -M I zarówno jako zmiennej zależnej, jak i niezależnej. Poszukiwano spe-UM bodźców wywołujących uwagę, badano na przykład, jakie cechy

*    m/y ludzkiej powodują, że jest ona przedmiotem uwagi niemowlęciu, i<iólmwano określić warunki koncentracji uwagi na zadaniu, badano rolę u - ,ig| (reakcji orientacyjnych) w procesie uczenia się.

Wyniki badań nad spostrzeganiem oraz uwagą u dzieci należały do lyi h, które podważały adekwatność stosowania teorii wyrosłych na terenie )• yi hnlogii ogólnej, jak też teorii informacji przy wyjaśnianiu prawidłowości stwierdzanych w badaniach nad dziećmi w różnym wieku.

Analogiczna sytuacja zaczęła pojawiać się w badaniach nad ucz c-n l c m a i ę dzieci, w których to badaniach głównym tematom stała się Identyfikacja zmiennych wpływających na ten proces. Badania t« cha HtMtiyzowttliśmy już na s. 63-64. Dodamy, iż. okazało się, ze zmienne wpływające na uczenie się mają inny efekt u dzieci (i to różny w różnym wieku) niż. u dorosłych, z czego wynika, że praw uczenia się stwler •Danych w badaniach nad Innymi organizmami nie można beztrosko r) •

••• Podnumowanlc hndnń nnd rorwrtjrm ■pollriotrń /nujdujrmy w i>r». v: II I. I*lrk, Jr., A. D Plik .SVmor|/ OOd jurreptunl d*velopment. W: I’. II Mua»«<n

(IU70), t. I, a, 773 - H47.