52981 strona0046 (3)

120 Marla Zebrowska 1 Zofia Huhaku

Tr/cda grupa problemów, którą wymieniliśmy poprzednio, mianowicie zaburzenia w rozwoju psychicznym dzieci i młodzieży, należy

już do psychologii klinicznej dziecka, omawiać więc jej tu bliżej nie będziemy. Wspomnimy jedynie, że szeroko zakrojone badania z tego zakresu prowadzone są od wielu lat według wyraźnie sprecyzowanego programu badawczego przez H. S pionek i jej zespół^lu w Uniwersytecie Warszawskim. Badania nad zaburzeniami rozwoju i zachowania u dzieci prowadzone są również w Zakładzie Psychologii Klinicznej UJ pod kierunkiem Marii Susułowskiej. Tymi zagadnieniami zajmowali się także: niedawno zmarły A. Lewicki, kierownik Zakładu Psychologii Klinicznej w Uniwersytecie Poznańskim, S. Gerstmann w Lodzi i Z. Włodarski w Warszawie. Wiele badań poświęcili też psychologowie problemom trudności wychowawczych, demoralizacji, wykolejania się i przestępczości nieletnich, tj. zagadnieniom bardzo złożonym i leżącym raczej w kręgu zainteresowań psychologii wychowawczej, klinicznej, kryrr.inolo-glcznej i sądowej (podobnie jak innych dyscyplin naukowych — kryminologii, socjologii, nauki o moralności, pedagogiki), aniżeli psychologii rozwojowej.

1 Jokonany przez nas skrótowy przegląd najważniejszych osiągnięć psychologii rozwojowej w Polsce wskazuje na stosunkowo szeroki zakres prac badawczych, ale i na pewne niedostatki w zakresie doboru problemów ₄ i ich powiązania z potrzebami praktyki oraz w metodologii' i •organizacji badań zespołowych. Ważnym osiągnięciem psychologii.rozwojowej w Polsce Ludowej jest zarówno opracowanie w najogólniejszych zarysach jej jMulstuw teoretycznych, zespolonych z założeniami materializmu dialektycznego, jak też zgromadzenie dużego zasobu wiedzy empirycznej o rozwoju dzieci i młodzieży. Dzięki temu można było opracować szereg podręczników, odpowiadających wymogom współczesnej nauki. Należy tu zbiorowy podręcznik na poziomie akademickim Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży (1966), którego poprawione i rozszerzone wydanie prezentujemy właśnie naszym Czytelnikom, oraz podręcznik M. Przełącznikowej Rozwój psychiczny dzieci i młodzieży (1967), który stanowi doskonałe uzupełnienie tamtego, prezentując materiał nie według okresów rozwojowych, lecz według poszczególnych funkcji psychicznych dziecka. Opublikowano ponadto serię podręczników o charakterze bardziej popularnym, poświęconych rozwojowi i wychowaniu dzieci w kolejnych okresach życia (II. Spionck — najmłodsze dzieciństwo, 1963; A. ^andy,

**• Por. doniesienia z prac tego zespołu w „Psychologii Wychowawczej" 1971, nr 2 oraz podsumowanie wyników badań w pracach H. Spłonek: Pti/chologłctna anali-a truriuoirl i niepowodzeń szkolnych, 1970 oraz Zaburzenia rozu'o}u uctnlów a niepo-

wodzenia szkolne. 1973.

M Kwlntowska, 7«. Toplńskn wiek przeds/kolny, 11170; L. Wołoszyno ivu młodszy wiek szkolny, 1967; M. Przetacznikowa średni wlał s,ludny, 1071; R. Łapińska wlak dorastania, 1966). W 1973 roku ukuznlii kii. ponadto książka M. Pr/.otuc/nikowej Podstawy psychologiczni ro. woju .I iitfi i młodzieży^tH, zapoczątkowująca redagowaną przez nią serię 16 mo nngrafll psychologicznych, przeznaczonych głównie dla nauczycieli („HI hlloieka Psychologiczna” WSiP).

Polepszanie sit; warunków badań naukowych w ostatnich latach i wzrost imIihI. j kadry rokują nadzieje na dalszy pomyślny rozwój psychologii V, Polne1 coraz pełniejsze zaspokajanie przez nią potrzeb praktyki spo Im /uej. Stawia to jednocześnie poważne zadania przed młodymi adeptami psychologii dzieci i młodzieży.

•

Na zakończenie tego pobieżnego przeglądu dziejów psychologii roz wujowej w różnych krajach należy jeszcze raz podkreślić, że nie było uitt/ym celem podawać systematycznej historii prądów i kierunków tej gali;xi psychologii. Chodziło raczej o skrótowe pokazanie ogromnego do i obli u tej młodej jeszcze nauki, różnorodności podejmowanych przez nią jnohlcmów i bogactwa nagromadzonej wiedzy o rozwoju dzieci i młodzieży. Szczegółowe osiągnięcia i obecny stan tej wiedzy przedstawimy w następnych rozdziałach, poświęconych kolejnym okresom życia dziecka Pi .'•*!toin jednak powrócimy jeszcze do zagadnień istoty rozwoju 1 Jego czynników, a więc do problemów, które poruszaliśmy na początku naszych • •i. wa/ań (por. rozdz. I, D), aby pokazać wyłaniającą się współczesną teorię mu woju.

Mimmoomakia

Amin non J. K. Chtld deuelopmeni: A hiatorical perspcetice. „Child l)ovolopmcnt" Ittftfl, nr 27.

Mnhlwłn A. L. Badania nad zachowaniem się i rozwojem dziecka. W: P. II. Musnm (trd.) PodrecztJlk metod badania rozwoju dziecka. T. I. Tłum. zbiorowe pod ud M    kl#|. Waimwt 1970, pwn (Wyd. oryginału — i9flo>.

Itorlng * O. A bisiory oj i■xpcrimental psychologu. Wyd. II. New York lttBO, Appleton.

Doht-Nae M. l/anjance dane l'h(stoire dc la psychologie. W: H. Gratlot-Alphandkry, U. /w/.zo (red.) Trafik dc psychologie de l'enfant. T. I, Porii 1970, PUK.

••• Z pracy toj korzystaliśmy w rozdi III, u /nwarUi w niej pewne nowa kan • ejii Jr Iiulorkii przedstawiła tamże, w podtozd/lalo l>. 3

I