76050 IMGs42

■jjpfc po sobie następujące stadia: amoralizmu; egocentryzmu charaktery. WipPkgbsię najpierw moralnością heteronomiczną a dalej realizmem moralnym; hMfcnDtzmu; stadium przejścia od moralności heteronomicznej do moralno, id autonomicznej; stadium konwencjonalizmu, stadium racjonalizmu morał* ncgo i stadium idcowości moralnej.

Interesujący dla nas jest także zestaw stadiów rozwoju moralnego bada* aego w aspekcie poznawczym przez L. Kohlberga. Wyróżnia on sześć po* zkhbów moralnych, nie uwarunkowanych kulturowo, bezwzględnie wg niego następujących po sobie:

J*oaom I. Poziom premoralny.

Typ I Kara i orientacja na posłuszeństwo.

Typ 2. Naiwny hedonizm instrumentalny.

Poziom EL Moralność konwencjonalnego konformizmu.

Typ 3. Moralność dobrego chłopca ze względu na utrzymywanie dobrych stosunków, aprobatę innych.

Typ. 4. Moralność podtrzymywana przez autorytet.

Poziom OL Moralność oparta na akceptowanych przez siebie zasadach ■nriimrh

Typ 5. Moralność umowy i demokratycznie akceptowanego prawa.

Typ 6. Moralność indywidualnych zasad sumienia* .

ŁohJberg związku z tym proponuje w nauczycielom następujące zasady wychowam* moralnego :

a) ustalenie stadium rozwoju moralnego danego dziecka;

% ft| stwierdzenie i ujawnienie konfliktu moralnego, który jest udziałem dziecka:

c) zaprezentowanie dziecku wyższego stadium myślenia moralnego niż mpkme właściwe dla stadium, w którym aktualnie dziecko się znajduje.

Tmru rozwoju moralnego Kohlberga kładzie nacisk na aspekt poznaw-cay i racjonalny w rozwoju moralnym. Natomiast teoria rozwoju moralnego Pucka i Havh ghbursta. jak to podkreśla Haruo Kitagawa. jest przede wszyst-ktei todbkn procesu dokonującego się w osobowości, którego wynikiem

j«f i rozwój moralny sylwetki człowieka oraz ich de-Pedagogika, wyd siódme. PWN. Warszawa 1985,

ef Chddren » Orientation Towarcł a Morał Order I.

(w:J VHa Humana. lom 6, nr 1-2, 1963, permanentne/ samoedukacfi , s 172-123,

jest duchowa niezależność. Wymieniają oni piąć stadiów rozwojowych i piąć odpowiadających im idealnych typów charakteru⁸⁴:

Tabela 3. Stadia rozwoju moralnego według Pecka i Hawighhursta

Okres rozwojowy	Typ charakteru
Młodzieńczość i dojrzałość	Racjonalny — Altruistyczny
Późne dzieciństwo	. 1 Konformistyczny - Irracjonalny
Wczesne dzieciństwo	Amoralny - Świadomy
Dzieciństwo	Interesowny

W ocenie Haruo Kitagawy teoria rozwoju moralnego Kohlberga rozpatrywana jest przede wszystkim w aspekcie rozwoju racjonalności, zaś Peck i Havighhurst dodają do tego aspekt rozwojowy altruizmu.

Rewalidacyjna funkcja wychowania moralnego dokonuje sią przez jego:

—    funkcją usprawniającą, gdyż wychowanie moralne uwrażliwia dzieci niesłyszące na wartości moralne w procesie wychowania naturalnego i szkolnego przez rozwijanie empatii, współbrzmienia ze światem przyrody i światem człowieka, przezwyciążanie postaw egocentrycznych;

—    funkcją kompensacyjną, gdyż wychowanie moralne, w tym wychowanie religijne, pozwala im zaakceptować siebie, pozwala łatwiej odnaleźć indywidualny i społeczny sens życia mimo ograniczeń związanych z niepełnosprawnością, podjąć pracą nad własnym charakterem, rozwija pojącia związane z tym rodzajem wychowania. Wychowanie moralne ma zatem także znaczenie terapeutyczne;

—    funkcją korekcyjną, gdyż obserwacja zachowania wychowanka, jego wyborów moralnych, dyskusje z wychowankiem, umożliwiają wychowawcy, w interakcji z wychowankiem, wybór odpowiednich metod pracy nad uzupełnianiem i rozwijaniem jego wiedzy o tym, co dobre, co piąkne, do czego warto zmierzać i z czym sią identyfikować.

4.4. Kształcenie cielesności, wychowanie przez ruch, sport i wypoczynek

Teoretycy wychowania fizycznego i zdrowotnego rozróżniają, m.in. obok sprawności fizycznej (ang. physical fitness) także osiągnięcia w działaniu (ang. motor performance; motor fitness), oraz komponenty sprawności:

⁸⁴ F. Peck, RJ. Havighhursta, The Psychotogy of Character Developmenl, Joh Wiley (and] Sons, Inc. 1962, za: Haruo Kitagawa, Obsiar moralności* [w:] P. Lengrad (red.). Obszary permanentnej samoedukacjl..., s. 173-174.

97