78612 PB170171

174    9 Obrabowanie przewodu pokarmowego

Jedno -sUmż.ytne’* badanie przetrwało doskonale próbę czm ze względu na moją wysoką»«lnk^< dognostycaą oraz łatwą dostępność - jest to oc/ym** zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej PoAWlaje ono niezbędnym łu-daniem podstawowym obok ultrasonografii oraz lomogn-lii komputerowej w diagnosty ce pacjentów z bólami brzucha. Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej jest badanem, które miody doktor na dy żurze lub na izbie przyjęć może będzie musiał samodzielnie ocenić, bez pomocy doświadczonego radiologa, Oceniając taŁx badanie, można dokonać spostrzeżeń mających ważne konsekwencje w wyborze sposobu leczenia. Siki mc będzie wymagał od Ciebie, abyś interpretował badanie 1K czy Mft jamy brzusznej lub nawet skórce żołądka, ule powinieneś w podstawowym zakresie umieć zinterpretować przeglądowe zdjęcie jamy brzusznej. Najważniejsze ialbrmacje umożliwiające Tobie wykonanie lego zaduma ■■ obok innych ważnych kwestii - znajdują się właśnie w tym rozdziale. Liczne, bardzo szczegółowe procedury będą wyjaśniane w stopniu niezbędnym dla dakzej nauki. Kluczem do dobrej diagnostyki jest. jak zawsze, dobór odpowiedniego badanu przy odpowiednich wskazaniach klinicznych tub. 9.11

9.1 Jak analizujemy zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej?

Zdjęcie jamy brzusznej oceniane jest niemal zawsze w połączeniu ze zdjęciem klatki piersiowej - z dwóch ważnych powodów:

•    Na zdjęciu klatki piersiowej obszary' podprzeponowe jamy brzusznej mogą być lepiej uwidocznione, ponieważ parametry lampy rentgenowskiej dobrane dla płuc. doskonale pasują również do tych regionów.

*    Wolne powietrze w jamie brzusznej unosi się ku górze, dobrze się uwidaczniają; pod przeponą w zdjęciu wy-komwinym w pozycji stojącej. Można również zobaczyć inne sany chorobowe powodujące występowanie bólu brzucha jako głównego objawu jak tu przykład zapalenie segmentów podwawnych płuc.

Jeżeli tylko jest możliwe, to wszystkie zdjęcia klatki piersiowej powinny być wykonywane w pozycji stojącej. To samo dotyczy obrazowana jamy brzusznej. Jeżeli pacjent mc może stać. kompletne badanie pow inno składać się ze zdjęcia wykonanego w pozycji na plecach oraz dodatkowego - / zastosowaniem techniki promienia poziomego (w celu uwidocznienia ewentualnych poziomów płynu w pętlach jelitowych) promieniem równoległym do stołu.

Co można ocenić na zdjęciu przeglądowym jamy brzusznej?

Spośród cakj zawaiotci jziny brzusznej dość łatwo jest wyróżnić wątrobę i co za tym idzie - w przybliżeniu określić jej wielkość. Podczas gdy okolka śledziony zwykłe jest przesłonięta przez pętle jelitowe, to prawy górny kwadrom jamy brzusznej zwykle pozostaje od nich wolny (tyc. 9Jik Wyjątkiem od tej reguły jest przemieszczenie okręaucy pomiędzy prawą kopułę przepony i wątrobę, zwane zespołem Oułuditi (inierpoiino thaplirogmaiico ailonls)(m. 9.2e)

Struktur}’ przestrzeni /aotrzewnowej są łatwe do rozróż-nicnh wówczas, gdy otoczone są zaotrzewnową tkanką fasrcrową. W praktyce zwykle w idzimy obrysy nerek i nieśni biodnmo-lęd/w Iowy eh. Położenie trzustki staje «ę dostrzegalne tylko wówczas, gdy w jej miąższu pojawiają się ogniskowe zwapnienia, na pr/yklud w przebiegu przewlekłego zapalenia (ryc. 9.2d).

Pęcherz moczowy odróżnia się na Ile miednicy mniejszej mas, gdy jest bardzo dobrze wypełniony. W pełni miągmęly powoduje nawet unoszenie pętli jelitowych z miednicy ku górze.

| Zdjęcie radiologiem* jam a obraz prawidłowy

b przestrzeń zaotrzewnowa

9.1 Jak analizujemy zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej? 175

Ryc. 9.2a Jest to prawidłowy obraz jamy brzusznej Po strome prawej widzimy kontury wątroby Jej dolny brzeg należy sobie wyobrazić na tym zdjęciu PD stronie prawej, wzdłuż ściany jamy brzusznej widoczne są pasma tkanki tłuszczowej otrzewnej. Śledziona po lewej strome jamy brzusznej jest całkowicie przesłonięta przez zagięcie śledzionowe okręzmcy. Prawie cała okrężne* jest wypełniona powietrzem. W obrębie kątnicy, okrężnicy zstępującej oraz poprzecznicy jest widoczny cień stolca. Jehto cienkie zupełnie nie jest tu widoczne Bańka powietrza w żołądku jest ledwie widoczna, przyśrodkowo od zagieoa śledzionowego okrężnicy. U pacjentów szczupłych zaotrzewnowa tkanka tłuszczowa nie jest rozwinięta w sposób wystarczający do uwidocznienia zarysów nerek i mięśnia bio-drowo-lędźwiowego.

b U tego pacjenta doskonałe uwidoczni! się dolny brzeg wątroby, zarys nerki oraz brzeg mienia btodrowo-lędżwiowego c Na zdjęciu tym rozdęte, wypełnione gazami pętle jelita grubego są widoczne ponad górnym zarysem wątroby, d U pacjentów z przewlekłym zapaleniem trzustki w obrębie miąższu narządu pojawiają się zwapnienia (strzałki), które należy odróżnić od blaszek miażdżycowych w tętnicy śledzionowej, e Widoczny jest fragment zdjęcia przeglądowego jamy brzusznej pacjenta ułożonego na lewym boku. które zostało wykonane z zastosowaniem poziomego promienia X. Ukazane są wypełnione gazami pętle jelita cienkiego z widocznymi poziomami płynu (tzw. „pętle wartownicze"). Wskazują one na zaburzenia perystaltyki jelitowej Różnice w poziomach płynu, widoczne w obrębie większej pętli, odzwierciedlają ruchy ro baczkowe jelita, które starają się znieść przeszkodę - jest to objaw mechanicznej niedrożności jelita. Nie widać powietrza w obrębie jelita grubego, zatem przeszkoda musi się znajdować w dystalnym odcinku jelita cienkiego.

Zwapnienia często są widoczne w następujących lokalizacjach:

•    Ściany naczyń - szczególnie w aorcie, pmu (rzewnym i jego rozgałęzieniach, zwłaszcza w obrębie tętnicy śledzionowej i tętnicach biodrowych- Owalne zw apnienia w obrębie miednicy są często wywołane obecnością flebolitów w żyłach miednicy, często w tych biegnących w pobliżu macicy i w splocie żylnym otaczającym pęcherz moczowy;

•    Narządy miąższowe - nerki (złogi moczowe), macica (mięśniaki), wątroba i śledziona tpo zakażeniach wy-