83274 P1170360

62 Zbigniew Bukowski u«i

Largo comotanoH also appoarod in that phaso. The third phaee (LA • LB) brougła ji deoline of fortified sottloments and oolonisation resumed its previous sootttr^ oharactcr. New cometerios had but a smali number of graves. Some oliangos "pputuj I in tlie rango of tho materiał oulturo (tho so cali od Bell-Gra ves c ul turo and Pommm^ I oulturo penctmting from tho North).

Investigstion of tho Luaatian oulturo oolonisation in reepoot of phyBiogmpK^j I conditions (hydrography, kmds of soil eto.) wore effootod in Silesia and in tho boan* I of tho Obra and tho middlo Warta. Espocially tho thorough invostigntioiu» of the liui,₇ I proved tho striot depondenco of oolonisation on tho water notting and tho kind of soil. I CJtilisation of morphographioally determinod aroas was also uscortainod in othor micro-regionu m tho part of the Polish territory under investigntion — in Poznań, Słupc*, Pałuki region and Kruszwica.

In the region of Pałuki tho traoos of oolonisation ar© eztremely slight till the Uą period of Bronse Ago. From that period on tho number of sottloments increoaot, in HaC fortified aettlemcinU appoar eoattored at distanoes of 16 • 25 km from oaoh othe I (Sobiejuchy. Isdebno and Biskupin — distriot of Żnin, Smussowo — distriot of Wągro- I wiec. Jonkowo and Ostrowite Trzomoszeńskio — distriot of Mogilno). Thoy wero situated I exclusivoly in sondy loko islands and had a two or tłiree phaso building. Tho quantit<r of the remnant materiał both on the surfaoe and in the habitat layors is an importom I foaturo. The layors of fortified sottloments compriso ten to twonty timos moro remnaoti than those of opon sottloments, which is tho basie criterion for detormination of both | tho settlement typoo. It has boen proved ono© moro at Sobiejuchy, whore the embaok- 1 ments havo boen levelled off. discoverod by oxcavations and oscertained by air | photographs. Attention should bo paid to the nooessity and importanoe of underwater ezplomtions in lako littorals.

Tlio rat io of tho number of cometerios and that of sottloraonts is not yet fully invesii-gatod. So for esamplo in tho region of Pałuki only one cemotory — that of Sobiejuehy -was deteoted and oxplored. In othor plncos, Biskupin inoludod, burial grounds are not even striotly looalisod. In Great Polane! and Kuiavia cemotorios aro rolativoly woli spottod for the wholo period of the Lusatian oulturo. The queetion of tho avorage disUmoo between cometerios is not yet settled. With timo it will permit to determine, espooi&lly for the first phaso of the Lusatian oulturo, tho zono utilized by the given humon group.

It should be taken into oonsidetarion that looalization of both oomoteries and aottlo-ments on sondy eminenoee mak es them liablo to tho danger of complete aiuuhilatioo in noar futuro. Power tillago is also one of the roosons of their prosent dovoatation.

As for tho open sottloments in tho part of Poland wo aro intorostod in, wo lmve •orne knowlogo of only o fow of thora. Tho best inveetigated is tho settlomont ot Konin, where squaro housee of fmmework struoturo wore found. Trncoe of tillago woro discóvorod at Bruszczowo, distriot of Kodoian. Exploitation of salt-springs in the Hallstatt period was also asoertained in that region. Discovery of a settlement contro in tho region of Kruszwica suggoets conoontration for salt-making purposos.

MAREK GEDL (Kraków)

Z BADAŃ NAD ROZMIESZCZENIEM OSADNICTWA LUDNOŚCI KULTURY ŁUŻYCKIEJ W POŁUDNIOWEJ POLSCE

W ciągu ostatnich kilkunastu lat prowadzono na terenie południowej Polski szereg zakrojonych nieraz na dużą skalę akcji badań poszukiwawczych. Badaniami tymi objęto różne regiony południowej części naszego kraju¹. Uzyskano w ten sposób bardzo interesujące materiały porównawcze do studiów nad rozmieszczeniem osadnictwa ludności poszczególnych kultur archeologicznych w rozmaitych regionach geograficznych. Powyższe prace organizowano przeważnie celem uzyskania ogólnego obrazu całokształtu osadnictwa. W minimalnym tylko stopniu prowadzono specjalistyczne rozpoznania powierzchniowe, które miały na celu prześledzenie rozmieszczenia osadnictwa jednej tylko kultury i to zazwyczaj na niewielkim terytorium*. Wówczas zwykle badaniom powierzchniowym towarzyszyły niewielkie badania sondażowe przeprowadzone w miejscach wytypowanych podczas wstępnego rozpoznania powierzchniowego.

Podczas badań poszukiwawczych natrafiano często na materiały zabytkowe pochodzące z epoki brązu ozy wczesnej epoki żelaza, a zaliczane wedle panujących u nas poglądów do kultury łużyckiej. Nie wszystkie jednak rodzaje stanowisk wykrywano podczas tych badań. Zdecydowanie najliczniej na drodze poszukiwań powierzchniowych wykrywano pozostałości osad oraz stanowiska, na których stwierdzono ślady krótkotrwałego pobytu człowieka. Znacznie rzadziej w trakcie badań poszukiwawczych wykrywano cmentarzyska kultury łużyckiej. Stanowiska te najczęściej wychodziły na światło dzienne na skutek rozmaitego rodzaju prac ziemnych, podczas który oh natrafiano na cale naczynia, któro wzbudzały większe zainteresowanie wśród odkrywców niż niepozorne ułamki naczyń znajdowane w osadach. Podczas badań powierzchniowych

1

Można tu wymienić badania na terenie Roztocza prowadzone przez J. Machnika, wereg akcji badawczych prowadzony oh przez różnych badaczy na terenie woj. rzeszowskiego i we wschodniej części woj. krakowskiego, badania M. Gedla i B. Gintera w zachodniej części woj. krakowskiego, wiololotnie badania w dorzeczu Liswarty (M. Gedl, B. Ginter i K. Godło wski) i na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej, badania na terenie Górnego Śląska prowadzone przez wielu badaczy.

¹ Na przykład badania nad zespołem osadniczym kultury łużyckiej w Kietrzu.