9428
6401 djvu

144 JAKO U PARNAS

zdolność do trwania w skurczu pomimo wielkich oporów, wreszcie mała w porównaniu z mięśniami prążkowanymi przemiana materyi i energii.

Mięśnie gładkie są w organizmie żywym zawsze w stanie mniejszego lub większego skrócenia czyli napięcia (tonus). Pod wpływem podrażnienia, wskutek działania czynników zewnętrznych lub podniety nerwowej, mięsień gładki przechodzi z jednego stanu napięcia czyli skrócenia, w drugi mniejszy lub większy, wykonując przytem pracę, lub ustępując działającej nań zewnętrznej sile. W nowym stanie skrócenia mięsień może pozostać przez czas dłuższy, wtedy mówimy o skurczu trwałym; może także powrócić do stanu pierwotnego, czyli wykonać skurcz pojedynczy. Wszelkie działarie mięśni gładkich składa się przeważnie z tych dwu czynności; pe-ryodycznie powtarzające się skurcze nazywamy tętnieniem mięśnia.

Tak np. pracę mięśni gładkich podczas przejścia z jednego stanu skrócenia w inny, większy, widzimy u wypieraczy moczu oraz w macicy podczas porodu ; proces odwrotny w rozszerzającym się podczas przyjmowania pokarmu żołądku, lub pęcherzu moczowym podczas nagromadzenia się w nim moczu; przeciwdziałanie siłom obcym w stanie skróconym u różnych zwieraczy, najwyraźniej widać w mięśniu zamykającym skorupy małżów; ruchy peryody-czne, tętniące w moczowodach i jelitach.

Skrócenie i wydłużenie mięśni gładkich polega na odpowiednich zmianach, zachodzących na włókienkacb kurczliwych, i na wywołanem przez to przesuwaniu komórek. I rzeczywiście można widzieć pod mikroskopem, jak w tętniących naczyniach pijawki przy każdem zwężeniu się naczynia komórki skracają się i grubieją, a po-równywając mięśnie narządów workowatych próżnych, skurczonych, i pełnych, rozdętych, widzimy, że masy ciał komórkowych inne wobec siebie w obu stanach zajmują położenie: w paśmie skurczo-nem leżą obok siebie (rycina 58 D), w paśmie wydłużonem główne masy ich ciała są przesunięte i tylko końcowe części wrzecion przylegają do siebie (rycina 58 Ej.

Pobudliwość i kurczliwość.

Mimo rozpowszechnienia mięśni gładkich w ustroju trudno znaleść preparat, któryby się nadawał do badania właściwości ich komórek: pobudliwości i kurczliwości. W mięśniu prążkowanym mamy pęk pierwotnych komórek, unerwienie jest stosunkowo pro-