84106 IMG13

124

waza się ponadto, źc sosny charakteryzujące się silnymi wyciekami żywicy z uszko d/onych igieł i pączków, a zatem o dużej potencji reakcji obronnych, są hardziej odporne na ataki zwójek i skośnika tuzinka. Właściwości takie występują u niektórych gatunków sosny oraz u części osobników sosny pospolitej, których udział wzrasta we właściwych dla nich warunkach siedliskowych.

Decydujący wpływ na stopień odporności sosny na zer zwójki sosnówcczki ma dostateczna ilość związków pokarmowych w glebie. Dodatkową okolicznością jest wybitna ciepło- i światłolubność zwójki. Sosny rosnące w warunkach silnego nasłonecznienia słabo wydzielają żywicę i łatwo są uszkadzane przez te owady. Z tego względu uprawy sosnowe z samosiewu są mniej narażone na żer zwójek mZ uprawy z sadzenia, gdyż drzewa w uprawie z. samosiewu lepiej się wzajemnie ocieniają. niZ wówczas gdy są sadzone w określonej więźbic. U sosen oświetlanych światłem rozproszonym intensywność wydzielania żywicy z pędów jest znacznie większa niż u drzess znajdujących się bezpośrednio pod wpływem promieni słonecznych, a nadto boczne pędy wydzielają żywicę szybciej niż pęd środkowy, co szczególnie uwidacznia się przy suchej słonecznej pogodzie (Krusz.ew. 1966).

Zwójka sosnówcczka - Rhyaaoma buchana Den. et Schiff. Roi się w drugiej połowic czerwca i w lipcu o zmierzchu (rys. 8.25. 8.20). Jaja są składane pojedynczo lub po kilka na zielonej korze pędów i pochewkach igieł, ale najczęściej na pączkach młodych pędów w wierzchołkowej części drzewa. Jaja mają kształt ziaren soczewicy (przekrój ok.

I mm) i są składane pojedynczo lub po 2-3 sztuki, rzadziej w większej liczbie (rys. 8.27). Razem samica składa około 80 jaj. Wylęg gąsienic następuje po I0-15 dniach. Wgryzają się one początkowo w nasadową część igły. a następnie w pączki okółkowe, przy czym między pączkami sporządzają niewielki wątły, biały oprzęd (rys. 8.28). Nadgryzione igły wysychają. Gąsienice kończą żer w listopadzie i w miejscu żeru zimują (rys. 8.30). Na wiosnę już w końcu marca i kwietniu gąsienice kontynuują żer. przechodząc najczęściej na pączki szczytowe, które uszkadzają od części nasadowej (rys. 8.29). Wgryzają się wówczas w rdzeń rozwijającego się pędu. tworząc chodniki długości do I0 cm. Niekiedy wygryzają rowkowaty chodnik na powierzchni pędu. Żer postępuje od nasady pędu ku szczytowi. Gąsienica w ciągu żeru wiosennego może kilkakrotnie zmieniać pączki, co wzmaga jej szkodliwość. Przcpoczwarczenic następuje w końcu maja i w czerwcu wewnątrz nasady uszkodzonego pędu. W Polsce generacja jednoroczna.

Do najważniejszych czynników ograniczających zwójkę sosnówcczkę należą niskie temperatury w zimie, poniżej -25'C. Szczególne znaczenie mają pod tym względem spadki temperatury po okresach ciepłych, gdyż wówczas odporność zwójki na zamarzanie jest mała. Zmniejszenie liczebności po ostrych zimach trwa jednak krótko i po dwóch lalach nic jest już widoczne.

Zwójka sosnówcczka ma także liczny zastęp wrogów naturalnych (około 80 gatunków ), głównie z rodziny gąsicnicznikowalych (Scambus sagax Htg., S. brevicomis Grav. i Glyput restnunur Htg.). WaZnym regulatorem jej liczebności jest kruszynek leśny.

Zer gąsienic zwójki sosnówcczki powoduje szereg następstw. Uszkodzone pączki nic rozwijają się. Uszkodzone pędy. które nic uschną, ulegają skrzywieniu, a na ich powierzchni wuloc/ny jest zabliźniony chodnik boczny. JcZeli uszkodzone są dwa pędy. tworzy się korona w ks/tałcie liry. gdy trzy - to korona przybiera formę kandelabru. W przypadku zniszczenia pączka głównego jego funkcję przejmuje pączek boczny, dając początek pędowi o trwałym, kolankowatym skrzywieniu strzały Uszkodzenia pączków powodują ponadto rozwój nadmiernie długich igieł, miotlaste zniekształcenie pędów (czarcie miotły).

dorosła (łoi. B I Z. Schnnldar)