Czasopisma
1101 djvu

trwałego przechowywania i z tej raq'i powinien być poddany szczególnej trosce, poprzez wykorzystywanie go na miejscu w czytelni.

W ślad za tym aktem prawnym pojęcia te trafiły na stałe do literatury bibliotekoznaw-czej. W 1971 r. sformułowano je w „Encyklopedii wiedzy o książce”, a w kilka lat później ostateczną definicję ustalono w „Encyklopedii współczesnego bibliotekarstwa polskiego” podając, że „egzemplarz archiwalny” to „dokument dostarczany bibliotece, najczęściej jako egzemplarz obowiązkowy, przeznaczony do przechowywania, jako świadectwo kultury kraju, regionu. Ze względu na przeznaczenie jest on otaczany specjalną opieką, udostępniany z ograniczeniami”.⁹⁾ I tak już pozostało do dzisiaj.

ARCHIWIZOWANIE EGZEMPLARZA

OBOWIĄZKOWEGO

OGÓLNOPOLSKIEGO

Jak na zagadnienie archiwizowania zapatrują się biblioteki otrzymujące egzemplarz obowiązkowy?

Biblioteki uniwersyteckie w Łodzi, Poznaniu, Toruniu i Wrocławiu, Biblioteka Śląska, Wojewódzkie Biblioteki Publiczne w Białymstoku i Kielcach uważają fakt archiwizowania egzemplarza obowiązkowego przez Bibliotekę Narodową i Bibliotekę Jagiellońską za wystarczający. Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Koszalinie skłonna byłaby przyznać dodatkowy egzemplarz ogólnopolski jednej z bibliotek Polski Północnej w celu jego zarchiwizowania. Jej zdaniem teren Polski Północnej, wyjątkowo rozległy (tereny na zachód od województwa gdańskiego i na północ od linii rzeki Noteć) dotkliwie odczuwa słaby dopływ literatury polskiej. Jest to myśl warta rozważenia. Osobiście przychyliłbym się do przyznania tej bibliotece eo.

A jak ten problem przedstawia się w innych krajach? W podzielonych do niedawna Niemczech eo otrzymywały praktycznie trzy biblioteki: z zachodnich Niemiec Deutsche Biblio-thek we Frankfurcie nad Menem, z terytorium byłej NRD Deutsche Bucherel w Lipsku i Sta-atsbibliothek w Berlinie wschodnim.¹⁰¹ Po połączeniu Niemiec powstała jedna biblioteka państwowa z dwoma oddziałami: Deutsche Bibliothek we Frankfurcie i Deutsche Biicherei w Lipsku. I do tych dwóch oddziałów będzie zapewne spływał egzemplarz obowiązkowy z całych Niemiec. Niewiadomo, czy eo będzie otrzymywała także Staatsbibliothek — Preus-sischer Kulturbesitz w Berlinie, która wchłonęła wschodnioberlińską Staatsbibliothek.¹¹¹

Małe Królestwo Danii, liczące ponad 5 milionów mieszkańców posiada dwie biblioteki otrzymujące eo — są to Kongelige Biblioteket w Kopenhadze i Statbiblioteket w Arhus.

Przypatrzmy się, jak traktowany jest egzemplarz archiwalny ogólnopolski.

Biblioteka Narodowa wprowadza go, obok drugiego egzemplarza obowiązkowego w całości do zbiorów — dotyczy to druków zwartych, ciągłych i dokumentów życia społecznego. Zarówno druki zwarte i ciągłe są wyodrębnione w katalogu, czyli egzemplarze archiwalne są na speq'alnym ciągu sygnatur, a na karcie katalogowej egzemplarz archiwalny odnotowany jest literą A. Zgodnie z Zarządzeniem o „EO” egzemplarze archiwalne są wypożyczane jedynie do czytelni.

Biblioteka Jagiellońska nie wypowiedziała się szerzej na ten temat. Wiadomo jednak, że i tam zarchiwizowane egzemplarze obowiązkowe są udostępniane tylko w czytelni.

Ciekawą sugestię w tej materii wysuwa Biblioteka Główna Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Stwierdzając, że decyzja Ministra Kultury i Sztuki, co do archiwizowania egzemplarza obowiązkowego ogólnopolskiego przez BN i BJ jest słuszna, sugeruje aby ten obowiązek objął także wszystkie biblioteki uniwersyteckie otrzymujące eo. Praktycznie biblioteka ta archiwizuje egzemplarz obowiązkowy, chociaż nie wprowadza całego do zbiorów. Wydaje mi się, że podobnie czynią wszystkie biblioteki uniwersyteckie.

ARCHIWIZOWANIE EGZEMPLARZA REGIONALNEGO

Jest to problem trudny wynikający z faktu, że pojęcie „egzemplarza regionalnego” jest definiowane różnie. Niewiadomo czy chodzi tutaj o materiały ukazujące się w danym regionie, traktujące o nim, jak też mające charakter ogólnokrajowy lub czy tylko odnoszące się do życia polityczno-kulturalno-społecznego i gospodarczego oraz historii regionu. W 1975 r. wyłoniła się dodatkowa trudność, mianowicie ówczesne władze PRL dokonały nowego podziału administracyjnego kraju, tworząc aż 49 województw. Dzisiaj region może być rozbity między kilka województw i na dobrą sprawę nie bardzo wiadomo, która biblioteka jest upoważniona do archiwizowania egzemplarza obowiązkowego regionalnego. Aktualne do dzisiejszego dnia Zarządzenie o „EO” wymie-

19