DSCN1866

214 Typologia dzialart

w jej skład lub liczbę pozycji wewnątrz jej organizacji; tylko przy drugim z podanych znaczeń wzrost wielkości grupy jest tożsamy ze wzrostem złożoności jej struktury;

3) kompletność • stosunek liczby uczestników rzeczywistych do liczby uczestników potencjalnych spełniających wymogi członkostwa; 4) otwarty lub zamknięty charakter grupy; 5) jasność lub nieokreśloność społecznych definicji członkostwa w grupie; 6) dobrowolność uczestnictwa w grupie lub jej brak; 7) oczekiwany i rzeczywisty czas trwania grupy; 8) oczekiwany i rzeczywisty czas trwania członkostwa w grupie. 9) zakres życia grupowego; 10) charakter relacji społecznych w grupie; 11) stopień formalizacji życia grupowego; 12) stopień dostrze-galności norm i działań w grupie; 13) stopień zróżnicowania społecznego w grupie; 14) stopień identyfikacji uczestników z grupą; 15) stopień spójności grupy; 16) stopień stabilności struktury grupy; 17) autonomia lub uzależnienie grupy od innych grup i szerszych zbiorowości; 18) stosunek wartości grupowych do wartości ogólnospołecznych; 19) dystans między jednostką a grupą jako całością; 20) sposób przynależenia do grupy ~ umożliwiający lub wykluczający jednoczesne uczestnictwo tej samej osoby w grupie danego typu; 21) stopień ciągłości aktywności grupowej. Wykaz ten stanowi zmodyfikowaną i rozszerzoną wersję listy R.K. Mertona (1982). Trudności związane z klasyfikacją polegają na skonstruowaniu mierników niektórych spośród wymienionych właściwości, np. 10, 11,12, 17,19. (M.P.)

/oh. grupa pierwotna, grupa wtórna, problem skali, społeczeństwo, zbiorowość społeczna.

literatura

Merton K.K., 1982, Teoria socjologiczna i strukturo społeczna, PWN, Warszawa

Typologie działań, zob. postawa jako definicja sytuacji.

Typologie osobowości społeczne], !• Typy osobowości społecznej w kontekście pracy zawodowej - typologia uwzględ

niająca znaczenie pracy zawodowej w systemie wartości człowieka oraz motywacje dotyczące takich składników pracy, jak: sposób kierowania, wynagrodzenie, awans, postawy wobec współpracowników. Zawiera ona siedem typów (poziomów rozwoju) osobowości: 1. Osobowość reaktywna: osobnik reaguje przede wszystkim na podstawowe potrzeby fizjologiczne, ma nikłą świadomość samego siebie jako istoty społecznej.

2. Osobowość „plemienna*’: osobnikowi odpowiada prosta praca, przyjaźnie nastawieni ludzie, kierownik, który powie dokładnie. co i jak ma być zrobione, i który sam da przykład, pracując razem z podwładnymi. Osobnik podlega głównie tradycji, a także władzy zwierzchników. 3. Osobowość egocentryczna: egoista bez skrupułów. nie przestrzega zasad uczciwego współdziałania, rodzaj pracy jest mu obojętny, wykona ją, jeśli jest zmuszony do zarobkowania, wymaga twardej ręki zwierzchnika.

4. Osobowość konformistyczna: osobnik docenia stałość i pewność zatrudnienia, sprawiedliwe traktowanie; uważa, że norm> winny być przestrzegane, a inni mają wiedzieć, że ich obowiązkiem jest pracować Zwierzchnik, według konformisty, powinien stale kontrolować podw ładnych i nie zmieniać często raz wyrobionego o nich zdania. Osobnik z tego poziomu uważa, źc ciężką pracą doszedł do tego. co posiada, i że po zakończeniu kariery zawodowej należy mu się zasłużony odpoczynek, l-ubi jasne sytuacje, nie toleruje ludzi uznających inne wartości, niż uznawane przez niego. 5. Osobowość manipulatorska: osobnik lubi pracę urozmaiconą, dąjącą możliwość wykazania się samodzielnością i inicjatywą, pracę płatną i premiowaną w zależności od wy ników. Szuka ciągle szans awansu, wykony stu je tzw. układy. Uważa, że sam jest autorem swoich sukcesów. 6. Osobowość socjo* ccntryczna: osobnik o silnie rozwiniętych potrzebach przynależności, przyjazne stosunki z współpracownikami i zwierzchnikiem przedkłada nad współzawodnictwo o dobra materialne. Interesuje się sprawami publicz-