FizykaII73001

724

zmiennym, gdyż tylko w takim razie moc strumienia wszędzie ta sama została. Przy należytem urządzeniu tego wszystkiego drut łącznikowy bateryi tworzy nieprzerwaną linię drutową, której pewne części są kształtu kolistego, inne zaś składają się z kawałków, parami obok siebie leżących, które zawierają części strumienia, idące w przeciwnych kierunkach.

Jeżeli igła magnetyczna bardzo jest mała w porównaniu z promieniem obwodu koła, w którego środku się. znajduje, i drga w bardzo małych łukach pod wpływem strumienia elektrycznego, po onym obwodzie krążącego, można siły, któremi każde dwa małe kawałeczki strumienia na jej bieguny działają, za równe uważać. Widocznie też działania dwóch kolistych równie silnych strumieni na ten sam w ich środku zostający biegun magnetyczny, jeśli się obydwa te strumienie podzieli w myśli na cząstki równej długości, mają się do siebie, jak iloczyny z działania jednej takiej cząsteczki i z ich ilości, czyli, ponieważ przy danej długości tych cząsteczek ilość ich z długością obwodu koła, t. j. z wielkością promienia w prostym stosunku stoi, jak iloczyny z działania jednej cząsteczki prądu i z promienia koła odpowiedniego. Atoli działania całych strumieni ' kolistych na bieguny igły, umieszczone w pobliskości ich środków, przy równem natężeniu strumienia stosownie do przytoczonych wyżej danych w doświadczeniu, mają się odwrotnie, jak ich promienie, przeto działania równych cząstek strumienia w obu kołach muszą się mieć do siebie odwrotnie, jak kwadraty z promieni tychże kół. Skoro więc, jak tu, linia łącząca cząsteczkę strumienia z biegunem magnesu ma prostopadłe do jej kierunku położenie, działania każdej cząsteczki strumienia na biegun magnesu w równych zresztą okolicznościach są odwrotnie proporcyonalne do kwadratów z ich odległości od siebie.

Jak cząsteczka strumienia działa na biegun magnesu, kiedy linia dośrodkowa obu z kierunkiem tejże cząsteczki zamyka kąt ukośny, nietrudno wynaleźć, gdy się uwzględni tę okoliczność, iż działanie strumienia liniowego na biegun magnesu nie zmienia się wcale, jeśli drut przewodni bez znacznych zmian swego głównego kształtu otrzyma dowolne, bardzo małe zagięcia po tej i po owej stronie pierwotnego ciągu swego. Że zaś tak jest w samej rzeczy, łatwo okazać doświadczeniem, puszczając strumień wol-

\