img055 (45)

autystyczne nie potrafią spożytkować posiadanej wiedzy można rozpatrywać w odniesieniu do komponent nabywania i wykorzystania wiedzy (szczególnie w aspekcie nabywania możliwości dostępu do wiedzy). Problemem dla osób autystycznych jest także wykorzystanie schematów w interakcji z informacją dostępną w danym momencie (komponenty selektywnego porównywania).

Cechą charakterystyczną dla autyzmu wczesnodziecięcego jest również nieumiejętność radzenia sobie z sytuacjami nowymi (przejawia się to uporczywym dążeniem do stałości w czasie i przestrzeni), który to fakt można rozpatrywać w ramach subteorii doświadczenia, w której podkreśla się znaczenie procesu reorganizowania wiedzy w celu osiągnięcia rozwiązania w sytuacjach nowych. Nawiązując do koncepcji G. Mesibova (E. Schopler, 1994), w' której opisuje się autyzm jako inną kulturę, można dojść do stwierdzenia, iż w tej kulturze nie obowiązują pewne metody badania tzw. inteligencji, ponieważ inne są czynności, co do których społeczeństwo (ludzi „normalnych” lub autystycznych) umówiło się, że są ważne w opisie danej jednostki na tle innych. Na przykład w kulturze autystycznej” wysoko cenione będą zachowania o charakterze autoterapeutycz-nym, które spostrzegane z zewnątrz, jako zaburzenia zachowania, de facto są wyrazem przystosowania do określonych warunków: np. wykonywanie gwałtownych ruchów'jako stymulacja uszkodzonego układu siatkowatego.

4.3.3. Stopień autyzmu a poziom rozwoju psychoruchowego

Dzięki badaniom epidemiologicznym przeprowadzonym przez Wing i Gould (1979), rozwinięta została hipoteza o spektrum (kontinuum) zachowań autystycznych, w którym syndrom Kannera był zaledwie małą częścią. Koncepcja autyzmu jako spektrum, została uwzględniona po raz pierwszy w DSM-11I z 1980.

Zrozumieniu faktu tak dużej różnorodności osób występujących w całym kontinuum zaburzeń autystycznych pomaga zdaniem Christie (1990, za: Pisula, 1993) uwzględnienie dwóch czynników: stopnia nasilenia zaburzeń autystycznych i poziomu intelektualnego. Kombinacja tych dwóch czynników umożliwia lepsze rozumienie funkcjonowania osób autystycznych. Christie podkreśla, że stopień inteligencji w powiązaniu z głębokością zaburzeń autystycznych determinuje możliwości rozwojowe dziecka. Związek ten przedstawiony jest w następujący sposób.

poziom rozwoju intelektualnego

X A    X c

X B    X D

---- stopień autyzmu

Ryc. 4. Typologia osób autystycznych ze względu do nasilenia zaburzeń autystycznych oraz poziomu rozwoju intelektualnego (Christie, 1990, s. 3, za: Pisula, 1993)

Typy dzieci wyznaczone przez punkty A, B, C, D stanowią krańcowe przykłady kombinacji dwóch analizowanych czynników:

A — wysoka inteligencja i małe natężenie zaburzeń autystycznych; takie dziecko może być uznawane raczej za ekscentryczne czy niezwykłe niż chore;

B — dziecko, którego trudności w uczeniu się stanowią problem znacznie większy niż jego cechy autystyczne;

C —jest to tzw. koncepcja klasyczna, dziecko autystyczne cechuje wysoki poziom zaburzeń autystycznych bez dodatkowych zmian w zakresie rozwoju intelektualnego;

D — dziecko o bardzo głębokich, kompleksowych zaburzeniach.

Zaiys typologii przedstawionej przez Chrisitie sugeruje, iż natężenie zaburzeń autystycznych i poziom rozwoju umysłowego, są niezależne od siebie. Taki pogląd podzielał również Balthazar (1984, za: Obuchowską 1994). Inni natomiast autorzy, tacy jak: (Bartak i Rutter (1976); De Myer (1974); Wing i Gould, (1979); za: Shah i Wing, (1986)), sądzili, że im niższy UL, tym większe nasilenie autystycznego wzoru zachowania.

Przykładem nie tak skrajnego stanowiska jak dwa poprzednie jest pogląd Volkmara (1987), że zaburzenia autystyczne, które manifestują się głównie zaburzeniami w sferze społecznej, nie są wprost związane z ilorazem inteligencji. Podkreśla, że zaburzenia społeczne w przebiegu autyzmu nie są prostą funkcją opóźnień rozwojowych, i że różnią się one pod względem ilościowym i jakościowym od zaburzeń społecznych występujących w innych grupach klinicznych.

73