img177 (5)

.hm S/r/cpnriski (1981) propomijt- sześć sin czy wyniiiiiow życiu człowieku: l>ioloj>,ic/iią, psychic/ną, ekonomiczną. społeczną, polityczną i kulturalną. <Htmwiii|i|i imjecic m/.woju człowieku. cluirukteryzujc istoty m/.woju biologicznego, psychicznego, społecznego. ąospoiknc/ego i kulturalnego.

Kowalski (1980, s. 74) zwraca zaś uwagę na In. że „szeroko pojęty proces wychowawczy obejmujący meintencjonalne wpływy i intencjonalne działania stanowi wspólny przedmiot zainteresowań tak pedagogiki społecznej, jak i socjologii wychowania. Pierwsza, doskonaląc działania intencjonalne, inlcncjonalizuje równocześnie wpływy niecelowe; druga poddaje analizie jedne i drugie, w tym również ów pedagogiczny proces intencjonalizacji”. Jego zdaniem. Radlińska przyjmując szerokie ujęcie pojęcia „wychowanie" i pojęcia „środowisko życia” rozdziela nieinten-ejonalne wpływy i intencjonalne działania wychowawcze, czyniąc te ostatnie właściwym przedmiotem badań pedagogiki społecznej w zakresie: pielęgnowania wzrostu, doskonalenia środowisk wrastania w społeczeństwo, wprowadzania wartości kulturowych” (ibidem, s. 73).

Wzrost odnosi się - jak już pisaliśmy - do procesów biologicznych i fizjologicznych organizmu, wrastanie i wprowadzenie do aspektów społeczno--kulturowych procesu wychowania. Kamiński (1974) porządkując i jednoznacznie określając propozycję Radlińskiej wyodrębnił trzy sfery życia człowieka: biologiczną, społeczną, kulturalną. Podział ten jest ważny z punktu widzenia organizowania procesu wychowania, którego nadrzędnym kierunkiem jest pomoc w rozwoju. Warto się zastanowić, czy powyższa klasyfikacja sfer życia człowieka wyczerpuje złożoność analizowanego zjawiska. Wydaje się, że nie w pełni. Nie została wyodrębniona sfera rozwoju psychicznego, choć można domniemywać, że autor uznał, iż jeśli podstawą tego rozwoju jest doświadczenie indywidualne, to musi ono mieć rzeczową płaszczyznę realizacji. Upraszczając można powiedzieć, że człowiek rozwijając się pod względem biologicznym, społecznym i kulturalnym, nabywa doświadczenia indywidualnego w praktycznej działalności i dzięki temu rozwija się również pod względem psychicznym. Obecnie wolelibyśmy, aby mówić o całościowym (globalnym) postrzeganiu człowieka, we wszystkich jego wymiarach (por. też Szmidt, 2001).

W odniesieniu do sfery rozwoju biologicznego wyróżnia się następujące zadania: pielęgnację, wyrównywanie braków organizmu oraz pobudzanie rozwoju przez rekreację, aktywność fizyczną (Kamiński, 1974, s. 34). Wspieranie rozwoju kulturalnego polegać może na organizowaniu sytuacji wychowawczych w kierunku: budzenia aspiracji i zainteresowań, przekazywania norm i zasad moralnych, wprowadzania do uczestnictwa w kulturze. Wspieranie rozwoju społecznego wyraża się m.in. w podejmowaniu przez wychowawcę działań ułatwiających wychowankowi podejmowanie ról społecznych, internalizacje norm i zasad grupowych, uczenie się zachowań w sytuacjach interpersonalnych i grupowych, zdobywanie umiejętności oceny grupy, dostosowywania się do jej wymagań oraz dokonywania „melioracji lub wyboru nowych kręgów i grup” (ibidem, s. 35).

Po tej analizie należy podkreślić, że we współczesnej dyskusji dla krystalizowania się koncepcji człowieka w pedagogice społecznej, podnosi się znaczenie filozofii personalistycznej (np. Przecławska, 1990, s. 82), a także filozofii dialogu (np. Przecławska, Theiss, 1994). Równocześnie asymilacja do analiz społeczno-pcilugogicznych inlerakcjoni/niu i radykalnych, opartych na przesłankach neomar-ksowskich, koncepcji pracy socjalnej, pozwala nadać tym pojęciom nowy, znacznie hmilzicj złożony wymiar (por. rozdz. 6, 10 i 12).

/ punktu widzenia całości wykładu kalegorie: wzrost, wrastanie, wprowadzanie w wartości kultury stanowią ważne punkty orientacyjne i równocześnie pozwalają im podkreślenie, iż społeczno-pedagogiczny punkt widzenia oznacza przyjęcie i (ilościowej i dynamicznej (w ciągu całego życia) perspektywy analizy jednostki. I r aspekty są także widoczne w kolejnych dwu kategoriach teoretycznych: „wiek społeczny” i „pokolenie historyczne”.

Pokolenie historyczne i koncepcja wieku społecznego

lak ocenił to S. Kowalski (1980, s. 74):

„autentycznym, autorskim wkładem Radlińskiej do socjologii wychowania są dwa inne pojęcia: I) pokolenia historycznego, obejmującego wszystkie generacje (dziadów, ojców, dzieci, wnuków) współżyjące w tym samym czasie w swoistych społecznych układach, 2) wieku społecznego: stanowiącego wskaźnik stopnia uspołecznienia jednostki w relacji do jej wieku chronologicznego, fizjologicznego, psychicznego lub inteligencji, prawnego (Radlińska, 1935, s. 20-23; Radlińska, 1961, s. 366-368; Kamiński, 1961, s. XXXIX-XL)”.

Koncepcja pokolenia historycznego, czyli jednostek w różnym wieku, przebywających w wyodrębnionej przestrzeni, których udziałem jest dany czas liisloryczny, jest bardzo logicznie powiązana z koncepcją człowieka i koncepcją wychowania, rozumianego jako pomoc w rozwoju, towarzyszenia rozwojowi, które może być udziałem jednostki w różnych okresach (w ciągu) jej życia. Co oznacza, że ta sama osoba, będąc przedstawicielem jednego pokolenia, może uczestniczyć w różnych jego konfiguracjach, w zależności od wieku biologicznego, fazy życia I ról społecznych, jakich wypełnienia się od niej oczekuje. Koncepcja ta jest pojemna. Obejmuje wszystkich, którzy w danym czasie historycznym uczestniczą, są obecni. Wprowadza ona istotny wymiar czasu i przestrzeni, stanowiących ramy aktywności.

Kumka 1.12. Pokolenie historyczne - aspekty wspólne i różnicujące generacje

Jak przypomina S. Kowalski (1980), wyodrębniając kategorie pokolenia historycznego wskaz.ano: „na wspólne, w danej sytuacji społeczno-historyc/.ncj, doświadczenia i zadania wszystkich generacji pokolenia historycznego, jak również na różnicujące role i cechy każdej z nich; ćwiczenia sił i radość poznawania świata - generacji dziecięcej; szukanie miejsca w społeczeństwie generacji dojrzewającej;

równowagę w życiu, harmonijną twórczość, rodzicielską radość z udziału w odnowie życia generacji dorosłych;

małą wrażliwość na zdobywanie dla siebie - generacji starczej” (ibklem. s. 74).

Jego zdaniem Radlińska „w szczególności charakteryzuje bliżej w pewnym stopniu przeciwstawne role młodzieży i dorosłych: pierwszej jako nieuznającej przeszkód w dążeniu do zdobycia