2705150433

Czy kobieta jest człowiekiem? 25

mężczyzn. Pewna nierówność występuje zresztą nawet w krajach socjalistycznych, uwidacznia się to szczególnie np. w organach władzy.

Jeszcze dziś w wielu dyskusjach i opiniach zwraca się uwagę na różnice płci, podkreśla odmienne właściwości psychiczne kobiet, odmienność zainteresowań, zwraca uwagę, że ich świat emocjonalny jest bardziej kruchy itd.

Sytuacja kobiet w Polsce przedrozbiorowej ulegała powolnym przeobrażeniom. W naszej literaturze historycznej istniał pogląd, że pozycja kobiety w okresie wczesnego Średniowiecza była bardzo zła, iż stanowisko niewiasty słowiańskiej równało się stanowisku niewolnicy, a dopiero chrześcijaństwo poprawiło tę sytuację. Nasze badania wykazują jednak, że poglądy te nie są słuszne.

W początkach kształtowania się feudalizmu w Polsce ogólna pozycja kobiet była dość wysoka, na wielu polach dorównywały one stanowisku mężczyzny. Jest faktem, że jednak na przestrzeni XIV-XV wieku prawne stanowisko kobiety zaczęło ulegać znacznemu pogorszeniu, podkreślano władzę męża nad żoną, ograniczano prawa dziedziczne kobiet itd. Równocześnie jednak daje się zauważyć w tym czasie pewna poprawa losu kobiety na gruncie towarzyskim, obyczajowym. Niewiasty opiewane są w liryce miłosnej, spotykają się z adoracją mężczyzn.

Tak więc czasy od XVI-XVIII wieku odziedziczyły w kwestii kobiecej dość złożone, niejednolite stosunki. Faktem jest, że pozycja kobiet była u nas lepsza niźli w większości krajów europejskich. Ogólnie można też mówić o nikłej roli kobiet w dziedzinie kultury.

Drugorzędna rola kobiet - za czy przeciw?

Jako moment dodatni można jednak przytoczyć fakt, że nie wszyscy godzili się z tą drugorzędną rolą kobiet, że sprawa ta była dyskusyjna, wywoływała spory, polemiki. W ówczesnym piśmiennictwie w całej opinii występowały dwie tendencje: jedna krytyczna, dyskryminująca, druga pozytywna, nawet gloryfikująca. Jeśli chodzi o pierwszy nurt to głównymi zarzutami jakie stawiano niewiastom była rzekomo wrodzona niższość umysłowa, brak zdolności wyższego rzędu, zbyt emocjonalny stosunek do spraw życiowych, lekkomyślność. Uważano, że pod względem moralnym kobieta stoi także zdecydowanie niżej od mężczyzny, zarzucano jej zalotność, Swawolność, rozwiązłość, perfidię itd.

Z drugiej strony kobieta w ogóle, szczególnie zaś żona czy matka, była wręcz idealizowana. Dużą rolę spełniał tutaj kult Matki Boskiej, który siłą rzeczy przyczynił się do podniesienia rangi socjalnej wszystkich niewiast.

Literatura piękna, szczególnie sowizdrzalska, nieraz głosiła pochwałę kobiet, miłych żon, roztropnych, oszczędnych towarzyszek życia, które stanowią wręcz ostoję właśnie lekkomyślnych, ulegających nałogom mężczyzn.

Wina przepisów prawnych

Czynnikiem, który negatywnie rzutował na sytuację niewiast wszystkich warstw społecznych XVI-XV1II wieku, były przepisy prawne, odmawiające kobietom równych uprawnień z mężczyznami. Tyczyło się to zarówno praw politycznych u szlachty, jak przepisów prawnych w miastach. Na przykład w zasadzie nie przyjmowano kobiet do