0000035

Ryc. 43. Crteza korygująca przeprost kolana.

limitujemy jedynie stopień przeprostu kolana w granicach od -5 do 0°. Służy do tego aparat CAMP-a, zwany również „klatką szwedzką" (ryc. 43). Możemy też zastosować w. tym celu aparat szynowo-opaskowy obejmujący goleń, połączony z butem za pomocą strzemienia. Odpowiednio blokując sektor ruchów w stawie kolanowym możemy uzyskać efekt korekcyjny. Przy stosowaniu obu tych aparatów nie ograniczamy swobody ruchów kolana podczas chodzenia i siadania.

Zniekształcenia wynikające ze zmian strukturalnych w obrębie stawu biodrowego nie poddają się działaniu mechanicznemu zaopatrzenia ortopedycznego. Jedynym rodzajem zaopatrzenia jest wspomniany już aparat biodrowo-udowy, stabilizujący udo w stosunku do tułowia i zabezpieczający wynik korekcji operacyjnej.

Zadania ortotyki w dysfunkcji zespołu motorycznego

Cechą charakterystyczną dysfunkcji zespołu motorycznego (porażenia i niedowłady po poliomyelitis, postępująca dystrofia mięśniowa) jest zaburzenie funkcji ruchowej przy zachowaniu funkcji odbierania i przetwarzania bodźców czuciowych oraz zachowanej centralnej kontroli ruchowej. Pacjent z zaburzeniami motorycznymi zachowuje odczucie pozycji ciała, kończyny i jej segmentów, w pełni kontroluje wykonywane czynności ruchowe. Zarówno pełna kontrola zachowanych mięśni, jak i nie naruszona funkcja czucia ułatwiają wykorzystanie zastępczości ruchowej dla utrzymania postawy pionowej oraz chodu. Jest to zdolność, której nie potrafią wykorzystać osoby z mniej rozległymi zaburzeniami ruchowymi, połączonymi z zaburzeniami funkcji czuciowej oraz kontroli ruchów.

70

/

/

Zasadniczym zadaniem ortotyki w dysfunkcjach układu motorycznego jest kontrola ruchów w stawach oraz poprawa upośledzonej funkcji pod-pórczo-ruchowej kończyny. W szczegółowym ustalaniu rodzaju potrzebnego zaopatrzenia kierujemy się oceną stopnia upośledzenia funkcji mięśniowej oraz rozległością niedowładów lub porażeń, obecnością przykurczów i ograniczeń w stawach, zdolnością adaptacyjną i sprawnością ogólną pacjenta.

Niedowłady lub porażenia po poliomyelitis mogą dotyczyć wybiórczo pojedynczych grup mięśniowych w obrębie jednej lub obu kończyn dolnych. Mogą dotyczyć one całej kończyny, jak również obejmować częściowo tułów i kończyny górne. W niedowładach i porażeniach wybiórczych na skutek zaburzenia równowagi mięśniowej odpowiednie odcinki kończyn mogą przybierać nieprawidłowe ustawienie w stawach. Zniekształcenia te pogłębiają się podczas obciążania kończyny. U dzieci mó-że to prowadzić do asymetrycznego wzrostu kości i strukturalnego utrwalania się zniekształceń.

Osoby z niedowładami i porażeniami tego typu wymagają na ogół lekkich aparatów poprawiających zaburzoną stabilizację kończyny, korygujących istniejące zniekształcenia, blokujących zakres ruchów przyczyniających się do powstawania deformacji pod wpływem obciążenia kończyny i ruchów przeszkadzających w swobodnym poruszaniu się, natomiast wspomagających ruchy korzystne dla funkcji chodu. Zależnie od lokalizacji niedowładów, czy też porażeń i związanych z nimi dysfunkcji ruchowych dobieramy odpowiedni rodzaj zaopatrzenia wywierającego działanie na stawy skokowy, kolanowy lub biodrowy, wspomagając statykę kończyny oraz Wpływając na poprawę sprawności chodu.

Niedowład lub porażenie mięśni prostowników stopy powodują upośledzenie albo brak jej zginania w kierunku grzbietowym, co stanowi przeszkodę w prawidłowym wykonywaniu wykroku kończyny do przodu. W tej sytuacji kończyna ulega funkcjonalnemu wydłużeniu o długość opadającej stopy. Przeniesienie jej do przodu wymaga dostosowania przez nadmierne zgięcie kolana oraz wspięcie się na palcach stopy zdrowej. Niedowład lub porażenie prostowników łączą się często z niedowładem mięśni strzałkowych. Następstwem tego jest pronacyjne ustawienie stopy. Na początku fazy podparcia punktem zetknięcia się stopy z podłożem nie jest pięta, lecz palce, a następnie boczna krawędź stopy. W dalszym ciągu trwania fazy obciążania kończyny masą ciała supi-nacja zwiększa się i powierzchnią oparcia stopy staje się jej boczna powierzchnia. Upośledzenie funkcji ruchowej mięśnia trójgłowego łydki utrudnia, a nawet uniemożliwia zgięcie podeszwowe stopy pod obciążeniem, wpływając na zaburzenie statyki kolana w drugiej połowie fazy podparcia. Upośledza ono znacznie odepchnięcie się stopą od podłoża w końcowej części tej fazy.

Dobór rodzaju zaopatrzenia opieramy tu na kryteriach funkcjonal-

71