Andrzej Gebel
nauczyciel historii
Gimnazjum w Liczu
Wychowanie młodzieży poprzez edukację regionalną.
Edukacja regionalna jest ważnym zjawiskiem kulturowo - społecznym. Istotę edukacji regionalnej dobrze ujął Kazimierz Kossak Główczewski „Edukacja regionalna jest powrotem do domu, do źródeł jego etyki i jego języka, a więc do źródeł kultury domowej, lokalnej, regionalnej, narodowej i ogólnoludzkiej. Edukacja regionalna czerpie z bogactwa duchowego i materialnego kultury regionalnej.
Szkoła odgrywa bardzo ważną rolę w edukacji regionalnej. Uczeń i jego wszechstronny rozwój, integralność wychowania z wiedzą, indywidualne traktowanie ucznia, patrzenie na niego w perspektywie jego własnej drogi życiowej - to wszystko znajdujemy w edukacji regionalnej. Edukacja ta jest niezwykle ważna nie tylko dla poznania przez uczniów własnej tożsamości, ale również dla kształtowania postaw tolerancyjnych, otwartych, nastawionych na pluralizm, na rozumienie i akceptacje różnych kultur. Edukacja regionalna poza swoim wymiarem poznawczym tworzącym podstawy wiedzy - ma ważny wymiar wychowawczy. Realizowany w naszym gimnazjum program edukacji regionalnej zawiera liczne kierunki działań wychowawczych:
1. Kształtowanie tożsamości, zaspokajanie potrzeby identyfikacji przez wychowywanie w kulturze i w systemie wartości moralno - etycznych środowiska regionalnego.
2. Rozwijanie aktywności własnej i twórczej podmiotowości.
3. Rozwijanie potrzeby działania na rzecz drugiego człowieka i środowiska.
4. Kształtowanie postaw obywatelskich i różnych form współpracy.
5. Działania na rzecz podtrzymywania i rozwijania regionalnego dziedzictwa.
6. Rozwijanie autonomii i odpowiedzialności w ramach życia społecznego.
7. Kształtowanie postaw otwartych na świat.
Przykłady oddziaływań wychowawczych wdrażających treści edukacji regionalnej uczniom naszej szkoły:
1. Wycieczki, rajdy piesze i rowerowe po najbliższej okolicy, na których uczniowie poznają m. innymi historię, architekturę i przyrodę regionu.
2. Lekcje przeprowadzane np. w Muzeum Kwidzyńskim, izbach pamięci, gdzie bogactwo zgromadzonych eksponatów oddaje atmosferę minionych czasów i uczniowie mogą zobaczyć jak żyli ich przodkowie. Bezpośrednie zapoznanie uczniów z zabytkami bardzo mocno wpływa na ich emocje. Dzieje regionu wyrażone przez eksponaty i powiązane z historią Dolnego Powiśla uzmysławiają im, że wiadomości zdobywane na lekcjach nie są czystą abstrakcją. W ten sposób tworzy się więź łącząca młodzież z miejscem zamieszkania.
3. Międzygimnazjalny Konkursu Wiedzy Historycznej pn.: „Powiśle i Kwidzyn w 20- leciu międzywojennym” o zasięgu międzywojewódzkim. Pomysłodawcami i organizatorami konkursu są członkowie, bardzo prężnie działającego na terenie naszego gimnazjum, Szkolnego Koło Towarzystwa Miłośników Ziemi Kwidzyńskiej im. Alfonsa Lemańskiego.
4. Uczniowie naszej szkoły bardzo chętnie biorą udział w powiatowych konkursach wiedzy historycznej o regionie: „Kwidzyn - dzieje miasta”, „Historia I Liceum Ogólnokształcącego im. Władysława Gębika d. Gimnazjum Polskie w Kwidzynie”. Poznając historię, architekturę, kulturę i sztukę Dolnego Powiśla, lub, jak kto woli Doliny Kwidzyńskiej mają poczucie zakorzenienia i możliwość identyfikacji ze środowiskiem, w którym żyją.
5. Festyny Regionalne „Licze i okolice dawniej i dziś”, „Rakowiec i okolice dawniej i dziś” oraz w tegoroczny „Tychnowy i okolice dawniej i dziś” na stałe weszły do tradycji naszego gimnazjum i z powodzeniem służą przybliżeniu młodzieży „naszej małej ojczyzny” - Dolnego Powiśla. Uczestnictwo w konkursach i festynach pozwala nie tylko stykać się bezpośrednio z kulturą regionu, ale daje możliwość być jej twórcą.
6. Specjalną rolę pełnią media, które służą wymianie myśli i informacji. Gazetka szkolna - „ Szkolniak ” poświęca swe łamy także problematyce regionalnej. Wywiady z zasłużonymi dla regionu ludźmi zamieszczane na łamach gazetki, przeprowadzane i pisane ręką rówieśników brzmią wiarygodnie i przekonywująco. Tu uczenie się regionu następuje od siebie nawzajem.
7. Uczniowie opiekują się dawnymi cmentarzami w naszym regionie. Przy okazji świąt kościelnych i rocznic państwowych palą znicze, składają wiązanki.
8. Organizowane są występy zespołów folklorystycznych z Dolnego Powiśla: (Marezianki, Wesoła Gromadka z Tychnów) oraz spotkania z interesującymi ludźmi.
9. W gabinecie historycznym na stałe zorganizowana jest ekspozycja przedmiotów gospodarstwa domowego związanych z regionem i tradycjami. Zbieractwo zabytków kultury materialnej i eksponowanie ich w szkole rozwija poczucie odpowiedzialności za losy własne i kultury, własnego środowiska - swej małej ojczyzny, a później kraju.
Do wyżej wymienionych przykładów należy dodać jeszcze organizowanie konkursów na kartę świąteczną czy pisankę wielkanocną, wystaw szopek świątecznych, przedstawień jasełkowych, które również nawiązują do tradycji regionalnych a ponadto wzbogacają przedświąteczną atmosferę w szkole. Kształtowaniu postaw otwartych na świat jak również rozwijaniu potrzeby działania na rzecz drugiego człowieka i środowiska służy udział uczniów w corocznych akcjach porządkowych „Sprzątanie Świata”.
Dzisiejsza młodzież to pokolenie, które nie bardzo chce oglądać się w przeszłość. Żyją tym, co jest dniem dzisiejszym. W epoce komputerów, Internetu, multimediów trudno młodzież skłonić do zainteresowania przeszłością.
Mimo silnej konkurencji wynalazków ostatnich lat, dzięki odpowiednim oddziaływań wychowawczych prowadzonych w naszej szkole, edukacja regionalna stała się bardzo popularna. Dowodem na to niech będzie duże zaangażowanie i bardzo liczny udział młodzieży naszego gimnazjum w w/w konkursach i przedsięwzięciach.
Literatura:
Biblioteczka Reformy nr 24: „O edukacji regionalnej - dziedzictwie kulturowym w regionie”
Edukacja regionalna, dziedzictwo kulturowe w zreformowanej szkole. Praca zbiorowa pod redakcją Stefana Bednarka. Wrocław 1999 r.
Historia regionalna i lokalna, [w:] Dydaktyka historii, red. J Maternicki, C. Majorek i A. Suchoński, Warszawa 1993 r.