Polityka gospodarcza i społeczna

Polityka - słowo powtarza się nieustannie, słowo pochodzenia od języka greckiego, i pierwotnie oznacza sztukę rządzenia państwem wewnątrz i w stosunkach za granicą.

Słowo to dociera w różnych zestawieniach z przymiotnikiem, np.: polityka rolna, polityka celna, polityka handlowa.

Najogólniej jeżeli mamy takie zestawienie to musimy myśleć o rzeczach

• że istnieje podmiot polityki

• że istnieje przedmiot polityki

Podmiot - rozumiemy instytucje, która tę politykę prowadzi

Przedmiot - wskazuje nam na dziedzinę jaką chcemy oddziaływać (przedmiot oddziaływania).

Polityka gospodarcza - gospodarka jest przedmiotem oddziaływania.

Przymiotnik wskazuje co jest przedmiotem oddziaływania, czasami te zestawienie nie jest jednoznaczne, np.: polityka celna - celna wskazuje przedmiot

DEFINICJE

Polityka ekonomiczna (gospodarcza) jest to całokształt (zespół) działań świadomych (choć czasami o skutkach niezamierzonych) państwa, których celem jest oddziaływanie na gospodarkę (funkcjonowanie, strukturę, dynamikę) na stosunki ekonomiczne (ustrój gospodarczy) i na powiązania gospodarcze z zagranicą.

Podmiotem w tej definicji jest państwo (różne instytucje zarówno centralne rząd, parlament, władze, agencje publiczne, władze samorządowe) przedmiotem jest tu gospodarka.

Jeżeli mówimy o polityce, to bardzo ważne jest to, że działania są świadome (są to działania racjonalne, nie przypadkowe). Zakładamy że podmiot polityki ma wiedzę na temat funkcjonowania gospodarki jakie są prawa, związki między zjawiskami gospodarczymi.

Świadome działanie oznacza wiedzę.

Prawa ekonomiczne ujawniają się dopiero w masie wielu przypadków, zdarzeń. Ekonomiści formując prawa ekonomiczne nie biorą pod uwagę zdarzeń przypadkowych. To znaczy, że nie są deterministyczne, nie możemy w 100% przewidzieć przepływu skutków zdarzeń, które mogą nastąpić.

Z tego wynika, że podmiot ten musi znać cel jaki chce poprzez swoje działanie osiągnąć.

W przypadku gospodarki mamy do czynienia z całą wiązką celów (bezrobocie, inflacje, wzrost gospodarczy), co powoduje konieczność pewnych sądów wartościujących, kolejność ustawna pewnych wartości hierarchii.

Jeżeli celów jest więcej musi być dokonany wybór, tego wyboru jeśli chodzi o cele ekonomiczne dokonuje się w procesie politycznym. Określenie celów zawiera w sobie elementy wartościujące.

Polityka ekonomiczna jest pewną dziedziną wiedzy i nauki, są dwa nurty nauk:

1. nurt opisowy (poznawczy)

2. nurt normatywny

Ad.1. chodzi o poznanie i opis stosowanych w praktyce narzędzi polityki gospodarczej i

oceny ich skuteczności.

Ad.2. staramy się odpowiedzieć na pytanie: jak powinno być? Nurt zajmuje się

wskazywaniem zasad doboru narzędzi polityki ekonomicznej do osiągania określonych celów w gospodarce.

Czy obecność państwa w gospodarce jest obowiązkowe?

Motywy interwencjonalizmu państwowego?

1. Niedoskonałość mechanizmu rynkowego, zawodność mechanizmów rynkowych i wolnej konkurencji.

2. Efektywność mikroekonomiczna nie zawsze prowadzi do efektywności makroekonomicznej.

3. Troska o dobro publiczne, która się wyraża w chęci sprawiedliwości społecznej.

4. Polityczny mechanizm sprawowania władzy.

Celem jest oddziaływanie na gospodarkę.

Funkcjonowanie - bardzo szerokie pojęcie, w polityce ekonomicznej dzieli się umownie na 2 rodzaje

Funkcjonowanie Struktura dynamiczna (zmiany w strukturze i

pobudzanie wzrostu gosp.)

polit. stabilizacyjna polit. wzrostu cele polit. są mierzalne

(polit. krótkookresowa) (polit. długookresowa)

Celem plit. Pieniężnej jest z reguły osiągnięcie niższej stopy % inflacji.

Taką politykę nakierowaną na osiąganie zmiennych nazywamy polityką ilościową.

Oddziaływanie na stosunki ekonomiczne odbywają się poprzez narzędzia prawne różnego typu (np.: ustawa o giełdzie) państwa wpływa na kształtowanie ustroju gospodarczego. Działanie polityczne nastawione na kształtowanie stosunków ekonomicznych nazywamy polityką jakościową.

Polityka ekonomiczna ma głównie charakter polit. ilościowej w mniejszym stopniu na jakościową

Z definicji wynika, że podmiot na wiedzę, jest podmiotem racjonalnym.

Czas który dzieli zastosowanie narzędzi do momentu pożądanego efektu nazywa się opóźnieniem zewnętrznym.

Przeciwnicy mówią, że z definicji działania polityki ekonomicznej decyzje są nie skuteczne, bo zanim coś zauważymy, to już się to dzieje.

ARGUMENT: działania państwa są zawsze spóźnione w stosunku do przeciwników działań podmiotów.

HISTORYCZNE

Uwarunkowania panujących doktryn ekonomicznych.

\jeżeli chodzi o Europę, można powiedzieć, że przed wojną i po do końca lat 60-tych przeważali zwolennicy obecności państwa w gospodarce i polityka była aktywna od lat 70-tych pewnie do teraz przeważa doktryna bardzo małego zakresu interwencji państwa w gospodarkę.

Zwolennicy - Keynsiści

Przeciwnicy - monetaryści i neoliberałowie.

Rolą Keynsa było wprowadzanie koniunktury i kreowanie popytu przez państwo. Był to okres, gdy nie było problemu z inflacją. Problemem były niewykorzystane moce gospodarki i w związku z tym bezrobocie.

W powojennym okresie zaczęto stosować zalecenie Keynsa w Europie (w praktyce z dobrym skutkiem).

Lata 70-te: - zerwanie z wymienialnością dolara na złoto

• kryzys naftowy

podstawowym efektem problemu jaki się pojawił to spirala płac i cen. Uznano, iż inflacja jest przede wszystkim zjawiskiem pieniężnym i monetarnym. Idea monetaryzmu polegała na ograniczeniu polityki pieniężnej.

Cele i uwarunkowania polityki ekonomicznej.

Klasyczne cele:

Cele tradycyjne - podstawowe

Polityka stabilizacyjna krótkookresowa

1. pełne zatrudnienie

2. stabilizacja cen

3. równowaga bilansu płatniczego

Celem polityki stabilizacyjnej jest zapewnienie równowagi wew. i zew.

4. Wzrost gospodarczy

5. Sprawiedliwy podział bogactw

WSPÓŁCZESNE CELE POLITYKI EKONOMICZNEJ

Wzrost zrównoważony - wzrost gospodarczy połączony z rozwojem społecznym i dbałością

o zasoby środowiska.

Rodzaje polityki ekonomicznej:

Politykę ekonomiczną możemy podzielić ze względu na kryterium przedmiotu oddziaływania.

Przedmiot oddziaływania

Cała gospodarka wycinek

• dany problem

• polit. w ujęciu globalnym

jeśli przedmiotem jest cała gospodarka to mówimy o polityce makroekonomicznej, jeżeli wycinek to polityka branżowa, odcinek, polityka transportowa i przemysłowa, rolnicza.

- Idealnym modelem gospodarczym jest model gospodarki doskonałej

Argumenty: rzeczywistość gospodarcza przeczy gospodarce doskonałej mamy wiele różnych

rynków: oligopol, monopol.

- Racjonalność mikroekonomiczna oznacza, że podmioty gospodarki prowadząc przypadkach mają charakter kosztów, rodzą się zjawiska - bezrobocie, zanieczyszczanie środowiska.

- Te defekty rynku ujawniają się w zakresie dóbr publicznych.

Argument: sprawiedliwość społeczna, redystrybucja dochodu.

Podstawowe dziedziny obecności państwa w gospodarce:

1. Zapewnienie bieżącej równowagi makroekonomicznej (zbijanie inflacji i bezrobocia, równowaga w bilansie płatniczym państwa).

2. Przeciwdziałanie wahaniom cyklicznym w gospodarce, jeśli jesteśmy „w dołku cyklu” to państwo musi zmniejszyć czas wyjścia z tego dołku. Współcześnie te cykle nie są tak częste, amplituda wahań jest mniejsza, czas faz się wydłuża.

3. Przeciwdziałanie bezrobociu i regulacja stosunków pracy.

4. Tworzenie warunków do długotrwałego rozwoju. Podmioty gospodarcze w swoim rynku mikroekonomicznym kieruje się krótkim horyzontem czasu (rok, dwa). Im większa skala przedsiębiorstwa - wydłużenie horyzontu czasowego.

5. Oddziaływanie na bilans płatniczy i stosunki gospodarcze z zagranicą.

6. Wpływ na dystrybucję dochodów i ochrona grup ekonomicznie najsłabszych.

7. Infrastruktura społeczna i techniczna.

8. Oddziaływanie na strukturę gospodarki (w kierunku zmian)

9. Ochrona środowiska.

10. Badanie naukowe.

11. Gospodarka przestrzenna.

Zakres interwencjonizmu:

1. Interwencje państwa podporządkowana jest wymogom zewnętrznych (takiemu celowi jakim jest konkurencyjność gospodarki na rynkach światowych).

2. Interwencja państwa podporządkowana jest wymogom wewnętrznym.

3. Motywy mieszane zarówno wymogi zewnętrzne jak i wewnętrzne są przesłankami prowadzenia polityki ekonomicznej.

Grupa przeciwników obecności państwa w gospodarce posługują się argumentem niedoskonałości rynku i niedoskonałości oddziaływania państwa.

Argumenty przeciw:

1. Państwo nie prowadzi rachunków kosztów i korzyści w związku z tym działa nie efektywnie, co oznacza nadmierne koszty państwa, co może oznaczać duży deficyt udziałowy i co w efekcie ogranicza wzrost gospodarczy.

2. Następuje mechanizm wzrostu dóbr publicznych.

3. Obniżanie skłonności do obniżania, obniżanie przedsiębiorczości, ograniczanie wolności indywidualnej podmiotów gospodarczych.

4. Nieskuteczność instrumentów polityki ekonomicznej wg przeciwników, nieskuteczność ta wynika z opóźnień.

Zjawisko gospodarcze decyzje efekt

Instrument

poch ekonom t₂

Czas t₁ czas (między

zjawiskiem a

decyzją upływa

czas)

Czas upływający między zaobserwowaniem zjawiska a podjęciem decyzji nazywa się opóźnieniem wewnętrznym.

Cała gospodarka

• przedmiotem oddziaływania jest cały problem w skali gospodarki wówczas jest to polityka problemowa (polityka mieszkaniowa ochrony środowiska)

• przedmiotem jest cała gospodarka w ujęciu globalnym i zwykle nazywamy ją polityką rządową (inflacja, bezrobocie, itp.)

Inny podział polityki gospodarczej wynika z zastosowania kryterium instrumentu (podział wg narzędzi oddziaływania).

Możemy mówić tu o: Polityce pieniężnej

Polityce fiskalnej

Polityce celnej

Tradycyjne i najstarsze polityki to: monetarna, fiskalna.

Mają pewne podstawowe znaczenie i ich oddziaływanie jest makroekonomiczne.

Różne rodzaje polityki gospodarczej są ze sobą wzajemnie powiązane. Związki pomiędzy politykami gospodarczymi mogą mieć cechy:

1. Charakter silnej współzależności na zasadzie symetrii lub komplementarności (działania jednego rodzaju polityki wspomagają działanie drugiego rodzaju polityki).

2. Może występować substytucja instrumentów polityki gospodarczej tzn. ten sam cel polityki można uzyskać stosując inne instrumenty.

3. Pomiędzy politykami (różnymi rodzajami) może być relacja sprzeczności - konfliktu. Klasyczny przykład sprzeczności - krzywa Philipsa.

Warunki skuteczności polityki ekonomicznej.

1. Nie sprzeczność polityk, np. jeżeli działanie polityki monetarnej idzie w kierunku ograniczenia.

2. Zdolność celów i instrumentów polityk makroekonomicznych problemowych oraz branżowych z centralną polityką rządową.

Narzędzia polityki gospodarczej.

Można dzielić wg różnych kryteriów

Narzędzia o charakterze nakazowym i narzędzia oddziaływania pośredniego.

Narzędzia o charakterze nakazowym stosowane są rzadko, natomiast narzędzia pośrednie, to środki oddziaływania na postawy i zachowania podmiotów gospodarczych (konsumentów i przedsiębiorstw) to działanie może mieć charakter pozytywny lub negatywny.

Pozytywny oznacza zjawisko wystąpienia korzyści dla podmiotu gospodarczego, zachowującego się zgodnie z celami polityki gospodarczej (np. ulgi podatkowe).

Negatywny rodzi pewien koszt dla podmiotu, który zachowuje się sprzecznie z celami polityki gospodarczej.

W praktyce to są narzędzia takie jak:

• stopy oprocentowania kredytów

• stopy oprocentowania obligacji

• stopy oprocentowania bonów skarbowych

• polityki i zasady kształtowania podatków

• zasady kształtowania ulg podatkowych

• różne formy preferencji kredytowych, podatkowych, inwestycyjnych

• taryfy celne i ograniczenia poza taryfowe

• płace i zasady kształtowania płac (w gospodarce państwo ma wpływ na kształtowanie płac tylko w sektorze publicznym)

• zasady kształtowania się konkurencji na rynku (prawodawstwo dotyczy możliwości państwa (licencjonowalność przedsiębiorstw, łączenie się, fuzji i ustawodawstwo antymonopolowe)

• zamówienia rządowe (zamówienia sektora publicznego)

1.Model IS-LM

IS-Investment savings(inwestycje)

LM-liquidety money(płynność pieniądza)

Ten model jest pełnym modelem dydaktycznym,zawiera pewne uproszczenie.Ponadto akceptuje obecność państwa w gospodarce poprzez pewne pociągnięcia gospodarcze.Na modelu chcemy pokazać skutki polityki fiskalnej oraz polityki monetarnej.Zarówno polityka fiskalna jak i monetarna w tym modelu może być rozpatrywana następująco:

a)może mieć charakter restrykcyjny lub

b)charakter ekspansyjny

Polityka jest skuteczna jeżeli osiągamy założone efekty lub pożądane stany gospodarki.Ponieważ obracamy się w świetle polityki makroekonomicznej model operuje wielkościami ekonomicznymi o charakterze agregatowym.Model nie rozpatruje i nie wyjaśnia zjawiska bezrobocia w gospodarce i nie rozpatruje inflacji.

ISLM określa interakcje miedzy rynkiem dóbr i rynkiem pieniadza,ma charakter statyczny,wyjasnia pewne zależności w danym momencie.Globalna podaż na rynku dóbr i usług(PKB)równa się popytowi wyrażonemu wartościowo.

2.Wielkosci autonomiczne to nie wyjaśnione przez model tylko takie których wielkość jest dana.Wielkosci te,sa to wielkości na które podmiot polityki(władza)nie ma wpływu uproszczeniu przyjmujemy,ze w modelu mamy do czynienia z elementami polit.

3.Instrumenty polityki fiskalnej:

a)G-(rząd)wydatki rządowe na zakup dóbr i usług np. utrzymanie wojska,sfera budzetowa,zakup dóbr potrzebnych do finansow.

b)TR-transfery,czyli wydatki państwa na renty,emerytury,stypendia,zasilki dla bezrobotnych,kwoty które trafiają do konsumentów a nie są związane z wynagrodzeniem za prace

c)T-stopa procentowa(działa w kierunku obniżenia mnożnika)

4.Instrumenty polityki monetarnej

a)podaż pieniadza;realna podaż pieniądza w gospodarce,który jest ewaluowany jako instrument polityki monetarnej

5.Rynek dóbr i usług.

Zalozenie:Gospodarka zamknięta(bez rządu)

Warunek rownowagi-zrownowazenie globalnej podaży z globalnym popytem Y=AD(dochod=popyt globalny).

Jeżeli gospodarka jest zamknięta i nie ma rzadu,to wpływa na to:

a)popyt inwestycyjny(popyt przedsiębiorstw)

b)popyt konsumpcyjny(popyt gospodarstw) AD=C+J,C-popyt konsumpcyjny,J-jest wielkością daną

załozenie:popyt jest wielkością inwestycyjna,natomiast popyt konsumpcyjny wyrażamy jako liniowa funkcje dochodu;C=c'+cY C-popyt konsumpcyjny,c-parametr modelu jest to krańcową skłonność do konsumpcji jest to liczba 0<c<1,c'-pewna stala-autonomiczny popyt konsumpcyjny traktowana jako wielkość dana.Na popyt konsumpcyjny składa się:część stała(popyt nie zależy od dochodu) oraz część zmienna(zależy od poziomu dochodu).

C

45

Y

6.Inwestycje

AD=C'+J'=C'+cY+J'=A'+cY

A'=C'+J' autonomiczny popyt globalny(niezależny od poziomu dochodu)

AD E

A'

J'

C J

45 Y

7.Rownowaga.

Y=AD Y=A'+cY

1/1-c(mnożnik)=(alfa) Y=1/1-c * A' (poziom dochodu w punkcie równowagi)

a)im większe c,tym większy musi być poziom dochodu w punkcie równowagi

b)dla danego c ,im większy autonomiczny popyt globalny tym większy musi być Y w punkcie równowagi

c) w punkcie równowagi planowane inwestycje=oszczednosci.

• Warunki ! :

• Mechanizm mnoznikowy powoduje,ze zmiany dochodu są dużo większe niż zmiany autonomiczne popytu

• Spadek skłonności do konsumpcji powoduje spadek mnoznika,natomiast wzrost krańcowej konsumpcji powoduje wzrost mnożnika.

8.Narzedzia polityki gospodarczej to:

a)ogolnoekonomiczne-stosowane w stosunku do wszystkich przedmiotów(podatki,oprocentowania kredytów).Możemy je podzielić na:

• narzędzia mające oddziaływać na podaż(podwyższenie podaży towarów i uslug,gdzie celem jest zmiana struktury podaży)

• narzędzia mające oddziaływać na popyt;wzrost-pobudzenie popytu,zwiekszenie stopy inwestycji do niższych stop procentowych,preferencyjne oprocentowanie nie których branz,rozne ulgi podatkowe.Spadek-jeżeli chcemy zmniejszyć popyt to stosujemy politykę restrukcyjna albo deflacyjna,czyli podniesienie stopy oprocentowania kredytow,redukcje wydatków budzetowych,redukcje zatrudnienia w sektorze publicznym,wyzsze opodatkowanie wynagrodzeń...

b)wyspecjalizowane-to narzędzia typowe dla jednego rodzaju polityki gospodarczej bądź typowe czy stosowane wyłącznie przez dany kraj

9.Podatki działają jako stabilizator,eliminuja i łagodzą duże skutki amplitudy.Ekspansywna polityka fiskalna powoduje wzrost dochodu.Innym pociągnięciem polityki fiskalnej może być przyrost transferu.To pociągnięcie działa trochę słabiej na przyrost dochodu.Spowoduje przyrost lecz nieco nizszy,bo transfery to przychody nie z tytułu pracy(renty,emerytury,zasilki dla bezrobotnych).

10.Przyrost transferu TR

AD=(C'+cTR'+J'+G')+c(1-t)Y,przyrost popytu globalnego jest równy przyrostowi autonomii tego popytu

11.Zmiany stopy podatkowej(efekt obniżania stopy podatków)

AD=A'+c(1-t)Jeżeli t się zmniejszyło to c(1-t) jest wieksze,co oznacza ze funkcja AD=A'+c(1-t)Y rośnie szybciej.

AD'=A'+C(1-t')Y

AD AD=A'+C(1-t')Y

12.Rynek dóbr .Krzywa IS

Krzywa IS-kombinacje stop procentowych i poziomu dochodu dla których rynek dóbr jest w równowadze(globalny popyt=dochod).

Popyt inwestycyjny jest liniowa malejąca funkcja stopy procentowej.Im wyższa stopa procentowa tym niższy dochód w punkcie rownowagi.Jeżeli mamy wyższa stopę procentowa to dochód w równowadze zmniejszy się i odwrotnie.Kolejny aspekt krzywej IS,to zależność miedzy stopa procentowa a wysokością dochodów przy założeniu ze rynek dóbr i usług jest w rownowadze,czyli zagregowany popyt=wartosci wytworzonego dochodu. Y=alfa'(A'-bi)=alfa'A'-alfa'bi,alfa'bi=alfa'A'-Y/alfa'b,i=A'/b-Y/alfa'b

Małe zmiany stopy procentowej wywołują duże zmiany dochodu.Ta wrażliwość popytu inwest.na zmiany stopy procentowej to parametr charakterystyczny dla danej gospodarki.Jeżeli pociągnięcia ekspansji gospodarczej rządu mogą doprowadzić do wzrostu stopy%,to wrażliwość nie jest dobra gdyż wywoła to spadek dochodu.Kat nachylenia zależy od mnożnika i od wrażliwości popytu na zmiany stopy%.Nachylenie krzywej IS zależy od wrażliwości popytu inwestycyjnego i stopy % oraz od mnożnika alfa.Im mniejszy mnożnik tym kat nachylenia IS jest większy i odwrotnie.

i

E1

i1

i2 E2

Y1 Y2 Y

13.Rynek pieniądza

Krzywa LM-zbior kombinacji stopy % i dochodu,przy których rynek jest w równowadze(popyt na pieniadz=podazy pieniądza).

Wprowadzamy funkcje popytu na pieniądz uzależniona od dwóch zmiennych:

a)od dochodu L=KY-hi

b)od stopy % 1>k>0 h>0

k-wrazliwosc popytu na pieniadz,na zmianę dochodu

h-wrazliwosc popytu na pieniadz,na zmianę stopy %

Jak działa dochod.Im wyższy dochód tym większy popyt na pieniadz.Im wyższa stopa % tym mniejszy popyt na pieniadz.Krzywa LM jest funkcja rosnaca.Przyrost stopy % redukuje popyt na pieniądz ,ponieważ podaż pieniądza jest stala,natomiast zachowanie tego samego poziomu popytu wymaga wzrostu dochodu.Krzywa LM ukazuje wszystkie możliwe kombinacje stop % i dochodu,przy których rynek pieniądza jest w równowadze.

Lo=m/p.=KY-hi,i=1/h(KY-Lo)=K/NY-Lo/n

Im wyższy dochód tym wyższa stopa %.Kat nachylenia krzywej LM zależy od K.Im wieksze”K i h” tym kat nachylenia wiekszy.Male k i duże H powodują ze krzywa staje się plaska.Ekspansyjna polityka monetarna ozn.przesuniecie krzywej LM w prawo,a restrykcyjna polityka fiskalna ozn.przesuniecie krzywej LM w lewo.

14.Rownowaga dóbr na rynku równoczesnym.

Założenia:

• poziom cen stały

• doskonale dostosowanie podaży do popytu przy danych cenach

wzrost autonomicznego popytu powoduje przesuniecie krzywej IS w prawo

zwiększenie podaży pieniądza powoduje przesuniecie LM w prawo

Efektem podaży pieniądza jest spadek stopy % i wzrostu dochodu.

Efektywna polityka monetarna była by wtedy,gdy przyrost relatywnej podaży pieniądza był by jak największy.

Założenie

Rynek

Im wyższa stopa procentowa w równowadze tym niższy dochód

LM - obrazuje wszystkie kombinacje.

Ekspansywna polityka fiskalna wyraża się w tym, że rząd chcąc pobudzić gospodarkę zwiększa wydatki rządowe. Efektem tej polityki jest wzrost dochodów jak i stóp procentowych przesunięcie krzywej IS w prawo. Efektem restrykcyjnej polityki fiskalnej jest przesunięcie krzywej w lewo.

Polityka fiskalna jest skuteczna wtedy gdy daje efekt w postaci relatywnie dużego wzrostu dochodu i relatywnie małego wzrostu stóp procentowych.

ekspansywna - przesunięcie krzywej restrukt

Efektem ekspansywnej polityki monetarnej jest wzrost dochodu i spadek stóp procentowych. Ta polityka może być uznana za skuteczną jeżeli przyrost dochodu w relacji do przychodu podaży pieniądza jest duży.

Założenie

Gospodarka otwarta

Eksport netto -
- liniowa rosnąca funkcja dochodu

[ m - końcowa skłonność do importu]

Eⁿ - eksport netto (dodany przy gospodarce otwartej)

- warunek równowagi

*
- mnożnik w gospodarce otwartej

m - mówi o ile wzrośnie zapotrzebowanie na produkty pochodzące z importu przy wzroście o 1 jednostkę

c=0,8 m=0,1

t=0,25

*

Gospodarka otwarta ma mniejszy mnożnik. Im większa krańcowa skłonność do importu tym mnożnik jest mniejszy, jeżeli
to wpływa na zwiększenie autonomicznego popytu.

Jeżeli Eksport - Import jest liczbą dodatnią to otwarcie gospodarki działa stymulująco na wzrost.

Inne ujęcie eksportu netto (wprowadzamy funkcję eksportu)

- (i- stopa procentowa; n - wrażliwość exportu na zmiany stopy procentowej)

Jeśli nastąpi wzrost stopy procentowej to przy założeniu swobodnego przepływu kapitału, nastąpi przypływ kapitału zagranicznego i przy dużym napływie tego kapitału następuje aprecjacja waluty krajowej, która powoduje, że eksport netto maleje.

*
- mnożnik w gospodarce otwartej

Podwójne oddziaływanie stopy procentowej:

• na popyt inwestycji

• na export netto

Jeżeli eksport netto zależy od stopy procentowej, uwzględnienie otwartości gospodarki to mamy do czynienia z podwójnym oddziaływaniem stóp procentowych. Spadek stóp procentowych działa w kierunku zwiększenia popytu inwestycyjnego i zwiększenia eksportu.

Skuteczna polityka monetarna (ekspansywne)

1
2

Skuteczność zależy od właściwości gospodarczych po stronie pieniądza a konkretnie od wrażliwości popytu na pieniądz na zmiany stopy procentowej.

Polityka monetarna jest skuteczna gdy w wyniku efektem będzie istotny spadek stóp procentowych co pobudza popyt inwestycyjny i eksport netto i w związku z tym daje duży przyrost dochodu.

Jeżeli w wyniku ekspansywnej polityki monetarnej stopy procentowe zmaleją w istotny sposób, pobudzając inwestycje i eksport netto.

Skrajny przypadek

Nieskuteczna

3
4

5. ESM - uczestnictwo w europejskim systemie monetarnym

6. Najwyższa faza integracji - unifikacja, wtedy gdy mama jednolitą politykę przyjętą w stosunku do wszystkich krajów (np. polityka rolna)

Jakich efektów można się spodziewać ?

1. Znoszenie barier w obrocie

2. Gospodarki stają się bardziej otwarte, większe obroty.

Płaszczyzny integracji są dwie:

1. Rynki (dóbr i usług - czynników produkcji)

2. Polityki (ekonomiczne + inne)

I płaszczyzna

mówimy o integracji rynku dóbr i usług oraz o integracji rynków czynników produkcji. EWG istnieje od 1957. Proces integracji trwa już 43 lata. 1 etap integracji to integrowanie się w zakresie rynku dóbr, które trwało bardzo długo. Proces integracji w dziedzinie usług rozpoczął się w latach 80.

W zakresie dóbr i usług - swobodny przepływ tych dóbr i usług

W zakresie czynników produkcji - swobodny przepływ ludzi i kapitału.

W latach 80 osiągnięto coś co się nazywa Jednolity Rynek Europejski. Pełna integracja nastąpiła w 1992 roku.

W zakresie integracji rynku fazy integracji:

1. Strefa wolnego handlu

2. Niepełna Unia Celna - Unia Celna

3. Niepełny Wspólny Rynek - Wspólny Rynek

Strefa wolnego handlu - w zakresie dóbr i usług - zostają zniesione cła i ograniczenia pozacelne. Układ z 1992 jaki Polska podpisała zakładał dojście do tej strefy w zakresie dóbr i usług do roku 2002. Każdy kraj zachowuje swoją taryfę celną

Dojście do Unii Celnej - to stan gdzie mamy swobodny przepływ towarów bez ceł i ograniczeń natomiast taryfa celna jest jedna. W przypadku Unii ta Unia Celna oznacza, że Polska nie będzie sama sobie ustanawiać ceł - będzie musiała przyjąć tę taryfę zgodnie z UC, co oznacza, że nie mamy już takiego narzędzia polityki celnej. Pieniądze z ceł idą do budżetu unijnego, cła przestają być dochodem budżetu krajowego

II płaszczyzna

Zawiera 2 fazy:

1. Unia Ekonomiczna

2. Unia Gospodarcza i monetarna

Unia Ekonomiczna - mamy wspólny rynek, koordynacja - unifikacja i harmonizacja

Integracja może polegać na:

• informowaniu

• koordynować mogą te polityki (każdy jest suwerenem ale dyskutuje i uzgadnia z innymi)

• harmonizacja polityk, którą można nazwać lub utożsamić ze zmniejszeniem różnic pomiędzy krajami normą europejską - dotyczy podatku VAT - stawka podstawowa 15%

Aby wejść do Unii monetarnej należy spełnić kryteria:

• deficyt budżetowy nie może przekraczać 3% PKB

• długi publiczny nie może przekraczać 60% PKB

• stopa inflacji nie może być <= od 3 do + 1,5 % od 3 krajów które mają najniższą inflację

• tzw. długoterminowa stopa procentowa nie może być <= 3 + 2 % od 3 krajów które mają najniższą

POLITYKA WALUTOWA

Są 2 skrajne systemy:

1. system sztywnych kursów

2. system kursów zmiennych

3. akceptowany przedział wahań kursów

AD.1. w danym kraju steruje się polityką sztywnych kursów, kurs utrzymuje się na stałym poziomie

• utrzymanie inflacji w ryzach - zadanie każdego Banku Centralnego na świecie - mówimy o silnej walucie

• silna waluta w stosunku do walut obcych

Polityka sztywnego kursu oznacza że BC jest zaangażowany w obronę kursu walutowego.

AD.2.. nie podejmuje się powyższych interwencji - siła waluty poddana jest normalnej grze rynkowej

AD.3. dopuszcza się akceptowany przedział wahań kursów

W kontekście 1 i 2 systemu - skuteczność polityki fiskalnej

Kapitał spekulacyjny (krótkookresowy) - giełda, papiery wartościowe

W wyniku ekspansywnej polityki (rysunki z poprzedniego zjazdu)

W systemie stałych sztywnych kursów walutowych polityka monetarna jest nieskuteczna

Polityka fiskalna efektywna, skuteczna - założenie - rząd prowadzi ekspansywną politykę fiskalną

SYSTEM KURSU ZMIENNEGO

przypadek ekspansywnej polityki monetarnej w systemie swobodnego kształtowania się kursu

Skuteczność polityki fiskalnej

Umocnienie waluty krajowej w relacji do zagranicznej, co oznacza aprecjację złotego - eksport netto maleje, towary nasze stają się relatywnie droższe. W takiej sytuacji polityka fiskalna jest nieskuteczna.

Efekty integracji

Procesy integracji gospodarczej polegają na stopniowej eliminacji barier ekonomicznych jakie występują między krajami. To stopniowe znoszenie barier - granic ekonomicznych. Płaszczyzny integracji i coraz większe wiązanie się państw

Skuteczna polityka fiskalna - ekspansywna

Krzywa IS jest relatywnie stroma niezależnie od wyglądu krzywej LM

Krzywa LM jest relatywnie płaska niezależnie od kąta nachylenia krzywej IS

Skuteczna - płynny kurs walutowy

Nieskuteczna - stały kurs walutowy

Skuteczność polityki fiskalnej i monetarnej a system kursów walutowych

Polityka monetarna nieskuteczna

Wpływ wzrostu podaży pieniądza (stałe kursy walutowe)

1. System stałego kursu walutowego

2. System zmiennych (rynkowych) niekontrolowanych kursów walutowych

3. System kursu zmiennego

Skrajny:

Wzrost relacji podaży pieniądza nie powoduje zmiany stopy procentowej.

dotyczy polityki skutecznej - polityka może być skuteczna gdy krzywa IS jest płaska a kąt nachylenia tej krzywej jest cechą gospodarki jaką jest wrażliwość popytu inwestycyjnego i eksport netto na zmiany stopy procentowej.

Dotyczy polityki nieskutecznej (ekspansywna)

Skrajny przypadek

nie byłoby efektu, dochód pozostaje na tym samym poziomie

Polityka będzie mało skuteczna jeśli krzywa LM jest stosunkowo płaska (nachylona pod małym kątem) lub kiedy krzywa IS ma duży kąt nachylenia.

Polityka monetarna ma warunki do tego aby być skuteczną wtedy gdy popyt na pieniądz jest mało wrażliwy na zmiany stopy procentowej natomiast popyt inwestycyjny i eksport netto są wrażliwe na zmiany stopy procentowej.

Polityka fiskalna (ekspansywna)

Nieskuteczna polityka fiskalna - jeżeli przyrost wydatków rządowych powoduje duży wzrost stopy procentowej.

Duże (wysokie) stopy procentowe obniżają popyt inwestycyjny, to następuje efekt wypierania inwestycji z sektora prywatnego i te stopy (wysokie) obniżają eksport netto.

Zachodzi to przy następujących cechach i warunkach:

• gdy wrażliwość popytu inwestycyjnego i eksportu netto na zmianę stóp procentowych jest duża (duże b i n)

• gdy wrażliwość popytu na pieniądz na zmianę stóp procentowych jest mała (może wystąpić duży wzrost Y, duży wzrost stóp procentowych, bo popyt na pieniądz wzrasta)

nieskuteczna polityka fiskalna

Przyrost dochodu niewielki. Przyrost dochodu w relacji do przyrostu wydatków jest bardzo mały.

Polityka gospodarcza podlega restrukturyzacji technicznej.

PKB na głowę mieszkańca w Polsce ok. 30% średniej unijnej z uwzględnieniem siły nabywczej

Pierwsza płaszczyzna otwierania się gospodarki to handel usługami - rynek usług w Unii zaczął się otwierać w latach 80.

Przejawem integracji jest zmniejszenie rozpiętości cen.

Miara swobody inwestycji zagranicznych do rozpiętości cen.

Inwestycje unijne - 50% kraje Unii, 50% kraje trzecie

Należy się spodziewać że zwiększony napływ inwestycji do Polski (jeżeli będziemy należeli do Unii)

Druga płaszczyzna to polityka

Sposoby integracji polityki dzielimy na rodzaje

I - informowanie się - najniższy stopień integracji polityki

C- koordynowanie

H - harmonizacja polityki ekonomicznej

U - unifikacja - najwyższy stopień integracji

U - przepływ towarów i usług jednakowo przyjęty przez wszystkich

• polityka konkurencji - przepisy regulujące politykę konkurencji

• polityka zewnętrzna handlowa - zunifikowana, taryfa celna przy przepływie kapitału, dóbr

• polityka regionalna U

• polityka rolna U

Polityka fiskalna na etapie harmonizacji - H

Harmonizacja - wyznaczenie celu (normy) a kraje indywidualne same decydują kiedy i w jakiej formie mogą dojść do ustalonej normy.

Harmonizacja w zakresie polityki monetarnej

Polityka budżetowa (makroekonomiczna) - koordynacja polityk

Budżet

Budżet na rok 2000 projekt budżetu w miliardach złotych

2000 2001

Dochody budżetu 137,1 160,5

Wydatki 152,5 182,3

Deficyt 15,4 21,8

Podstawowe założenia makroekonomiczne do budżetu:

• produkt krajowy brutto w roku 2001 zwiększy się o 5,1%, zakończy rok 2000 - 5% (UE 5%)

• inflacja średnioroczna - 7,2% grudzień-grudzień 6,6% (UE - 7,5%)

• deficyt obrotów bieżących - 6,7% PKB (2001), 7%PKB (2000)

• deficyt budżetowy 2,7%<=3% spełnia warunki unijne

• deficyt ekonomiczny 1,6%PKB 2,7% w roku 2000

ok. 70% (bardzo dużo) wydatków budżetu są to wydatki sztywne czyli subwencje dla samorządów finansowanie dróg krajowych, wydatki na ubezpieczenia społeczne, obsługa długu publicznego

Największe pozycje wydatków zł:

• ubezpieczenia społeczne 49,5 mld zł

• subwencje dla samorządów 29,1 mld zł

• obsługa długu publicznego 22,7 mld zł (jest bardzo duża będzie narastać)

Dochód budżetu:

• ok. 87% dochodów budżetu z podatków

• 12% dochody niepodatkowe

• 1% dochody zagraniczne

Największy udział mają podatki powszechne:

• VAT 39%

• akcyza 21%

• od osób fizycznych 16%

• od osób prawnych 11%

Akcyza wzrasta o 7% na art. spożywcze, 15% paliwo, 16,5% piwo i wino

Unia szacuje swój wzrost na ten rok 3,4, przyszły 2001 3,1

PKB wzrost w unii 2002 3,0 PKB

Unia bezrobocie średnio 8,4% - 2000, 7,3% - 2002

Inflacja w UE 2002 1,8%, 2001 - 7,5%

słabsza i to prowadzi do zwiększenia eksportu netto, ponieważ nasze towary stają się relatywnie tańsze i zwiększenie eksportu netto oznacza przesunięcie krzywej IS w prawo.

W takie sytuacji polityka monetarna jest skuteczna.

1

1

21

Efekt polityki monetarnej.

Polityka fiskalna nieskuteczna

Polityka monetarna skuteczna.

LM0 => LM1 - obniżka kurs walutowy maleje.

Kurs walutowy maleje, eksport spada, przejście do niższej stopy procentowej - niższa stopa procentowa w systemie kursów zmiennych prowadzi do osłabienia waluty krajowej (deprecjacji)

Obrazuje efekt polityki monetarnej w warunkach stałych kursów przesunięcie krzywej LM w prawo zmniejszenie stóp procentowych (oznacza odpływ kapitału zagranicznego). Mniejsza stopa procentowa powoduje odpływ kapitału z kraju i zmniejsza rezerwy walut (mniejsza podaż pieniądza, powrót do punktu Eo - wyjście) część rezerw walutowych wykorzystuje się do obrony waluty co oznacza że podaż pieniądza maleje

Celem polityki monetarnej - jest utrzymanie stałego poziomu dochodu, przesuwanie LM w lewo (mniejsza podaż pieniądza zawsze gdy IS przesuwa się w prawo - ekspansywna polityka fiskalna - restrykcyjna polityka monetarna => efekt wypieranie inwestycji, polityka fiskalna ma wpływ na stopy procentowe przy nie zmienionym poziomie dochodu

Celem polityki pieniężnej - utrzymanie stałej stopy procentowej co oznacza brak efektu wypierania inwestycji.

IS w prawo, LM w prawo, ekspansywna polityka fiskalna i monetarna

Polityka pieniężna - stała podaż pieniądza, ekspansywna polityka fiskalna, powoduje częściowe wypieranie inwestycji, wzrost dochodu, jednocześnie wzrost stóp procentowych

wzrost stopy procentowej

wzrost kursu walutowego

operacja złotego

eksport netto maleje

Dochód w równowadze

E5 - nowy punkt równowagi - mamy tu do czynienia z wyższą stopą procentową - przyciąga kapitał krótkookresowy zagraniczny to oznacza że realna podaż pieniądza w gospodarce się zwiększa więc krzywa LM przesuwa się w prawo E6 - punkt E6 - nowy punkt równowagi - wyższy dochód - ta sama stopa procentowa.

W tym systemie sztywnych kursów polityka monetarna jest z reguły nieskuteczna - natomiast polityka fiskalna jest skuteczna.

---