ikonografia swietych wstep, ATRYBUTY


ATRYBUTY

Pojedyncze / jednostkowe - przysugujce tylko jednej postaci

Rzeczowe - przedmioty codziennego uytku

Symboliczne - przedmiot o pogbionym znaczeniu

Uniwersalne - wyodrbniaj grup postaci (mczenników, biskupów)

Szczegóowe - indywidualizuj poszczególnych witych

Zwizane z yciem witego - fragment fabuy apokryficznej (Piotrawin)

Ze zdarzeniem historycznym - fakt, opowie (Helena i Krzy)

Zwizane z zawodem i stanem - miecz, zbroja (rycerze)

Sawice walory moralne - krzy, czaszka...

Mówice o rodzaju mczestwa - strzay, kamienie

Mówice o patronacie, jaki dany wity peni - Florian z cebrzykiem

PIOTR - klucze (ew. kogut, tiara)

ANDRZEJ - krzy ukony

JAKUB ST. - laska pielgrzymia; muszla

JAN - kielich z wem

TOMASZ - wócznia

JAKUB M. - prt faluszniczy (wyglda jak smyczek)

FILIP - ktownica lub pasterski krzy

BARTOMIEJ - nó

MATEUSZ - halabarda

SZYMON - pia

TADEUSZ - maczuga

MACIEJ - topór

Patrocynium - informacja o mczestwie (narzdzie mierci)

Zacheuszek - miejsce konsekracji kocioa (na cianie)

Atrybut w oderwaniu od postaci staje si symbolem.

AUREOLA - krg wietlisty odróniajcy witych w przedstawieniach (rodek koa mniej wicej u nasady nosa - przy aureoli frontalnej; moe by jeszcze a. elityczna). Przysuguje witym.

NIMB - wietlista powiata rozjaniajca to za gow postaci; przysuguje bogosawionym. [W trakcie procesu beatyfikacyjnego nie ma adnej aureoli; przysuguje jedynie tytu „sugi boego”.]

Aureola w formie koa z wpisanym trójktem - tylko Bóg Ojciec. Doskonao ko i Trójca trójkta.

Aureola z dwóch naoonych trójktów - Syn Boy. Unia hypostatyczna - trójkt szczytem w dó - natura ziemska; drugi - boska.

„Nimb” Krzyowy - cho to aureola: Jezus; niekiedy z napisem: „`owh” - ho-on - Jestem, który jestem - imi Boga, istota.

MANDORLA (migda) - otacza ca posta; jej wntrze wypenione promieniami - rodzaj glorii.

Niekiedy pojawia si gloria w ksztacie rybiego pcherza.

Czasem te aureola gwiadzista - Madonna Apokaliptyczna.

Inne:

Jzyki Ognia - apostoowie.

Manus Dei w aureoli - znak obecnoci Boga.

Aureola z atryb. onomatopeicznymi - np. pszczoy: Jan Zotousty/ Miodousty.

Aureola monetarna - na niej napis.

Nimb rombowy - posta jeszcze yjca.

Nimb kwadratowy - niszy stan, mniej wana - matka biskupa, wierny skryba.

SPECULUM HUMANAE SALVATIONIS - (teol: ekonomia zbawienia) historia ludzkiego zbawienia. Ksigi z zakresu Speculum... podobnie jak Biblia Pauperum - przykad, fragment Biblii. Jest ju przeznaczone dla ludzi posiadajcych jak wiedz i umiejcych czyta. Powstaj w szczytowym okresie scholastyki - II po. XIV wieku, rozwija si devotio moderna. Zaakcentowana rola Maryi (wspóodkupicielka, wspóuczestniczka, oredowniczka). Pod jej paszczem gromadz si ludzie.

SPH i B.Pauperum koresponduj ze sob.

Devotio moderna - II po. XIV wieku; rodowiska mieszczan niderlandzkich i uniw. Praskiego - reakcja na formalizm praktyk religijnych, przerost modlitwy liturgicznej oraz spekulacji teologicznych. Nacisk kadzie na doskonalenie moralne przez ksztatowanie woli, codzienn praktyk cnót i obowizków, prymat mioci, pokory. Czowieczestwo Chrystusa wzorem do naladowania.

TYPOLOGIA

Quod in vetero latet - in nuovo patet - co tkwi w starym, w nowym staje si widoczne. Stary Testament staje si widoczny w egzegezie Nowego Testamentu. Zgodno obydwu przymierzy. Stary testament to zapowied - Nowy - wypenienie teje. Stary to TYP, Nowy to ANTYTYP (przejcie Mojesza i ludu przez Morze Czerwone - chrzest Jezusa w Jordanie).

JEZUS NAZARESKI - Jezus jako wizie, zwizane rce itd.

M BOLECI - pokazuje rany, czasem z rany w boku wyjmuje Hosti.

CHRYSTUS „FRASOBLIWY” - w czasie gdy oprawcy przygotowuj krzy. Christus im Elend - w biedzie, ucisku. Jako komentarz czsto: Ludu mój ludu (...)

PIETA - (w:) lito, wspócierpienie, dzielenie alu (niem: Wesperbild). Ciao Jezusa poamane jak schody. Maria w spazmach, wygld kobiety z ludu - cierpienie i mka; solidarno z tymi najbardziej dotknitymi przez los. Takie figury wykonywane jako przedmiot do medytacji na okres Wielkiego Postu. Okoo 1400 zmiana - powstaj Pikne Piety - nieadekwatne do tematu - Maria jak dama dworu, przeywa dramat w gbi serca; przewaa ma wasna refleksja. W XVII wieku nowa zmiana - ciao Jezusa zsuwa si na ziemi!

GRÓB CHRYSTUSA - tradycja z Ziemi witej - bazylika Grobu. W Europie powstaway 8-ktne budowle z kamienn pyt wewntrz (Gorlice - XV/XVI w.). do takich grobów sporzdzano figury - niekiedy z ruchomymi rkami i nogami (tak, eby moga klcze podczas liturgii Wlk. Czwartku. Na piersiach mogy mie wgbienie -reservaculum - w nie wkadano Hosti w czasie liturgii Pitku.

ARMA CHRISTI -