Prawo Europejskie

Słowniczek:

UE - Unia Europejska

WE - Wspólnoty Europejskie

KE - Komisja Europejska

RB - Rada Bezpieczeństwa ONZ

PC - państwa członkowskie

RE - Rada Europejska

EWWiS - Europejska Wspólnota Węgla i Stali

JAE - Jednolity Akt Europejski

TUE - Traktat o Unii Europejskiej

Z A G A D N I E N I A W S T Ę P N E

Pojęcie Instytucji Europejskich:

Pojęcie instytucji rozumiemy w szerokim i wąskim znaczeniu.

Instytucje w znaczeniu szerokim - to ogół wszystkich ciał działających na kontynencie europejskim (np. KBWE, OBWE, Rada Europy)

Instytucje w znaczeniu wąskim - to struktury europejski - struktury Unii Europejskiej, układ organów i zasady rządzące stosunkami między tymi organami w Unii Europejskiej.

Informacje ogólne o organach międzynarodowych.

Unia Europejska nie spełnia kryteriów klasycznej organizacji międzynarodowej.

Definicja organizacji międzynarodowej - organizacje międzynarodowe to:

1. celowy związek państw (co najmniej 3)

2. utworzony na podstawie zawartej między nimi umowy międzynarodowej mającej charakter statutu organizacji (który reguluje funkcjonowanie organizacji)

3. wyposażony w system stałych organów.

Typologia - klasyfikacja organizacji międzynarodowych:

Są różne kryteria klasyfikacji organizacji międzynarodowych.

1. ze względu na kryterium podmiotowe (kto jest członkiem organizacji międzynarodowej)

1. organizacje rządowe tworzą państwa, powstaję na podstawie umowy międzynarodowej, są to podmioty prawa międzynarodowego

2. organizacje pozarządowe tworzą osoby fizyczne i osoby prawne różnych państw, działają na podstawie prawa wewnętrznego miejsca rejestracji, nie są podmiotem prawa międzynarodowego.

2. ze względu na kryterium przedmiotowe (czym organizacja się zajmuje)

1. organizacje wszechstronne (kompetencje ogólne - np. ONZ)

2. organizacje wyspecjalizowane (kompetencje szczególne np. NATO, WE)

3. ze względu na kryterium terytorialne (zakres terytorialny działania)

1. organizacje uniwersalne (obejmują zasięgiem cały glob ziemski)

2. organizacje regionalne (mały wycinek np. WE)

4. ze względu na możliwość przystąpienia do organizacji:

1. organizacje otwarte (to te, do których przystąpienie nie jest obarczone żadną procedura - wystarczy jedynie notyfikacja o przystąpieniu - jest to tzw. adhezja

2. organizacje półotwarte (można do nich przystąpić, ale musza być spełnione warunki przystąpienia - akcesja, admisja - np. UE)

3. organizacje zamknięte (to organizacje tworzone dla jakiegoś kręgu państw i nikt inny do nich przystąpić nie może)

5. ze względu na kryterium kompetencji względem państw członkowskich

1. organizacje koordynacyjne (nie mogą narzucić wiążącej decyzji - jest jednomyślność)

2. organizacje ponadnarodowe (o ponadnarodowości mówimy wówczas, gdy są spełnione 4 kryteria:

- decyzje z organizacjach są podejmowane większością głosów

- prawo do stanowienia norm prawnych wiążących PC

- autonomia sądowa, która polega na tym, że wszelkie spory dot. interpretacji prawa rozstrzyga specjalnie do tego powołany organ sadowy - Europejski Trybunał Sprawiedliwości

- autonomia finansowa - organizacja posiada własne źródła zasilania budżetowego niezależne od państw członkowskich

c) podmiotowość organizacji międzynarodowej - na którą podmiotowość składają się 3 cechy:

- prawo legacji (ius legationi) - prawo wysyłania własnych i przyjmowania obcych przedstawicieli dyplomatycznych,

- prawo do zawierania umów międzynarodowych (ius tractatum) - podmiot prawa międzynarodowego może zawrzeć umowę międzynarodową,

- prawo do występowania i ponoszenia odpowiedzialności międzynarodowej (ius standi)

Powyższe cechy spełniają na pewno państwa. A wynika to z ich podmiotowości pierwotnej. To wynika z samego faktu bycia prawem.

W przypadku organizacji międzynarodowych mówimy o podmiotowości pochodnej i niepełnej. Pochodnej, bo ta podmiotowość jest im nadana przez państwa (w formie umowy), a niepełna bo o ile państwo ma całość - o tyle państwa tworzące organizację mogą określić jej zakres (np. WE nie ma kompetencji do zawierania traktatów o moralności ???).

Obecnie państwa mogą cofnąć podmiotowość, rozwiązać organizację, bo państwa są suwerenne a organizacje nie.

Funkcje organizacji międzynarodowych

Organizacja dąży do celu - spełnia funkcje w 3 kategoriach:

1. funkcja regulacyjna - polega na ustanawianiu określonych norm (prawnych, politycznych, moralnych) np. organizacja ma na celu popieranie Elu gospodarczego;

2. funkcja kontrolna - możliwość weryfikacji przez organizację ustanowionych przez nią norm z rzeczywistością - sprawdzanie, czy państwa przestrzegają norm, a jak nie - mogą być sankcje,

3. funkcje usługowe - organizacje świadczą pewne usługi na rzecz państw członkowskich np. WHO (światowa organizacja zdrowia) dostarcza szczepionki, WE -> fundusze strukturalne

Struktura organizacji międzynarodowych

W ramach organizacji międzynarodowych można wyróżnić organy:

1. główne (najważniejsze) - z reguły są tworzone w umowie organizacji

2. pomocnicze

Organy mogą mieć charakter:

1. plenarny (np. ONZ)

2. o ograniczonym składnie (np. RB)

Nadto organy mogą być:

1. uchwałodawcze

2. wykonawcze

Najprostszą organizacją jest organizacja złożona z 2 organów - szczyt plus sekretariat.

Funkcjonariusze organizacji międzynarodowych: (urzędnicy europejscy)

Funkcjonariusz międzynarodowy to osoba rekrutowana przez organizację i wykonująca zadania na rzecz tejże organizacji.

C e c h y funkcjonariusza międzynarodowego:

1. obowiązek lojalności międzynarodowej - ta osoba ma dbać o dobro i interesy organizacji na rzecz której pracuje. Nie może kierować się dobrem jakiegokolwiek państwa stawiając je ponad dobro organizacji;

2. incompatibilitas - zakaz łączenia urzędów - wyjątkowo dopuszcza się działalność akademicką, nie można się udzielać poza organizacją;

3. bezstronność - funkcjonariusz międzynarodowy bierze pod uwagę interesy każdego państwa bez faworyzowania któregokolwiek z nich; funkcjonariuszowi nie wolno przyjmować odznaczenia od jakiegokolwiek państwa za jednym wyjątkiem - odznaczenia wojenne.

4. przestrzeganie moralności zawodowej i przestrzeganie dyskrecji - dyskrecja oznacza zachowanie w tajemnicy informacji które posiadł w trakcie wykonywania funkcji;

5. obowiązek hierarchicznego podporządkowania - podległość organizacyjna

Funkcjonariusz międzynarodowy składa ślubowanie.

Charakter prawny uchwał organizacji międzynarodowych:

te uchwały, w których organizacja posiada kompetencje do ich wydawania - mogą wiązać państwa członkowskie.

Tryby podejmowania decyzji w organizacjach międzynarodowych:

Pierwsze organizacje międzynarodowe datuje się na połowę XIX w. wówczas to silenie podkreślano suwerenność - istniał tryb jednomyślności. Ale wtedy łatwiej było się dogadać. Z biegiem czasu wymyślono modyfikację zasady jednomyślności :

1. consensus - 1 -> organ może podejmować decyzje z wyłączeniem jednego państwa - dotyczy to naruszenia zasad członkowstwa;

2. tacitus consensus -> milcząca zgoda tj. rezygnuje się z głosowania i nikt nie wyraża sprzeciwu - decyzja zapada,

3. zasada większości głosów -> to element ponadnarodowości - a większość może mieć różny charakter:

1. większość zwykła (nie bierze się pod uwagę głosów wstrzymujących się)

2. większość bezwzględna - 50%+1 za

3. większość kwalifikowana (tu mogą być najróżniejsze kombinacje)

- powyższe głosowania opierają się na założeniu, że każde państwo ma jeden głos

4. głosowanie ważone - odstępuje się od zasady, że każdy ma jeden głos - państwa członkowskie maja więcej niż jeden głos przydzielane wg różnych kryteriów (dzielenie głosów z puli)

5. głosowanie optin aut -> to wyłączenie się z mocy obowiązującej decyzji - przy czym musi to być wcześniej zaznaczone (np. Polska głosuje przeciw ale jest przegłosowana i decyzja zapada - Polski ta decyzja nie obowiązuje). Optin in - włączenie się do mocy obowiązującej.

Członkostwo w organizacji międzynarodowej.

- członkowie pierwotni - to Ci którzy założyli organizację

- członkowie wtórni - Ci którzy przystąpili do niej później

- członkostwo pełne (ma pełnię praw)

- członkostwo niepełne (ma prawa ograniczone - np. stowarzyszenie - może uczestniczyć w pracach organizacji ale nie w podejmowaniu decyzji)

Koncepcje integracji europejskiej:

Ścierają się 3 koncepcje wizji jak budować organizację

1. koncepcja federacyjna -> należy stworzyć pod razu państwo europejskie - to najściślejsza integracja

2. koncepcja konfederacyjna -> nie opowiada się ani za 1 ani za 3, trzeba dokonać ścisłego podziału kompetencji między państwa i unię - co wolno państwu a co unii,

3. koncepcja funkcjonalistyczna -> pragmatyczny charakter, najpierw należy się zintegrować gospodarczo a potem dopiero integracja polityczna,

Etapy integracji:

1. strefa wolnego handlu - znosi się cła między państwami umawiającymi się, ale na zewnątrz każdy ma własne cła (np. NAFTA);

2. unia cela - nie tylko znosi się cła między państwami umawiającymi się ale i na zewnątrz ustanawia się jednolita taryfę celną;

3. wspólny rynek (WE w 1992r) czyli swoboda przepływu osób, swoboda przepływu towarów, swoboda przepływu usług i swoboda przepływu kapitału;

4. unia gospodarcza i monetarna - wspólna waluta

5. pełna integracja - czyli integracja w dziedzinie politycznej i gospodarczej.

Periodyzacja etapów integracji europejskiej:

Warunki konieczne dla integracji:

1. jedność kulturowa, homogeniczność (w europie kultura łacińska)

2. wspólna religia

3. wspólne zagrożenie - wróg

4. wspólny interes gospodarczy.

Etap I - przed rokiem 1945:

Pierwsze próby integracyjne były w XVIII w. W wieku XIX to okres absolutyzowania własności suwerennej a to doprowadza do rzezi jaką była I wojna światowa. W latach 20-stych XX wieku powstaje Liga Europejska i już pod koniec tych lat powstaje propozycja Unii Europejskiej.

Etap II - okres 1945 - 1951r:

To co poprzednio było niemożliwe - stało się możliwe bo (4 motywy integracji)

1. konieczność odbudowy gospodarki europy

2. obawa przed Niemcami

3. strach przed ZSRR

4. chęć zmniejszenia zależności od USA

Pierwszy plan integracji - amerykański plan Marshalla (1947). Amerykanie wpompowują kasę do Europy ale pod warunkiem, że państwa Europejskie zjednoczą się dla wspólnego celu. Owocem tej współpracy jest

- Organizacja Współpracy Gospodarczej (1960r)

- powstanie Rady Europy (05.05.1948)

- powstanie sojuszu północnoatlantyckiego - NATO (04.1949)

- Deklaracja Schumana (9.05.1950) - Schuman - Francja składa Niemcom propozycję i następuje stworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. 18.04.1951r następuje podpisanie traktatu EWWiS. To organizacja o charakterze ponadnarodowym - posiada struktury: wysoka rada, wysokie zgromadzenie, specjalna Rada Ministrów, Trybunał Sprawiedliwości.

Do Francji i Niemiec przystąpiły Belgia, Holandia, Luksemburg i Włochy.

EWWiS nie istnieje od 2002 roku, a jej kompetencje przejęły Wspólnoty Europejskie.

Etap III - lata 1951 - 1957

EWWiS funkcjonuje i okazuje się skuteczna (ale jest to integracja sektoralna) i państwa zastanawiają się nad poszerzeniem działalności integracyjnej. 25 marca 1957 roku podpisano dwie umowy międzynarodowe traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) i traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom)

Zatem te trzy organizacje tj. EWWiAS, EWG i EURATOM tworzą Wspólnoty Europejskie.

Etap IV - lata 1957 - 1986

W tym okresie nie podpisane żadnego traktatu, ale następuje rozwój instytucji i statusu społecznego. Wykształca się obecna struktura. Powstaje Rada Europy, odbywają się pierwsze bezpośrednie wybory do parlamentu Europejskiego. Sformułowano zasadę prawa wspólnotowego, wspólna polityka rolna - rozszerza się zakres materialny działania wspólnot.

W 1981 roku stwierdzono potrzebę powołania Unii Europejskiej. W 1985 roku zwołano konferencję międzyrządową, która doprowadziła do utworzenia Jednolitego Aktu Europejskiego (JAE). To umowa międzynarodowa, która zapowiadała utworzenie UE, reformowała procedury przyjmowania prawa wspólnotowego, udzielała podstaw prawnych RE, rozszerzała zakres materialny dotyczący ochrony środowiska.

Etap V - lata 1986 - 1992

To okres tworzenia wspólnego rynku, postanowiono o wprowadzeniu wspólnej waluty, prowadzono prace do stworzenia UE. W 1990 roku zwołano kolejną konferencję międzyrządową i w lutym 1991 roku przyjęto Traktat o Unii Europejskiej, (Traktat z Maastricht o ustanowieniu Unii Europejskiej) w 1992 roku ten traktat podpisano, a 1.11.1993 roku wszedł w życie.

Etap VI - lata 1992 - 1997

Jest zapowiedź, że w 1996 roku zbierze się konferencja która będzie się zastanawiała, co zmienić w UE. W wyniku tej konferencji w 1997 roku jest Traktat Amsterdamski, który częściowo zmienia Traktat o Unii Europejskiej. W Amsterdamie następuje ustalenie zasad na których opiera się unia, ustalenie sankcji w razie naruszenia tych zasad, zreformowano procedurę ustanawiania prawa międzynarodowego, rozszerzono zakres materialny działalności wspólnot, Traktat ten wchodzi w życie w 1999 roku.

Etap VII - lata 1997 - 2001

W roku 2000 odbywa się kolejna konferencja międzyrządowa, która ma ułatwić poszerzenie. 26.02.2001r podpisano Traktat Nicejski, który zmienia Traktat o UE i inne traktaty. Traktat Nicejski obowiązuje do dziś. Zreformowano składki UE, ustalono nowy podział głosów w RE, rozszerzono zakres podejmowania (gówno!!! tu się wkurzyłam ). Traktat ten wchodzi w życie w 2003 roku.

Etap VIII - od roku 2001

26.02.2001r do 07.2003r trwa proces postnicejski, Do Traktatu Nicejskiego dołożono Deklarację która mówiła, że w 2004 roku znów ma się odbyć konferencja. W grudniu 2001 roku przyjęto kolejną deklarację w sprawie unii - ta deklaracja miała powołać Konwent Europejski - organizację, która miała zajmować się sprawami zmian w unii. Plonem działalności konwentu (2001 - 2003) był projekt traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy.

Traktat o Konstytucji dla Europy miał zastąpić wszystkie dotychczasowe dokumenty. Projekt przygotowywano do lipca 2003 roku a planowano podpisanie w 2003 roku ale przyjęto go dopiero w październiku 2004 roku. Planowano, że ten traktat konstytucyjny wejdzie w życie w 2006 roku ale Francja i Holandia (???) odrzucili traktat w referendum w 2005 roku. Potem nastąpił okres refleksji nad losami pierwszej konstytucji - który trwał do 2006 roku.

Traktat Reformujący Unię Europejską (Traktat Lizboński) W 2006 roku postanowiono, że nie ma szans na przyjęcie Konstytucji Europejskiej w takim stanie w jakim była. Dlatego powstał Traktat Lizboński (podpisany w 12.2007 roku) - miał wejść w życie z dniem 1 stycznia 2009 roku, ale Irlandia powiedziała „nie” i trzeba tam referendum powtórzyć.

Traktat Lizboński różni się od Traktatu Konstytucyjnego. Traktat Konstytucyjny miał uchylać wszystkie dotychczas istniejące, natomiast Traktat Lizboński to kolejny obowiązujący traktat - traktat rewizyjny.

Wiele postanowień jest przepisanych z Traktatu Konstytucyjnego, ale forma jest zupełnie inna.

K O N S T R U K C J A U N I I E U R O P E J S K I E J

Art. 1 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) wskazuje na to, że unię stanowią Wspólnoty Europejskie uzupełnione politykami i formami współpracy.

Unia Europejska ma postać świątyni Greckiej :

Buehehehe ale fajna świątynia co ???????

Unię Europejska tworzą 3 filary:

1 filar tworzą dwie wspólnoty - Wspólnoty Europejskie i EURATOM;

2 filar tworzy wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

3 filar tworzy współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych (do 1997r był to filar wymiaru sprawiedliwości)

Wszystkie te filary są powiązane ze sobą Traktatem o Unii Europejskiej.

Dachem są art. 1 - 7 TUE to postanowienia dotyczące wszystkich filarów. Dot. celów unii, jednolitych ram instytucjonalnych, zasad UE, sankcje na wypadek naruszenia zasad.

Fundament - to art. 43-46 który obejmuje również wszystkie filary - dotyczy wzmocnionej współpracy, rozszerzenia UE, zmiany traktatu.

WE są częścią składową UE

Pod względem prawnym te filary są zróżnicowane. W 1 filarze jest ponadnarodowość, w 2 i 3 filarze zasadniczo współpraca jest oparta o prawo międzynarodowe (dot. współpracy międzyrządowej).

W ramach pierwszego filara są dwie organizacje i one posiadają podmiotowość prawną międzynarodową - i one mogą podpisywać umowy międzynarodowe ale UE nie. Zatem Unia jako całość nie ma podmiotowości międzynarodowej ale jej składniki ( te z pierwszego filara ) tak.

Gdyby wszedł w życie Traktat Lizboński, filary zostałyby zlikwidowane a w ich miejsce powstałaby jednolita Unia Europejska - podmiot prawa międzynarodowego. Wówczas to WE zostaną wchłonięte przez UE a jej zobowiązania przejmie właśnie unia. Wówczas unia będzie organizacją międzynarodową szczególną. Wspólnot już nie będzie ale Traktat o wspólnotach będzie obowiązywał tylko zmieni nazwę na Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Wówczas unia będzie działała na podstawie zarówno Traktatu o Unii Europejskiej jak i Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Natomiast EURATOM wypadnie ze struktur unijnych i będzie dalej funkcjonował jako odrębny organ międzynarodowy.

Cele Unii Europejskiej:

1. popieranie postępu gospodarczego i społecznego;

2. potwierdzanie tożsamości UE na arenie międzynarodowej (powiązany z 2 filarem - przekształceniem UE na sojusz obronny)

3. umocnienie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich, poprzez ustanowienie obywatelstwa UE;

4. utrzymanie i rozwijanie UE jako przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości ( powiązany z 3 filarem);

5. zachowanie dorobku wspólnotowego i jego rozwój (dorobek prawny)

Integracja w jednej dziedzinie powoduje integrację w innych dziedzinach.

Zasady na których opiera się Unia Europejska:

Traktat Amsterdamski (1997r) zawarł katalog zasad unijnych. Art. 6 Traktatu UE wskazuje na zasady na jakich opiera się EU a opiera się na:

1. zasadzie wolności -> początkowa była rozumiana ekonomicznie - wolny rynek, od lat 60-tych - gospodarczo. Obecnie ukoronowanie to karta praw …;

2. zasadzie demokracji a ta zasada ma dwa aspekty:

1. aspekt zewnętrzny - członkami UE mogą być tylko państwa demokratyczne,

2. aspekt wewnętrzny - UE powinna funkcjonować w sposób demokratyczny (działalność europejskich partii politycznych, wybory do Europarlamentu)

Traktat Lizboński zawiera postanowienia o zasadach demokratycznych - ma być wprowadzona obywatelska inicjatywa prawodawcza, podpisy 1 mln osób rozpoczną procedurę legislacyjna.

3. zasada poszanowania praw człowieka i państwa prawnego -> członkiem UE nie może być państwo które nie należy do Rady Europy ani te, które nie przyjęło Karty Praw Człowieka.

Traktat Lizboński przewiduje przystąpienie UE do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

4. zasada państwa prawa -> zawiera wiele zasad - między innymi legalizmu, pewności prawa, nie działania prawa wstecz,

5. zasada poszanowania tożsamości narodowej państw członkowskich -> w ramach UE występują 23 języki urzędowe)

Sankcje na wypadek naruszenia powyższych zasad:

art. 7 TUE przewiduje dwie sytuacje:

1. gdy istnieje wyraźne ryzyko poważnego naruszenia zasad (ten punkt został dołożony na mocy Traktatu Nicejskiego)

2. gdy już doszło do poważnego i stałego naruszenia zasad.

Nie ma możliwości wykluczenia z UE, ale państwo może być pozbawione uprawnień wynikających z członkostwa (np. zapewnienie dopłat do rolnictwa). procedura sankcji jest sztywna i do tej pory nie znalazła zastosowania.

Procedura uruchamiania sankcji:

Etap I

musi być wniosek państw członkowskich (1/3 państw członkowskich, Parlamentu Europejskiego lub Komisji - wniosek jest składany do Rady. Rada większością 4/5 głosów może stwierdzić istnienie wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia zasad na których opiera się UE. Jeżeli rada stwierdzi to istnienie, to:

Etap II

kieruje do tego państwa zalecenia w celu usunięcia tego zagrożenia. Jeśli zalecenia nie odniosą skutków wówczas:

Etap III

Rada w składzie szefowie państw i rządów może jednomyślnie (consensus - 1) stwierdzić stałe i poważne naruszenie zasad na których opiera się UE. To wymaga zgody Parlamentu - 2/3 głosów eurodeputowanych.

Etap IV

Jeżeli nastąpi takie stwierdzenie, Rada może większością głosów nałożyć sankcje na państwo członkowskie.

Najostrzejsza sankcja jest pozbawienie głosu w Radzie Unii Europejskiej.

Zmiana Traktatów tworzących Unię Europejską

Należy odróżnić rewizję traktatów od ich modyfikacji.

R e w i z j a traktatu (art. 48 TUE) - są dwie sytuacje:

1. ogólna klauzula rewizyjna (wniosek)

2. szczególne klauzule rewizyjne (sam przepis)

Procedura dotycząca ogólnej klauzuli rewizyjnej z art. 48 - by zmienić traktat należy:

Etap I

Musi być wniosek o zmianę traktatu - może być złożony do Rady przez każde państwo członkowskie a także przez Komisję Europejską.;

Etap II

ten wniosek Rada przekazuje Parlamentowi Europejskiemu i Komisji Europejskiej w celu wyrażenia opinii. Parlament i Komisja wyrażają opinię. Przewodniczący Rady może zdecydować o zwołaniu konferencji międzyrządowej przedstawicieli rządów państw członkowskich.

Etap III

Konferencja debatuje nad zmianami w traktacie - ostatecznie opracowuje projekt zmian i przyjmuje je za porozumieniem wszystkich przedstawicieli (wszystkie państwa na to się musza zgodzić). Jeżeli udało się uzgodnić projekt zmian - wówczas:

Etap IV

następuje podpisanie traktatu przez przedstawicieli wszystkich państw członkowskich,

Etap V

procedury ratyfikacyjne - konieczne we wszystkich państwach członkowskich (przez parlamenty, tylko Irlandia wymaga referendum)

Etap VI - wejście zmian w życie.

Niekiedy sam przepis traktatu stanowi, że za jakiś czas ma on być zmieniony - i to jest szczególna klauzula rewizyjna.

M o d y f i k a c j a traktatu:

Modyfikacja, to sytuacja, gdy zmiana traktatu opiera się na podstawie decyzji samych instytucji europejskich w oparciu o upoważnienie traktatowe (procedura kładki).

Traktat Lizboński przewiduje możliwość fakultatywnego zwoływania konwentu.

Uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej

art. 49 TUE. Państwo może przystąpić jedynie do całej UE a nie tylko do któregoś z filarów.

Procedura przystąpienia:

Etap I

zainteresowane członkostwem państwo składa wniosek do przewodniczącego Rady Europejskiej o przyjęcie do UE. Państwo to musi spełnić 3 grupy warunków:

1. kryteria geograficzne

2. kryteria polityczne ( musi przestrzegać zasad unii z art. 6)

3. kryterium ekonomiczne (ustalone na szczycie w Kopenhadze w 1993r tj. państwo musi mieć sprawną gospodarkę rynkową i być w stanie sprostać konkurencji na runku wewnatrzunijnym.

Etap II

Rada Europejska zwraca się do Komisji Europejskiej o opinię na temat warunków spełnienia przez zainteresowane państwo - ta opinia nazywa się AVIS.

Etap III

po uzyskaniu AVIS - Komisja Europejska i Rada Europejska jednogłośnie postanawiają o nadaniu państwu statutu kraju kandydackiego (Polska taki status uzyskała w 1997r).

Etap IV

następują negocjacje akcesyjne między krajem kandydackim a stroną unijną. Negocjacje są podzielone na dwa etapy:

1. przegląd ustawodawstwa państwa kandydackiego pod kątem jego zgodności z prawodawstwem unii;

2. negocjacje właściwe (które toczą się w 31 obszarach negocjacyjnych)

Państwo przystępujące do UE musi przyjąć całość dorobku prawnego unii ale w czasie negocjacji państwo może uznać, że niektóre regulacje nie są w jego interesie - może ono uzyskać okres przejściowy - czyli czasowe zwolnienie od prawodawstwa unijnego. W toku negocjacji obowiązuje zasada dyferencjacji tj. negocjuje się z każdym kandydatem z osobna, jak i zasada, że nic nie jest ostatecznie zamknięte dopóki wszystko nie jest zamknięte (tj. można wracać do uzgodnień). Najłatwiejsze sprawy negocjuje się na początku a najtrudniejsze na końcu. W przypadku Polski negocjacje trwały 4,5 roku.

Etap V

Projekt tego traktatu jest przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu. Zgoda na projekt musi być za bezwzględną większością głosów. Ponadto - obok wymagana jest niewiążąca opinia Komisji Europejskiej.

Etap VI

Rada Europejska jednogłośnie wyraża zgodę na traktat akcesyjny.

Etap VI

Podpisanie traktatu akcesyjnego - podpisują przedstawiciele państw Unii i nowi członkowie (Polska podpisała w kwietniu 2003 roku)

Etap VII

procedura ratyfikacyjna - albo referendum ( w Polsce 2003r)

Etap VIII

Wejście do Unii Europejskiej (Polska 1 maja 2004r)

T r a k t a t A k c e s y j n y z prawnego punktu widzenia to umowa międzynarodowa zawierana między państwami członkowskimi a państwami przystępującymi. Na traktat akcesyjny składa się:

1. akt o przystąpieniu (dokument prawnie wiążący - preambuła i 3 artykuły);

2. akt o warunkach rozszerzenia (zawiera szczegółowo rozpisane wszystkie kwestie wiążące się z przystąpieniem do UE)

3. akt końcowy - dokument prawnie niewiążący (zawiera deklaracje i oświadczenia państw w toku negocjacji)

Początkowo było 6 państw (pierwotnych) Francja, Niemcy, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg.

Rozszerzenia:

1973 - rozszerzenie o Wielka Brytanię , Danię i Irlandię

1981 - Grecja

1986 - Hiszpania i Portugalia

To były rozszerzenia Wspólnot Europejskich kolejne rozszerzenia to już rozszerzenia Unii Europejskiej

1995 - Austria, Szwecja i Finlandia

2004 - Polska, Estonia, Litwa, Łotwa, Słowacja, Słowenia, Węgry, Malta, Cypr, Czechy,

2007 - Bułgaria i Rumunia

Z Chorwacją i Turcją toczą się negocjacje, a Macedonia uzyskała status państwa kandydującego.

Możliwość wykluczenia z Unii Europejskiej

Sam Traktat o Unii Europejskiej nie przewiduje wykluczenia, ale można państwo wykluczyć na podstawie Konwencji Wiedeńskiej o Prawie Traktatów. art. 60 pozwala na zawieszenie lub wygaśnięcie traktatu w stosunku do państwa, które łamie zasady.

Wystąpienie z Unii Europejskiej

Państwa mogą wystąpić - za wypowiedzeniem - na podstawie Konwencji Wiedeńskiej.

Traktat Lizboński zawiera regulacje dotyczące możliwości wystąpienia z UE, ale tak jak państwo negocjowało warunki przystąpienia do Unii tak samo będzie negocjowało warunki wystąpienia. te negocjacje mogą trwać 2 lata, a jak się nie uda wynegocjować przez ten okres to może państwo wystąpić tylko za notyfikacją. nadto gdyby państwo które wystąpiło z unii chciało znowu wstąpić - nie będzie miało żadnych ułatwień.

Czas obowiązywania Traktatu o Unii Europejskiej

TUE zawarty jest na czas nieokreślony. Ale ten traktat może wygasnąć - w sytuacji, gdyby wszystkie państwa członkowskie rozwiązały unię.

Symbolika Unii

Symbolami Unii są:

1. flaga niebieska z 12 gwiazdkami - ten symbol w 1985 roku przyjęły Wspólnoty Europejskie; W zależności od państwa - albo się ja wywiesza albo i nie. Ranga flagi unijnej jest niższa niż flagi państwowej. Flaga państwowa wisi wyżej niż Unijna, Unijna jest po prawicy flagi państwowej.

2. hymn - również przyjęty przez WE w 1985r - symfonia Beethovena -jest to tylko wersja instrumentalna, wykonywana przy szczególnych okazjach.

3. waluta - EURO

4. paszport unijny

Języki Unii Europejskiej

Są trzy grupy języków:

1. języki autentyczne - w których sporządzone zostały traktaty europejskie - jest ich 23 (bo nie ma np. języka Austriackiego);

2. języki urzędowe - to te, w których są sporządzone dokumenty instytucji wspólnotowych (np. akty prawa) są ich 23. Unia nie stawia reguł, państwo samo deklaruje, jaki język urzędowy sobie wybiera;

3. języki robocze - to te, które znajdują zastosowanie w codziennej pracy instytucji - są to dwa języki - angielski i francuski ( w ETS jest francuski)

Siedziba Instytucji Europejskich

W 1992 roku te siedziby ustalono na szczycie Rady Europejskiej, obecnie te kwestie reguluje protokół w sprawie instytucji europejskich, który jest załącznikiem do TUE.

Unia Europejska jako organizacja międzynarodowa:

1. Unia Europejska nie ma podmiotowości prawno międzynarodowej ;

2. nie dysponuje systemem stałych organów

3. w jej skład wchodzą dwie samodzielne organizacje międzynarodowe

S T R U K T U R A I N S T Y T U C J O N A L N A

UNII EUROPEJSKIEJ / WSPÓLNOT EUROPEJSKICH

Definicja struktury instytucjonalnej - jest to układ organów oraz specyficzne relacje między nimi.

Organy główne:

TUE nie wyznacza żadnego głównego organu Unii Europejskiej, de facto jednak za jedyny organ unii uznaje się Radę Europejską.

Za organy główne Wspólnot Europejskich uważa się:

1. Radę Unii Europejskiej

2. Parlament Europejski

3. Komisja Europejska

4. Europejski Trybunał Sprawiedliwości

5. Trybunał Obrachunkowy

Traktat Lizboński przewiduje, że organami Unii będą Rada Europy, wszystkie organy WE + Europejski Bank Centralny.

Jednolite Ramy Instytucjonalne

2 i 3 filar mają własne organy. Jednolite ramy instytucjonalne oznaczają to, że organy z pierwszego filara wykonują na zasadzie zapożyczenia funkcje w ramach pozostałych dwóch filarów. Wtedy to właśnie te organy (tych 2 filarów) są pomocnicze do organów z pierwszego filara.

R a d a E u r o p e j s k a

Jedyny organ unii nie nazwany.

Geneza:

- RE sięga korzeniami lat 60-tych, gdy zaczęli się spotykać szefowie państw rządów ówczesnych państw członkowskich. W 1974r po raz pierwszy używa się nazwy Rada Europejska, ale nie miało to podstawy prawnej. Dopiero jednolite ramy instytucjonalne w 1986r udzieliły RE podstaw prawno międzynarodowych. Obecnie te podstawy zawarte są w art. 4 TUE.

Skład Rady Europejskiej:

1. szefowie państw i rządów państw członkowskich

2. przewodniczący Komisji Europejskiej

3. ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich

4. jeden z członków Komisji Europejskiej

Traktat Lizboński przewiduje, że w skład RE będą wchodzili: szefowie państw i rządów, przewodniczący KE, przewodniczący RE, wysoki przedstawiciel ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.

Kompetencje:

Art. 4 TUE - Kompetencją RE jest nadawanie impulsów niezbędnych do rozwoju i wskazywania ogólnych kierunków politycznych. (RE decydowała o euro, o rozszerzeniu UE)

Rada Europejska nie ma kompetencji prawodawczych. Po posiedzeniach RE są wydawane konkluzje prezydencji (przyjmowane jednomyślnie). To przegląd osiągnięć UE. Konkluzje nie maja charakteru prawnego, ale stanowią podstawę do wydawania wiążących aktów prawnych.

Miejsce spotkań:

RE spotyka się 2 razy w roku w Brukseli (możliwe są posiedzenia nadzwyczajne). Trwają dwa dni (wyjątkowo nieformalne???) - zazwyczaj w czerwcu i grudniu (na początku i końcu prezydencji). Przewodniczy im państwo sprawujące aktualnie prezydencję w UE. Prezydencja zmienia się co pół roku.

Traktat Lizboński powołuje urząd przewodniczącego RE, to osoba fizyczna, wybierana większością głosów państw członkowskich na 2,5 roczną kadencję, która to kadencja może być jednokrotnie odnawiana. Ta osoba nie może pełnić żadnego mandatu narodowego.

P a r l a m e n t E u r o p e j s k i

Geneza:

W początkowym okresie każda z trzech wspólnot miała swój odrębny parlament. 25 marca 1957r zawarto układ o wspólnych organach Wspólnot Europejskich. Ten układ powołał jeden organ parlamentarny dla wszystkich 3 wspólnot. Początkowo organ ten nazywał się zgromadzenie, ale w 1962 roku mocą własnej uchwały zmienił nazwę na Parlament Europejski. Obecnie podstawy prawne działania zawarte są w art. 189 - 201 TUE. Parlament posiada własny regulamin aktualizowany na bieżąco.

Skład Parlamentu Europejskiego:

Początkowo Parlament Europejski - jeszcze jako zgromadzenie - składał się z przedstawicieli państw członkowskich. W 1979 roku to się zmieniło, gdy zostały przeprowadzone pierwsze bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego. Od tego czasu Parlament jest wybierany wyborach bezpośrednich - kadencja trwa 5 lat (choć obecnie wyjątkowo 6). Jak do tej pory nie ma jednolitej ordynacji wyborczej, ponieważ są różnice między państwami członkowskimi. Każdy kraj przeprowadza wybory wg swoich ordynacji ale pewne elementy muszą zostać zachowane - mianowicie wybory musza być: :

- bezpośrednie

- wolne

- tajne

- równe

- powszechne

- proporcjonalne

Polska jest podzielona na 13 równych okręgów.

Traktat Lizboński przewiduje wspólna ordynacje wyborczą.

Liczebność Parlamentu Europejskiego:

Skład Parlamentu Europejskiego uległ zmianie - uzależniony był od liczby państw członkowskich. Traktat Nicejski przewidywał, że eurodeputowanych miała być nieprzekraczalna. będzie 372 i liczba ta miała być nieprzekraczalna, jednakże akt, który przyjmował Polskę oraz pozostałe kraje do UE zmienił ta liczbę na 736. Obecnie jednak Parlament Europejski składa się z 785 eurodeputowanych.

Traktat Lizboński przewiduje, że eurodeputowanych ma być 751.

Eurodeputowani wybierani są o oparciu o zasadę degresywnej proporcjonalności. Tzn. jest pewna pula głosów, która jest rozdzielana pomiędzy państwa członkowskie - proporcjonalnie w stosunku do liczby ludności danego państwa członkowskiego. Ale tak jest tylko co do zasady. Obecnie najwięcej przedstawicieli w Parlamencie Europejskim mają Niemcy - 99, potem Francja, Włochy i Wielka Brytania - po 78, Polska i Hiszpania 54 mandaty.

Traktat Lizboński przewiduje, że z jednego państwa członkowskiego nie może być więcej niż 96 i nie mniej niż 6 deputowanych.

Status członka Parlamentu Europejskiego

Eurodeputowanego obowiązuje:

1. europejski charakter mandatu - co oznacza, że nie reprezentuje on swojego państwa, swojego okręgu lecz interesu Wspólnot Europejskich;

2. zasada incompatybilitas - mandatu do Parlamentu Europejskiego nie wolno łączyć z jakimkolwiek innym mandatem krajowym czy europejskim;

Eurodeputowany korzysta z przywilejów zawartych w umowie międzynarodowej w sprawie przywilejów - protokole z 1965r. Protokół ten gwarantuje przywileje takie jak dyplomatom i konsulom. Gdy Eurodeputowany jest aresztowany - na uchylenie mu immunitetu musi być zgoda całego Parlamentu Europejskiego.

Mandat do europarlamentu ma charakter wolny. Poseł nie jest związany żadnymi instrukcjami krajowymi - kieruje się dobrem wspólnoty.

Posłowie z europarlamentu są opłacani z budżetu krajowego. Wysokość zarobków jest taka sama jak w parlamencie krajowym. Otrzymuje również ryczałt na prowadzenie biura i podróże służbowe - z których nie musi się rozliczać.

Posłowie do Parlamentu Europejskiego łącza się w grupy parlamentarne - tj. frakcje a są to frakcje ponadnarodowe. By utworzyć taką frakcję musi być co najmniej 20 posłów wybieranych z 1/5 państw członkowskich. Obecnie jest 7 frakcji. Największa z ich jest Europejska Partia Ludowa , kolejną pod względem wielkości jest Partia Europejskich Socjalistów, kolejną Grupa Europejskich Liberałów i Demokratów. Do Europarlamentu - jako przedstawiciel jednego państwa członkowskiego może kandydować obywatel innego państwa.

Charakter Parlamentu Europejskiego

Parlament Europejski to organ jednoizbowy, ponadnarodowy i kadencyjny.

Struktura wewnętrzna Parlamentu Europejskiego:

Organy funkcjonujące w Parlamencie Europejskim dzielimy na:

1. organy o charakterze politycznym

2. organy o charakterze administracyjnym.

Organy o charakterze p o l i t y c z n y m to

1. Przewodniczący - to organ Parlamentu Europejskiego wybierany na 2,5 roku a do jego kompetencji należy:

1. kierowanie pracami Parlamentu

2. zwoływanie posiedzeń

3. zarządzanie głosowań

4. reprezentowanie Parlamentu na zewnątrz

Przewodniczący w czasie debat plenarnych nie zabiera głosu - gdy jednak chce zabrać, musi zejść zza stołu i do końca zebrania na niego nie wracać

- oraz jego 14 wiceprzewodniczących, którzy go wspomagają;

2. Prezydium Parlamentu Europejskiego w składzie:

1. przewodniczący

2. 14 wiceprzewodniczących

3. 5 kwestorów z głosem doradczym - kwestor zajmuje się sprawami finansowymi i administracyjnymi Parlamentu, między innymi odpowiada za organizację parlamentu tj. podziałem na komisje

3. Konferencja przewodniczących w składzie:

a) przewodniczący Parlamentu Europejskiego

b) przewodniczący grup politycznych funkcjonujących w Parlamencie

zadania: ustalanie programu legislacyjnego Parlamentu

4. Komisje parlamentarne - typowe organy parlamentarne, mogą mieć charakter stały albo tymczasowy (obecnie jest 20 stałych i 1 tymczasowa). Największą komisją jest Komisja Spraw Zagranicznych (AFET) która ma pod sobą 2 podkomisje - ds. bezpieczeństwa i ochrony;

5. Konferencje przewodniczących komisji w składzie przewodniczących komisji parlamentarnych funkcjonujących w Parlamencie - której zadaniem jest ustalenie miesięcznego porządku obrad;

6. delegacje parlamentarne - których zadaniem jest utrzymywanie kontaktu Parlamentu Europejskiego z parlamentami państw pozaunijnych;

7. konferencja przewodniczących delegacji- w składzie przewodniczących delegacji, jest to organ opiniodawczy, udziela zleceń poszczególnym delegatom co do prowadzonych prac.

Organy o charakterze a d m i n i s t r a c y j n y m:

1. Kolegium kwestorów - w składzie 5 kwestorów wybieranych na 2,5 roczną kadencję. Zajmują się sprawami finansowymi i administracyjnymi poszczególnych eurodeputowanych. Udzielają zgody na wystawy w Parlamencie Europejskim;

2. Sekretariat Generalny Parlamentu Europejskiego - zapewnia obsługę administracyjną Parlamentu Europejskiego - odpowiada za tłumaczenia na języki narodowe.

Kompetencje Parlamentu Europejskiego (funkcje)

1. funkcja prawodawcza - Parlament Europejski uczestniczy w procesie stanowienia prawa wspólnotowego - przy czym to nie Parlament jest głównym organem ustawodawczym ale Rada Unii Europejskiej;

2. funkcja budżetowa - polega na uchwalaniu budżetu Unii - razem z Radą Unii Europejskiej;

3. funkcja kontroli politycznej - Parlament Europejski posiada uprawnienia (dotyczące przede wszystkim Komisji Europejskiej) takie jak:

1. wyrażanie wotum nieufności członkom Komisji Europejskiej

2. interpelacji do członków Komisji Europejskiej (???)

3. składanie skarg do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

4. udzielanie Komisji Europejskiej absolutorium z wykonanie budżetu

5. powołanie komisji śledczej - taką komisję powołuje się w przypadku naruszenia prawa wspólnotowego (nie krajowego) - przy czym na powołanie takiej komisji jest potrzebny wniosek ¼ eurodeputowanych;

4. funkcja konsultacyjna - wyrażanie opinii - przejawem tej funkcji jest wymóg tej opinii w niektórych umowach międzynarodowych;

5. funkcja kreacyjna, która wyraża się w powoływaniu innych organów doradczych Unii Europejskiej np. Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.

Tryb działania Parlamentu Europejskiego

Parlament Europejski jest organem sesyjnym - mocą traktatu wspólnotowego zbiera się na sesji zwyczajnej w drugi wtorek marca. Ta sesja zwyczajna jest rozbita na 12 podsesji miesięcznych. Tak więc Parlament zbiera się co miesiąc - a wyjątkiem sierpnia, ale za to we wrześniu zbiera się dwukrotnie. Podsesje miesięczne składają się z 3 - 4 dniowych posiedzeń. Tak więc Parlament Europejski w pełnym składzie spotyka się 3 - 4 razy na miesiąc. W przerwach stale obradują komisje.

Sesje nadzwyczajna zwołuje przewodniczący Parlamentu z własnej inicjatywy, na wniosek większości deputowanych, na wniosek rady lub komisji.

Sesje odbywają się w Brukseli - ale kilka sesji wyjątkowo odbywa się w Strasburgu.

Siedziba główna Parlamentu Europejskiego mieści się w Strasburgu, natomiast Sekretariat i Biura Parlamentu - w Luksemburgu.

Przebieg głosowania

Głosowanie z reguły przebiega poprzez podniesienie ręki przy czym przewodniczący nie liczy podniesionych rąk tylko sprawdza orientacyjnie. Głosowanie elektroniczne, pisemne czy imienne zdarza się sporadycznie.

Zasadnicze decyzje podejmuje się bezwzględna większością głosów - przy kworum 1/3 - z wszystkich 785 eurodeputowanych. To kworum jest elastyczne, tzn. można podjąć decyzję nawet gdy tego kworum nie ma i „gołym okiem” widać, że nie ma wymaganej liczby deputowanych - jeżeli eurodeputowani nie zażądają sprawdzenia. Natomiast gdy 40 eurodeputowanych zażąda sprawdzenia czy jest na Sali wymagana 1/3 członków wówczas dopiero się sprawdza. Jeżeli nie ma żądania sprawdzenia uznaje się, że kworum jest.

R a d a U n i i E u r o p e j s k i e j

Geneza:

Jedną wspólna radę dla 3 Wspólnot Europejskich ustanowiono traktatem fuzyjnym z 1965r. Wcześniej każda wspólnota posiadała swoją radę. Rada Unii Europejskiej wcześniej nosiła nazwę Rady Ministrów, ale w 1993 roku mocą własnej uchwały zmieniła nazwę na Radę Unii Europejskiej.

Obecnie podstawę prawną działania Rady jest art. 202-210 Traktatu Wspólnotowego.

Skład Rady Unii Europejskiej

Skład Rady stanowią przedstawiciele państw członkowskich szczebla ministerialnego wyposażeni w prawo zaciągania zobowiązań w imieniu własnego kraju - choć w praktyce członkami Rady Unii Europejskiej są sekretarze stanu w ministerstwach. Minister jednego państwa może przekazać pełnomocnictwo ministrowi innego państwa przy czym reprezentować można tylko jedno państwo dodatkowo (np. gdy minister polski da pełnomocnictwo ministrowi czeskiemu - ten czeski już więcej nikogo - poza Czechami i Polską - nie może reprezentować. Konfiguracje rady mogą być bardzo różne - w zależności od resortu. Od 2002 roku jest 9 konfiguracji Rady, z czego najważniejsza jest Rada do spraw ogólnych i stosunków zewnętrznych - składająca się z ministrów spraw zagranicznych. Są jeszcze Rady do spraw Gospodarczych i Finansowych, do spraw zatrudnienia i in.

Mimo tych wszystkich różnych konfiguracji - jest to zawsze ta sama Rada Unii Europejskiej.

Charakter Rady Unii Europejskiej

Rada Unii Europejskiej ma charakter międzynarodowy, jest organem dbającym o interesy państw członkowskich.

Organizacje międzyrządowe (Rada Unii Europejskiej, Unia Europejska) to te organizacje które dbają o interesy własnych krajów, natomiast organizacje ponadnarodowe (Parlament Europejski, Komisja Europejska, Europejski Trybunał Sprawiedliwości) to te organizacje, które dbają o interes wspólnoty.

Obie te grupy mają się wzajemnie hamować i przewagę powinny mieć organizacje ponadnarodowe - ale w praktyce przewagę maja organizacje międzyrządowe.

Tryb działania Rady Unii Europejskiej

Rada spotyka się na posiedzeniach, a ilość tych posiedzeń jest różna - uzależniona od konfiguracji Rady. Ministrowie Spraw Zagranicznych spotykają się raz na miesiąc. Posiedzenia Rady Unii Europejskiej są niejawne.

Program prac Rady ustala prezydencja - obecnie prezydencja Rady Unii Europejskiej jest powiązana z prezydencja Unii Europejskiej. Prezydencja zmienia się co 6 miesięcy.

Traktat Lizboński przewiduje oddzielenie kwestii przewodnictwa UE z przewodnictwem RUE.

Zadania prezydencji:

1. zwoływanie posiedzeń Rady

2. zarządzenie głosowań

3. podpisywanie protokołów Rady Unii Europejskiej

4. reprezentowanie Rady na zewnątrz

Aktualnie prezydencję sprawują Czechy potem Szwecja. Polska będzie od czerwca do grudnia 211 r.

Kompetencje Rady Unii Europejskiej:

1. funkcja prawodawcza - Rada jest głównym ośrodkiem stanowienia prawa wspólnotowego;

2. funkcja budżetowa - Rada uchwala budżet Unii Europejskiej

3. funkcja koordynacji - koordynowanie polityki gospodarczej państw członkowskich;

4. funkcja kreacyjna - powoływanie innych organów wspólnotowych np. powoływanie członków Trybunału Obrachunkowego

5. funkcja kontrolna - kontrolowanie wypełniania prawa wspólnotowego przez inne instytucje wspólnot - Rada Unii Europejskiej może składać skargi przeciwko innym instytucjom i przeciwko państwom członkowskim do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości;

6. Rada Unii Europejskiej zawiera umowy międzynarodowe w imieniu Wspólnot Europejskich.

Sposoby podejmowania decyzji:

Są 3 tryby podejmowania decyzji:

1. zwykła większość

2. większość kwalifikowana

3. jednomyślność

Większość zwykła obowiązuje w sprawach proceduralnych a także w sprawach regulaminu Rady.

Większość kwalifikowana - tu jest głosowanie ważone - jest pula 345 głosów i te głosy są dzielone między państwa członkowskie. Każde państwo ma przydzieloną - na podstawie kryterium demograficznego - określona liczbę głosów. Niemcy, Francuzi, Włosi i Zjednoczone Królestwo po 29 głosów, Polska i Hiszpania po 27, - najmniej ma Malta - 3 głosy. Taki system głosowania jest systemem nicejskim. Żeby podjąć jakąś decyzję musza być spełnione 2 obligatoryjne warunki:

1. za decyzją musi być 255 głosów (73,9%)

2. jeżeli decyzja zapada na wniosek Komisji Europejskiej - te głosy muszą pochodzić w większości z państw członkowskich, jeżeli decyzja nie jest podejmowana na wniosek Komisji Europejskiej za decyzją musi się opowiedzieć 2/3 państw członkowskich (jest to korzystne dla państw małych)

Fakultatywnym warunkiem jest:

3. klauzula weryfikacji demograficznej - po przeprowadzeniu głosowania, każde państwo członkowskie może zażądać sprawdzenia, czy głosy które zapadły za decyzją wynoszą łącznie 62% (to jest korzystne dla państw najludniejszych)

Traktat Lizboński zmienia ten system - wprowadza system podwójnej większości, tj. decyzję podejmuje się jeżeli opowie się za nią 55% państw reprezentujących co najmniej 15 państw i łączna liczba ludności tych państw stanowi co najmniej 65% ludności unii.

W praktyce działalności Rady Unii Europejskiej jednak rzadko decyzje podejmuje się poprzez głosowanie - 70% - 80% decyzji podejmuje się bez głosowania.

Jednomyślność - ten tryb stosuje się wówczas, gdy traktat tak stanowi.

Organy pomocnicze Rady Unii Europejskiej:

1. koreper - komitet stałych przedstawicieli

2. sekretariat generalny rady Unii Europejskiej

Koreper - składa się ze stałych przedstawicieli dyplomatycznych państw członkowskich akredytowanych przy Wspólnotach Europejskich (ambasadorowie). Zadaniem Koreper-u jest ocena projektów aktów prawnych które idą na posiedzenia Rady (te akty oznaczone są punktem „a” lub punktem „b”, „a” oznacza że projekt jest zgodny z interesem państwa -wówczas nie ma głosowania w Radzie, „b” - projekt jest dyskusyjny - koreper się nie zgadza - wówczas jest głosowanie w Radzie;

Sekretariat Generalny - zapewnia zaplecze administracyjne Rady, dysponuje archiwum, jest depozytariuszem umów międzynarodowych, sporządza protokoły z posiedzeń Rady.

K o m i s j a E u r o p e j s k a

Geneza:

Wcześniej wszystkie trzy wspólnoty miały osobne komisje. Jedną Komisję Europejską ustanowiono traktatem fuzyjnym z 1965 roku. Obecne podstawy prawne znajdują się w art. 211 - 219 traktatu wspólnotowego.

Skład:

Komisja Europejska składa się z 27 członków (komisarzy) po 1 z każdego państwa członkowskiego. Kadencja trwa 5 lat.

Traktat Lizboński przewiduje, że kadencja 2009 - 2014 zachowa ten układ (27). Od 2014 roku liczba członków Komisji będzie stanowiła 2/3 państw członkowskich = 18 członków. Z jakich państw będą pochodzić będzie ustalała rada Unii Europejskiej. W każdym razie będzie rotacja.

Procedura powoływania członków Komisji Europejskiej (komisarzy)

Inwestytura - składa się z 5 etapów:

Etap I - Rada w szczególnym składzie - szefowie państw i rządów - stanowiąc większością kwalifikowana desygnują kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej (zawsze szukając koalicji)

Etap II - Parlament Europejski zatwierdza kandydata;

Etap III - rada w składzie szefów państw i rządów za wspólnym porozumieniem z desygnowanym przewodniczącym stanowiąc większością kwalifikowaną ustala listę członków Komisji Europejskiej - każde państwo zgłasza swojego kandydata (przewodniczący może się sprzeciwić).

Etap IV - nominowani członkowie Komisji Europejskiej jako całość podlegają zatwierdzeniu przez Parlament Europejski

Etap V - Rada większością kwalifikowaną zatwierdza skład Komisji Europejskiej i od tego momentu komisja zaczyna działać.

Traktat Lizboński wzmacnia rolę Parlamentu Europejskiego w procedurze powoływania Komisji, Parlament musi wyrazić większość głosów, a jak nie uzyska, rada Unii Europejskiej musi wystawić nowego kandydata na przewodniczącego Komisji.

Zakończenie pełnienia funkcji

przez Komisję Europejską (całe ciało)

1. upływ kadencji;

2. rezygnacja komisji

3. wotum nieufności (Parlament Europejski może wyrazić Komisji Europejskiej wotum nieufności - wniosek o wotum musi być zgłoszony co najmniej przez 1/10 eurodeputowanych, jeżeli wniosek wpływa do Parlamentu może być głosowany nie wcześniej niż po 3 dniach od debaty. Wniosek uznaje się za uchwalony, gdy opowie się za nim 2/3 głosujących. Wówczas Komisja Europejska jest zobowiązana do złożenia rezygnacji ale pełni swoje funkcje do czasu powołania nowej Komisji)

przez poszczególnych komisarzy

1. upływ kadencji

2. wypadek losowy (śmierć)

3. rezygnacja członków - ta rezygnacja może być dobrowolna jak i na żądanie przewodniczącego Komisji Europejskiej (polega na tym, że przewodniczący może zażądać ale nie może tego nakazać. Przewodniczący daje pod głosowanie całej Komisji - ale wtedy cała Komisja musi się na to zgodzić),

4. dymisja orzeczona przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości (Rada lub Komisja Europejska jako całość może zażądać od ETS-u orzeczenia dymisji wówczas, gdy:

1. komisarz dopuścił się poważnego uchybienia

2. przestał spełniać warunki niezbędne do pełnienia funkcji (zgłupiał)

Status przewodniczącego Komisji Europejskiej

1. przewodniczy obradom

2. wpływa na wybór członków Komisji Europejskiej - może żądać złożenia przez nią rezygnacji

3. kieruje pracami komisji i porządkiem obrad

4. decyduje o organizacji Komisji Europejskiej

5. rozdziela obowiązki między członków Komisji - może również im te obowiązki odebrać

6. zarządza głosowania

7. podpisuje dokumenty przyjmowane przez Komisję

Status członka Komisji Europejskiej (komisarza)

1. członkowie Komisji uchodzą za funkcjonariuszy międzynarodowych tj. mają dbać o interesy całej wspólnoty (a nie państw członkowskich)

2. nie mogą łączyć urzędów (incompatibilitas)

3. korzystają z przywilejów i immunitetów (tak jak w Parlamencie Europejskim)

4. są zobowiązani do zachowania niezależności

Charakter Komisji Europejskiej

Komisja Europejska jest organem

- kolektywnym,

- ponadnarodowym,

- kadencyjnym

- łączy funkcje prawodawcze i wykonawcze

Struktura wewnętrzna Komisji Europejskiej

W skład Komisji pod koniec roku 2000 wchodziło ponad 20 tys. urzędników.

Komisja administracyjne dzieli się na :

- dyrekcję generalną - w skład której wchodzą dyrekcje a w skład dyrekcji - wydziały;

- sekretariat Komisji Europejskiej

- służby Komisji Europejskiej

Kompetencje Komisji Europejskiej

Są trzy grupy kompetencji :

1. kompetencje w zakresie stanowienia prawa - tylko Komisja Europejska ma prawo inicjatywy prawodawczej - wyjątkowo Komisja Europejska sama stanowi prawo wspólnotowe a to może wynikać z:

1. wyraźnego upoważnienia traktatowego

2. tzw. prawodawstwa delegowanego - rada Unii Europejskiej może zlecić Komisji Europejskiej wydanie aktu prawnego.

2. kompetencje kontrolne - Komisja jest głównym organem kontrolnym - kontroluje przestrzeganie prawa wspólnotowego, ma prawo do składania skarg do Europejskiego trybunału Sprawiedliwości;

3. kompetencje w sferze zewnętrznej - Komisja Europejska negocjuje umowy międzynarodowe i imieniu Wspólnot (a zawiera Rada).

Tryb podejmowania decyzji w Komisji Europejskiej

34

---