Przedwioœnie polskiej państwowoœci
Wiosna to odzyskanie wolnoœci, rozkwit na nowo państwa polskiego po 123 latach niewoli. Utwór stanowi sumę obserwacji politycznych i społecznych, państwowoœci, która narodziła się na nowo. Konfrontacja mitu szklanych domów z rzeczywistoœcią.
Œledząc losy Cezarego Baryki można zauważyć jak różne œrodowiska poznał.
Ziemiaństwo
życie urozmaicone przejażdżkami, balami, spacerami, romanse, zabijanie czasu, którego nie ma na co spożytkować.
nie zainteresowanie tym co dzieje się w kraju
monotonne życie ziemiaństwa rządzi się prawami: dobre pochodzenie, etykieta, dobre wychowanie, majątek
Wieœ
trudne, prymitywne warunki
nędza wsi prezentowana wyrywkowo - dobitnie sygnalizowane są warunki życia
Przyczyny:
1. od dawna istniejące stosunki społeczne, których nikt nie zmieniał i nikt nie zamierza zmienić
2. biernoœć wyzyskiwanych
3. wyzysk chłopów nie opiera się na gwałcie, bowiem chłopi poddają się, życie wsi toczy się od dawna ustalonym rytmem.
Mieszczanie
nędza klasy robotniczej
polska krajem policyjnym, więzienia przepełnione, złe warunki, niemożliwe wręcz traktowanie więŸniów, terror
Niepodległoœć zaskoczyła Polskę, rząd nie bierze losu kraju w swoje ręce. Nie wiele się zmienia (radykalizujące się klasy robotnicze, bezrobotni umieszczani są w więzieniach, a rząd nic nie robi aby zapewnić godnoœć Polakom w wolnej suwerennej Polsce).
4.1.1 Rewolucja
Jest gwałtownym przewrotem społeczno-politycznym, mającym na celu obalenie panującego ustroju i wprowadzenia nowego ładu sprawiedliwoœci społecznej. Założenia rewolucji są więc słuszne, nawiązują do haseł Wielkiej Rewolucji Francuskiej: wolnoœć, równoœć, braterstwo. Jednak wszelkie nagłe zmiany wiążą się też z przemocą i krwawymi walkami..
Rewolucja w Rosji w 1917 r. obaliła despotyzm carski. Żeromski umiejscawiając akcję w Baku, daje dokładny obraz wydarzeń rewolucyjnych, sugeruje także ich ocenę. Ocena rewolucji jest niejednoznaczna, co wynika w dużej mierze ze zmiennoœci poglądów głównego bohatera. Dojrzewanie Cezarego sprawia, że zmianie ulegają jego poglądy i sposób patrzenia na œwiat. Początkowo bohater jako młody człowiek angażował się - spontanicznie i bezkrytycznie - w działania rewolucyjne. Rewolucja oznaczała wtedy dla niego wolnoœć, swobodę, ucieczkę od codziennych obowiązków, bezkarnoœć. Cezary brał udział w masowych spotkaniach, podczas których wygłaszano przemówienia, a także organizowano samosądy: wiece przeradzały się często w okrutne, samowolne egzekucje więzionych przeciwników (generałów). Działania rewolucyjne były bezprawiem i okrucieństwem. Rewolucja w Baku wprowadziła nieład i wyzwoliła spory narodowoœciowe pomiędzy Tatarami a Ormianami. Stopniowo Cezary zaczął zauważać ujemne cechy rewolucji. Jednak dalej uważał, że jest ona koniecznoœcią i że pokrzywdzeni ludzie mają moralne prawo do buntu przeciw krzywdzicielom. PóŸniej i ten sąd uległ zmianie. Wyzwolone przez rewolucję spory narodowoœciowe doprowadziły do makabrycznych wydarzeń: masowych mordów, terroru i skrajnej nędzy, która czyniła ludzi obojętnymi nawet na œmierć.
Obalenie starego porządku nie zapewnia jeszcze wprowadzenia nowej cywilizacji. Te spostrzeżenia potwierdziła póŸniej podróż do Polski. Miał wówczas okazję zaobserwowania Rosji objętej rewolucją. Rosja została ukazana jako państwo pogrążone w chaosie, Ÿle funkcjonujące, całkowicie zdezorganizowane. Obraz rewolucji stanowi ostrzeżenie przed tym, do czego może doprowadzić społeczna krzywda oraz lekceważenie problemu, jakim są warunki życia najniższych warstw i nierównoœci społeczne.
Programy polityczne:
1. komunistów
2. rządowy (Gajowca)
3. bohatera