Głoska
Głoska - najmniejsza głośna artykulacja powtarzająca się w toku mowy. Mowa składa się z głosek. Głoski mówimy i słyszymy. Zapisujemy głoski za pomocą liter. Głoska może być samogłoską lub spółgłoską. Głoska może składać się z dwóch liter (sz, cz, ch, dź, rz).
Afereza - zanik początkowej głoski lub grupy głosek w wyrazie.
Afrykata - spółgłoska zwarto-szczelinowa (c, dz, cz, ć, dź).
Alofon - głoska różniąca się od innej głoski tylko cechą fonetyczną, nie funkcją.
Alograf - wariant graficzny litery.
Alternacja - oboczność - powtarzająca się seryjnie wymiana głosek różnych fonetycznie, lecz pokrewnych etymologicznie, np. wianek - wieniec, wieziesz - wiozę.
Apofonia - przegłos - wymiana, oboczność samogłosek w rdzeniach i afiksach wyrazów (np. e : o - wieźć : wozić).
Apokopa - zanik głoski na końcu wyrazu.
Aspiracja - przydech dający w wyniku słaby dźwięk h, towarzyszący artykulacji niektórych głosek.
Aspiraty - spółgłoski przydechowe, np. ph, th, kh, dh, gh w systemie danego języka, przeciwstawiające się spółgłoskom czystym p, t, k, d, g.
Asybilacja - wytwarzanie się w końcowej fazie artykulacji spółgłoski zwartej szczeliny, której rezultatem są np. polskie spółgłoski ć, dź, powstałe z dawnych t', d'.
Augment - samogłoska ddawana przed tematem czasownika w formach czasu przeszłego.
Dwuznak - znak podwójny, składający się z dwóch elementów, w szczególności połączenie dwóch liter oznaczające jedną głoskę, np. sz, rz, cz, ch, dź, dz.
Dyftong - dwugłoska - zespół dwóch elementów samogłoskowych, z których tylko jeden jest podstawą sylaby, np. autor.
Dysymilacja - zjawisko polegające na przekształceniu jednej z dwóch spółgłosek, identycznych lub mających cechy wspólne, w inną, np. forwark - folwark.
Eufonia - harmonijne, przyjemne brzmienie głosek.
Geminaty - spółgłoski podwojone, np. panna, lekki.
Głosolalia - pozbawione wyraźnego sensu układy głoskowe tworzące niby-wyrazy.
Hiatus - rozziew - zbieg dwu samogłosek, należących do dwu różnych sylab, np. apoteoza.
Implozja - początkowy moment artykulacji spółgłosek zwartych.
Jery - półsamogłoski występujące w językach słowiańskich w X-XI w. W okresie późniejszym przekształcały się w samogłoski lub zanikały.
Jotacja - pojawienie się spółgłoski “j” w wyrazach, najczęściej przed samogłoskami nagłosowymi i między samogłoskami.
Kontrakcja - ściągnięcie dwóch występujących obok siebie samogłosek w jedną.
Litera - znak graficzny oznaczający określoną głoskę (pisany, drukowany, wykuty, wykonany z jakiegoś materiału), zespół liter danego języka stanowi alfabet.
Mazurzenie - wymowa ogólnopolskich spółgłosek sz, ż, cz, dź, jak s, z, c, dz występująca w niektórych dialektach polskich.
Metateza - przestawienie kolejności głosek w wyrazie, nie będących w bezpośrednim sąsiedztwie, np. “leworwer” zamiast rewolwer.
Miniskuła - głoska pisana małą literą.
Monoftong - pojedyncza samogłoska.
Samogłoska - głoska dźwięczna, otwarta, mogąca tworzyć sylabę.
Seplenienie - sygmatyzm - nieprawidłowa wymowa spółgłosek szczelinowych zębowych i dziąsłowych (s, z, c, ć, ś, ź, ż).
Sonanty - półsamogłoski - grupa fonemów stojących na pograniczu między samogłoskami i spółgłoskami, np. spółgłoski półotwarte, płynne - r, l, nosowe - m, n.
Sonorne spółgłoski - głoski,które nie mają bezdźwięcznego odpowiednika w pozycji niezależnej, są to półotwarte: m, m', n, ń, ł, l, l', r.m
Spiranty - spółgłoski szczelinowe, np. f, w, s, z, sz, ź, ż, ś.
Spółgłoska - konsonant - głoska tworząca sylabę w połączeniu z samogłoską.
Spółgłoska alweolarna - spółgłoska, której głównym miejscem artykulacji są górne dziąsła.
Spółgłoski apikalne - spółgłoski artykułowane w ten sposób, że czubek języka zwiera się z najwyższą częścią podniebienia twardego.
Spółgłoski cerebralne - spółgłoski, przy których artykulacji koniec języka zwiera się z najwyższą częścią podniebienia twardego, tuż pod dziąsłami.
Spółgłoski ejektywne - spółgłoski, których artykulacja polega na wypychaniu powietrza przy rozsuwaniu zsuniętych wiązadeł głosowych.
Sylaba - zgłoska - cząstka fonacji odpowiadająca taktowi wydechu. Składa się z samogłoski lub z samogłoski połączonej ze spółgłoską. Sylaba jest otwarta, kiedy jest zakończona samogłoską lub zamknięta, jeżeli kończy się spółgłoską.
Synkopa - zanik nie akcentowanej głoski lub grupy głosek wewnątrz wyrazu.