1.Metody zapewniania bezpiecznego odstępu między pojazdami.

-opisz metodę minimalnych odstępów czasowych-

minimalnych odstępów przestrzennych-

metoda wzajemnej widzialności

- maksymalnej wzajemnej widzialności,

- minimalnych odstępów (interwałów) czasowych,

- minimalnych odstępów (interwałów) przestrzennych.

Metoda maksymalnej wzajemnej widzialności polega na przekazaniu obowiązku zachowania odpowiedniej odległości samym prowadzącym pojazd, zobowiązując ich do obserwacji sytuacji ruchowej oraz wymagając od nich zapewnienia możliwości zauważenia ich pojazdu i zareagowania na ich sytuację przez innych użytkowników układu komunikacyjnego. Personel sterowania (kierowania) ruchem nadzoruje jedynie przebieg procesu transportowego, interweniując w sytuacjach niebezpiecznych lub zagrażających bezpieczeństwu np. w razie nadmiernego zagęszczenia pojazdów w rejonie sieci, czy w przypadku nie spełniania wymagań co do widoczności któregoś z pojazdów.

Prowadzenie ruchu przy zastosowaniu tej metody jest stosowane we wszystkich rodzajach transportu, a elementy tej metody stosowane są również przy wykorzystywaniu pozostałych obydwu metod.

Metoda minimalnych odstępów czasowych oznacza konieczność zachowania stałego czasu następstwa dwu pojazdów dla zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa przy żądanej sprawności procesu transportowego. Pojazdy muszą być wyprawiane w stałych odstępach czasu odpowiadających minimalnemu odstępowi z punktu widzenia bezpieczeństwa i maksymalnemu z punktu widzenia sprawności. W określonych punktach P1, P2, ...., Pn układu komunikacyjnego kontroluje się rzeczywisty odstęp czasu pomiędzy pojazdami i koryguje w razie potrzeby. Warunek ten jest kontrolowany przez personel sterowania lub urządzenia automatyczne.

Metoda minimalnych odstępów przestrzennych wymaga podziału sieci układu komunikacyjnego na odcinki S1, S2, ...., Sn na których może znajdować się tylko jeden pojazd. Warunek ten jest kontrolowany przez personel sterowania lub urządzenia automatyczne.

2. Czym się różni pociąg od manewru?

3. definicja pociągu i manewru

Pociąg - zestaw taboru kolejowego (co najmniej jedna lokomotywa z wagonami, kilka lokomotyw itp.), sprzęgnięty z czynnym pojazdem trakcyjnym, pojedynczy pojazd trakcyjny (lokomotywa, wagon silnikowy, zespół trakcyjny) lub jednostka taboru specjalnego (pług odśnieżny, dźwig), odpowiednio osygnalizowany, oznaczony numerem i obsadzony drużyną pociągową posiadającą odpowiednie dokumenty, przygotowany do drogi albo znajdujący się w drodze. Pociąg może poruszać się pomiędzy posterunkami ruchu.

Ciężkie pojazdy pomocnicze kursują według zasad obowiązujących pociągi.

Manewr - zestaw pojazdów kolejowych nie stanowiący pociągu. Manewrami nazywane są również wszelkie ruchy taboru (jazdy manewrowe) oraz związane z nimi czynności wykonywane na torach kolejowych z wyjątkiem jazd pociągowych. Jazdy manewrowe mogą być wykonywane z wykorzystaniem szynowych pojazdów trakcyjnych, silnikowych pojazdów drogowych lub innych urządzeń mechanicznych (napędowych) albo za pomocą siły ciężkości taboru, siły ludzkiej, siły zwierzęcej lub sił związanych ze zjawiskami elektromagnetycznymi.

4. definicja okręgu sterowania i okręgu nastawczego

Okręg sterowania - obszar sieci kolejowej, w którym decyzje dotyczące realizacji przebiegów pociągowych są podejmowane centralnie przez jeden ośrodek decyzyjny. Ośrodkiem decyzyjnym może być człowiek (dyżurny ruchu) lub zespół automatyczny (komputer).

Okręg nastawczy - obszar sieci kolejowej, w którym oddziaływanie na elementy drogi przebiegu realizowane jest przez jeden zespół ludzi i urządzeń. Oddziaływanie to może być (scentralizowane) realizowane z jednego miejsca za pomocą urządzenia sterującego zwanego nastawnicą.

5. Wymień etapy procesu sterowania ruchem kolejowym ( do pojedynczego pojazdu)

W procesie sterowania ruchem kolejowym, odniesionym do pojedynczego pojazdu, można wydzielić etap:

1) zebrania informacji i podjęcia decyzji o nastawieniu przebiegu,

2) nastawiania przebiegu,

3) dozorowania jazdy,

4) zwolnienia przebiegu,

5) rejestrowania jazdy.

6. Na czym polega dozorowanie i rejestrowanie jazdy?

Dozorowanie jazdy obejmuje obserwację przejeżdżającego pociągu, w czasie której należy (m.in.) skontrolować:

- całość składu i stan urządzeń sygnalizacyjnych na pojeździe,

• stan ładunków na pojazdach i stan techniczny pojazdów.

Rejestrowanie jazdy sprowadza się do:

a) rejestracji niektórych czasów realizacji poszczególnych czynności w odpowiednich dokumentach, z zaznaczeniem zjawisk odbiegających od normy (wypadki, usterki, zmiany w planowanym przebiegu procesu itp.)

b) przekazania informacji o czasie i prawidłowości zrealizowanych czynności, jeżeli przewidziano takie działania.

7. wyjaśnij znaczenie : przebieg, droga przebiegu, droga jazdy, droga zbliżania, droga ochronna, urządzenia ochronne.

Droga jazdy jest umownym, elementarnym odcinkiem sieci kolejowej, określonym dla zapewnienia właściwej organizacji i bezpieczeństwa jazdy pojazdów kolejowych oraz dla uzyskania właściwej sprawności ruchu.Początek i koniec każdej drogi jazdy jest określany przez usytuowanie odpowiedniego oznakowania w terenie (zazwyczaj sygnalizatora).

Droga ochronna jest fragmentem układu torowego o określonej długości, który może być przejechany bez kolizji z innym pojazdem w razie niezatrzymania się pojazdu na drodze jazdy przed sygnalizatorem zabraniającym dalszej jazdy.

Droga zbliżania jest fragmentem układu torowego, zawierającym przynajmniej drogę jazdy kończącą się przy sygnalizatorze będącym początkiem interesującej nas drogi jazdy.

Urządzenie ochronne znajduje się poza drogą jazdy, ochronną i zbliżania, może natomiast chronić pojazd znajdujący się na drodze jazdy i na drodze ochronnej przed najechaniem go przez inny pojazd. Urządzeniem ochronnym mogą być sygnalizatory, zwrotnice, wykolejnice itp.

Droga przebiegu jest drogą jazdy wraz z drogą ochronną, drogą zbliżania i urządzeniami ochronnymi.

Przebieg jest zbiorem stanów elementów układu torowego, urządzeń sterujących nimi i kontrolujących ich stan, właściwych dla realizacji jazdy wykorzystującej określoną drogę przebiegu. Każdy przebieg powinien być jednoznacznie określony, tzn. dla wybranej drogi jazdy musi istnieć jednoznacznie określony zbiór stanów elementów drogi przebiegu.

Przebiegi dla jazd pociągowych * przebiegi pociągowe,

dla jazd manewrowych * przebiegi manewrowe.

8 Scharakteryzuj podstawowe podzespoły urządzeń srk.

 urządzenia zewnętrzne UZ - umieszczone w terenie w pobliżu elementów układu komunikacyjnego i pojazdów,

urządzenia wewnętrzne UW - umieszczone w centrum sterowania (w nastawni), w przekaźnikowni lub tp. pomieszczeniach,

sieć łączeniowa - łączy urządzenia wewnętrzne z zewnętrznymi i innymi urządzeniami wewnętrznymi.

Urządzenia zewnętrzne:

efektory E - oddziałują bezpośrednio na przebieg procesu transportowego ST (zwrotnice, sygnalizatory itp.),

receptory R - umożliwiają tworzenie informacji kontrolnych K o stanie urządzeń zewnętrznych oraz o stanie procesu transportowego ST (urządzenia kontrolne napędów elektrycznych, czujniki reagujące na pojazd lub obecność pojazdu itp.).

Urządzenia wewnętrzne:

 urządzenia zależnościowe UZL - realizują podstawowe funkcje systemu w zakresie zgodności przekazywanych poleceń nastawczych P (kryteriów zmiany stanu urządzeń zewnętrznych), z informacjami kontrolnymi K, innymi poleceniami nastawczymi i informacjami zależnościowymi Z przekazywanymi pomiędzy sąsiadującymi okręgami (warunkującymi realizację poszczególnych etapów procesu sterowania ruchem),

 urządzenia sterująco-meldunkowe USM - umożliwiają przekazanie właściwych informacji do ośrodka decyzyjnego OD i do urządzeń sterująco-meldunkowych sąsiednich okręgów (informacje meldunkowe M) oraz rejestrują przebieg procesu sterowanego (plany świetlne, rejestratory, urządzenia łączności itp.),

ośrodek decyzyjny OD - człowiek (personel sterowania PS), komputer MM lub zespół człowiek-maszyna, wyposażony we właściwy zbiór informacji stałych D.

Informacje stałe D obejmować powinny:

- program sterowania w określonym cyklu czasowym (np. rozkład jazdy),

- określenie zadań długoterminowych i krótkoterminowych sterowania,

- warunki i możliwości realizacji zadań przez poszczególne elementy układu komunikacyjnego.

9. Jaką rolę w urządzeniach srk spełniają : układy sterująco-meldunkowe, układy zależnościowe, urządzenia zewnętrzne?

Urządzenia zewnętrzne:

 efektory E - oddziałują bezpośrednio na przebieg procesu transportowego ST (zwrotnice, sygnalizatory itp.),

receptory R - umożliwiają tworzenie informacji kontrolnych K o stanie urządzeń zewnętrznych oraz o stanie procesu transportowego ST (urządzenia kontrolne napędów elektrycznych, czujniki reagujące na pojazd lub obecność pojazdu itp.).

urządzenia zależnościowe UZL - realizują podstawowe funkcje systemu w zakresie zgodności przekazywanych poleceń nastawczych P (kryteriów zmiany stanu urządzeń zewnętrznych), z informacjami kontrolnymi K, innymi poleceniami nastawczymi i informacjami zależnościowymi Z przekazywanymi pomiędzy sąsiadującymi okręgami (warunkującymi realizację poszczególnych etapów procesu sterowania ruchem)

, urządzenia sterująco-meldunkowe USM - umożliwiają przekazanie właściwych informacji do ośrodka decyzyjnego OD i do urządzeń sterująco-meldunkowych sąsiednich okręgów (informacje meldunkowe M) oraz rejestrują przebieg procesu sterowanego (plany świetlne, rejestratory, urządzenia łączności itp.),

10. Czym różni się utwierdzenie przebiegu od zamknięcia przebiegu?

11. Definicja zamknięcia przebiegu i utwierdzenia przebiegu.

Zamknięcie przebiegu - unieruchomienie nastawianych elementów drogi przebiegu, warunkujące możliwość przekazania na pojazd sygnału zezwalającego na jazdę. Uchylenie zamknięcia przebiegu jest możliwe po podaniu sygnału zabraniającego jazdy i wykonane może być przez personel sterujący ruchem w dowolnym momencie lub samoczynnie w wyniku przejazdu pojazdu przez określone miejsce w układzie torowym.

Utwierdzenie przebiegu - zamknięcie przebiegu, które może być uchylone (zwolnione) normalnie tylko przy współpracy urządzeń srk z przejeżdżającym pojazdem. Zwolnienie ręczne (awaryjne, doraźne) utwierdzenia przebiegu jest możliwe pod dodatkowym warunkiem rejestracji tej czynności lub wprowadzenia znacznego opóźnienia czasowego.

12. Wymień rodzaje urządzeń srk ( według ich przeznaczenia)

Urządzenia sterowania ruchem kolejowym, ze względu na przeznaczenia urządzeń, można dzielić na:

* stacyjne usrk - pociągowe - kolei szybkiej

- kolei konwencjonalnej

• kolei aglomeracyjnej (metra)

-manewrowe

- rozrządowe

* liniowe usrk - blokada liniowa

- kontroli jazdy pociągu

- detekcji stanów awaryjnych taboru

* rejonowe usrk - zdalnego sterowania

- kontroli dyspozytorskiej

* specjalne usrk - na stacjach przemysłowych

- radiostop

* usr na przejazdach kolejowo-drogowych

- niestrzeżonych

- strzeżonych - niesamoczynnie (z obsługą)

- samoczynnie

13. Jakie zadania realizują urządzenia : samoczynnego hamowania , kontroli prędkości i regulacji prędkości?

Urządzenia samoczynnego hamowania (SH), automatycznego ostrzegania (Automatic Warning Systems - AWS) - umożliwiają 1*, kontrolę czuwania maszynisty i samoczynne uruchomienie hamowania przy braku tej kontroli.

Urządzenia kontroli prędkości (KP), automatycznego ograniczania prędkości (aop), automatycznej kontroli pociągu (Automatic Train Protection - ATP) - umożliwiają kontrolę zmniejszania prędkości i samoczynne uruchomienie hamowania przy przekroczeniu prędkości wynikającej z charakterystyki hamowania.

Urządzenia regulacji prędkości (RP), automatycznego sterowania pociągiem (Automatic Train Control - ATC) - umożliwiają 2*, kontrolę zmniejszania prędkości i samoczynną regulację prędkości przy hamowaniu.

14.Wyjaśnij co oznacza określenie urządzeń srk jako urządzenia : pociągowe, manewrowe, rozrządowe.?

Urządzenia stacyjne mogą charakteryzować się różnymi wymaganiami dotyczącymi sprawności i bezpieczeństwa ruchu, stąd też rozróżnia się:

pociągowe urządzenia srk - mogą obsługiwać ruchy wszelkich rodzajów pojazdów (jazdy pociągowe, manewrowe),

manewrowe urządzenia srk - mogą obsługiwać wyłącznie jazdy manewrowe,

rozrządowe urządzenia srk - mogą obsługiwać wyłącznie działania (jazdy manewrowe i inne działania) podczas rozrządu.

14. Wyjaśnij w jakim celu stosowane są urządzenia: stacyjne, blokady liniowej, kontroli jazdy pociągu( tor-pojazd)

Urządzenia blokady liniowej (blokada liniowa) - umożliwiają regulację ruchu tak, aby dwa kolejne pociągi nie zagrażały wzajemnie swojemu bezpieczeństwu, w przypadku torów szlakowych o ruchu dwukierunkowym umożliwiają ustalanie kierunku ruchu.

Urządzenia kontroli jazdy pociągu (automatycznego przekazywania informacji na pojazd) - kontrolują zgodność działania drużyny trakcyjnej z sygnałami urządzeń stacyjnych i blokady liniowej i zastępują (przynajmniej częściowo) działania człowieka działaniami zautomatyzowanymi.

15. Wymień środki organizacyjne stosowane najczęściej w transporcie.

Najczęściej używane środki organizacyjne to:

- ujęcie procesu transportowego w cykl czasowy, dla którego opracowywany jest program sterowania procesem,

- podział obiektów poruszających się na wyodrębnione grupy,

- podział układu komunikacyjnego na rejony współpracujące ze sobą, wyposażone w zespoły urządzeń kierowania przewozami i ruchem,- podział układu komunikacyjnego na elementarne odcinki wyposażone w zespoły urządzeń sterowania ruchem,- określenie zadań i możliwości ich realizacji przez poszczególne fragmenty układu komunikacyjnego.

16. przedstaw rolę urządzeń sterowania ruchem.

Zmniejszenie zagrożenia bezpieczeństwa ruchu pojazdów polega na:

• możliwie pewnym zapobieganiu kolizjom pojazdów,

• zapobieganiu rozwijania przez pojazdy nadmiernej prędkości (przekraczającej prędkość dopuszczalną),• wykrywaniu stanów awaryjnych toru i taboru (mogących zakłócić sprawny i bezpieczny ruch pojazdów).

Urządzenia sterowania ruchem zapewniają:

- prowadzenie pojazdów po właściwej trasie,

- prowadzenie pojazdów we właściwej kolejności,

- prowadzenie pojazdów z właściwą częstotliwością,

- zmniejszenie do minimum prawdopodobieństwa zagrożenia bezpieczeństwa.

---