DETEKCJA PROMIENIOWANIA JĄDROWEGO ZA POMOCĄ LICZNIKA


DETEKCJA PROMIENIOWANIA JĄDROWEGO ZA POMOCĄ LICZNIKA
GEIGERA - MULLERA .

1. Wstęp teoretyczny :

W roku 1896 francuski uczony Becquerel odkrył , że minerały zawierające uran emitują niewidoczne dla ludzkiego oka promieniowanie działające na kliszę fotograficzną . Badania dotyczące tego zjawiska prowadzone przez Marię Skłodowską - Curie i jej męża Piotra

doprowadziły do odkrycia nowych pierwiastków : polonu i radu , które emitują to promieniowanie i zostają nazwane z tego powodu pierwiastkami promieniotwórczymi lub radioaktywnymi . Dalsze badania prowadzone głównie przez Rutherforda i Soddy ' ego wykazały , że zjawisku promieniotwórczości towarzyszy powstawanie nowych pierwiastków , a więc jego istota polega na zmianach zachodzących w jądrach atomowych .

Obecnie znamy kilka rodzajów promieniowania jądrowego . Należą do nich :a , b , b ,g ,

wychwyt E . Wiemy także , iż pierwiastki promieniotwórcze ulegają rozpadowi .

Tym rozpadom promieniotwórczym rządzą prawa takie jak : reguła przesunięć, czyli :po emisji promieniowania , jądra macierzyste przekształcają się w jądra nowych pierwiastków. Wiemy także , iż rozpad pierwiastków promieniotwórczych nie następuje równocześnie we wszystkich atomach pierwiastka . Badania jonizacji gazów wywołanych promieniowaniem wykazały , że ilość substancji promieniotwórczej , zmniejsza się w ten sposób , iż w jednakowych odstępach czasu zanika połowa atomów pierwiastka .

Charakterystyczny dla każdego pierwiastka promieniotwórczego czas , w którym następuje rozpad połowy jego atomów nazywa się okresem połowicznego rozpadu . Dla 0x01 graphic

wynosi on 1950 lat , 0x01 graphic
, a polonu 0x01 graphic

OPIS DOŚWIADCZENIA :

Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z zasadami detekcji promieniowania jądrowego , wyznaczanie pracy parametrów licznika .

Najbardziej rozpowszechnionym przyrządem służącym do liczenia cząstek promieniowania jest licznik Geigera - Mullera (G -M) . Schemat budowy jest bardzo prosty W rurze mosiężnej , glinowej lub miedzianej , średnicy od 1 do kilku cm , naciągnięty jest osiowo , odizolowany od rury drucik stalowy lub wolframowy o grubości 0,1 - 0,2 mm .

Rurę z obu stron zamyka się szczelnie lub też wkłada się do rury szklanej i zatapia . Za pomocą adutowanej rurki szklanej napełnia się licznik mieszaniną argonu i pary alkoholu . Rurkę się zatapia . Między drucik (anodę) i rurę (katodę) włącza się napięcie i opór .

Licznik ma tę własność , że jeśli jakikolwiek czynnik jonizujący , a więc np . promienie Rontgena , g lub kosmiczne wyzwolą wewnątrz chociaż jeden elektrin , wówczas w silnym polu elektrycznym biegnie on ku drucikowi i nabiera dostatecznie dużej prędkości , aby przy zderzeniach z neutralnymi drobinami zjonizować je . Te z kolei także rozpędzają się i jonizują inne . Wytwarza się lawina jonów , która przenosi znaczne ładunki . Przez licznik przepływa krótkotrwały prąd wywołujący skok potencjału na oporze . Przepływ ten nie trwa długo . Prąd płynie przez licznik i po upływie kilku stutysięcznych sekundy przerywa się , po czym wraca wszystko do stanu równowagi . Gdy nowa przyczyna wytworzy nową

parę jonów , znów popłynie przez licznik prąd , skok potencjału powtórzy się . Te zmiany wzmacniacza doprowadza się do wzmacniacza lampowego oporowego . Wzmocnione impulsy działają bezpośrednio lub pośrednio na jakikolwiek przyrząd rejestrujący , np . na numerator używany do rejestrowania rozmów telefonicznych . Przy każdym impulsie dawanym przez licznik wyskakuje na numeratorze numer wskazujący na liczbę impulsów .

Wyzwolenie prądu w pojedynczym liczniku wywołuje jakkolwiek przyczyna jonizująca gaz w liczniku .Zasilacz wysokiego napięcia dostarcza napięcia zasilania licznika . Napięcie to jest stabilizowane i może być regulowane w sposób skokowy i ciągły , a jego wartość dokładnie odczytana z położenia regulatorów . Elektroniczny przelicznik impulsów umożliwia zliczanie impulsów w zadanym czasie ( PRESENT TIME ) lub zlicza żądaną liczbę impulsów ( PRESENT COUNT ) . Rejestracja impulsów pochodzących z licznika możliwa jest przy zadaniu określonego progu napięcia i polaryzacji . Przelicznik ten z miernikiem G - M wymaga ustawienia wartości progowej 0,2 V oraz polaryzacji ujemnej . Przy tej wartości napięcia progowego przelicznik będzie rejestrował impulsy większe od 0,2 V , a pominie impulsy mniejsze wynikajace z różnych zakłóceń .

Zasady detekcji promieniowania jadrowego opierajasię na wykorzystaniu praw oddziaływania tego promieniowania z materią .Zależność liczby impulsów N , zarejestrowanych licznikiem G - M w jednostce czasu , od napięcia zasilającego U nazywa się jego charakterystyką . Napięcie pracy licznika Geigera - Mullera dobiera się w środkowej części " plateau " licznika /poziomy odcinek charakterystyki dla napięć U z przedziału Ua < U < Ub / , gdyż dzięki niezależności szybkości zliczeń od napięcia na tym odcinku charakterystyki nie ma potrzeby stosowania stabilizowanych zasilaczy .Jeżeli oznaczymy przez DN różnicę szybkości zliczeń na końcu i początku " plateau " , a przez Np

szybkość zliczeń na środku " plateau " , to nachylenie " plateau " wyliczymy ze wzoru .

0x01 graphic
,

przy czym DU = Ub - Ua - długość " plateau " .

Nachylenie " plateau " wyraża więc względny przyrost szybkości zliczeń w obszarze prostoliniowym charakterystyki ( w % ) , przypadający na 100 V . Oprócz impulsów pochodzacych od mierzonego promieniowania występuje zawsze tzw. bieg własny licznika ( tło ) .

Bieg własny licznika jest powodowany promieniowaniem kosmicznym , zanieczyszczeniami promieniotwórczymi materiału licznika i otoczenia oraz promieniowaniem Ziemi .

RYSUNEK :

Schemat aparatury pomiarowej służącej do detekcji promieniowania jądrowego :

0x01 graphic

2.Tabele wyników :

Wyznaczanie charakterystyki licznika Geigera - Mullera :

Ustawiamy wysokie napięcie na maksymalną wartość 570 V oraz czas zliczeń na 100 sekund . Obniżając napięcie co 10 V wykonujemy pomiary liczby zliczeń w funkcji przyłożonego napięcia :

TABLICA 1.Liczba zliczeń w zależności od przyłożonego napięcia :

Lp. Napięcie L.zliczeń Lp. Napięcie L.zliczeń Lp. Napięcie L.zliczeń

U =[ V ] N U = [ V ] N U = [ V ] N

1 570 137 12 460 53 23 350 33

2 560 125 13 450 40 24 340 35

3 550 91 14 440 44 25 330 29

4 540 91 15 430 47 26 320 22

5 530 66 16 420 44 27 310 25

6 520 73 17 410 37 28 305 33

7 510 84 18 400 34 29 304 24

8 500 62 19 390 33 30 303 23

9 490 61 20 380 30 31 302 20

10 480 51 21 370 30 32 301 0

11 470 49 22 360 29 33 300 0

Wykres przedstawiający zależność liczby zliczeń od liczby porządkowej , na podstawie ,którego można wyznaczyć długość " plateau ", z którego wyznaczamy nachylenie " plateau " .

0x01 graphic

Z powyższych pomiarów wynika , że napięcie progowe wynosi 300 V . Z pomiarów oraz z wykresu można odczytać " plateau " licznika Geigera - Mullera . W tym przypadku jest to odcinek między 350 V a 450 V . Wynika stąd , iż długość " plateau " wynosi

D U = 450 V - 350 V = 100 V.

Aby zbadać nachylenie " plateau " , należy skorzystać ze

wzoru : 0x01 graphic
, gdzie

S - nachylenie " plateau "

D N - różnica szybkości zliczeń na końcu i początku " plateau "

Np - szybkość zliczeń na początku " plateau "

D U - długość " plateau "

S = 2,1 %

Nachylenie " plateau " S wynosi 2,1 % .

SPRAWDZENIE STATYSTYCZNEGO CHARAKTERU WYŁADOWAŃ :

Seria 60 pomiarów liczby zliczeń przy ustalonej wartości napięcia ze środka " plateau " tzn.

U = 400V , a czas zliczeń t = 40 s .

Tabela : Liczba zliczeń przy ustalonej wartości napięcia U :

Lp. N dN Lp. N dN Lp. N dN

1 15 1 21 14 2 41 15 1

2 10 6 22 21 -5 42 16 0

3 9 7 23 22 -6 43 12 4

4 11 5 24 16 0 44 10 6

5 14 2 25 14 2 45 13 3

6 20 -4 26 21 -5 46 13 3

7 13 3 27 16 0 47 12 4

8 17 -1 28 13 3 48 15 1

9 10 6 29 34 -18 49 20 -4

10 6 10 30 19 -3 50 18 -2

11 14 2 31 18 -2 51 18 -2

12 16 0 32 10 6 52 17 -1

13 10 6 33 15 1 53 16 0

14 19 -3 34 18 -2 54 24 -8

15 12 4 35 16 0 55 18 -2

16 10 6 36 18 -2 56 23 -7

17 15 1 37 15 1 57 12 4

18 13 3 38 18 -2 58 20 -4

19 18 -2 39 12 4 59 14 2

20 13 3 40 11 5 60 16 0

Średnia : N = 16 DN = 0,5 DN = średnia - N

Miarą statystycznego rozrzutu pomiarów jest błąd średni wartości zmierzonej lub odchylenie standardowe d . Dla rozkładu Gaussa błąd średni równy jest pierwiastkowi z wartości średniej . Odchylenie standardowe ( średni błąd kwadratowy ) :

0x01 graphic

Średni błąd kwadratowy dla serii 60 pomiarów liczby zliczeń wynosi :

0x01 graphic

Aby przekonać się o statystycznym charakterze rozrzutu wyników pomiarów należy sporządzić histogram wyników pomiarów .W tym celu na osi odciętych odłożyć należy wartości liczby zliczeń otrzymane w poszczególnych pomiarach . Oś odciętych podzielić należy na przedziały o szerokości d N mokół wartości N . Na osi rzędnych odłożyć należy liczbę pomiarów d n , w których uzyskano wynik zawarty w przedziale o szerokości d N wokół wartości N .

TABELA : HISTOGRAM

(dN)j 5--10 10--15 15--20 20--25 25--30 30--35

(dn)j 8 24 22 5 0 1

(dN)j - j-ty przedział wyników pomiarów liczby zliczeń

(dn)j - liczba pomiarów , w których zarejestrowana liczba zliczeń była zawarta we wskazanym ( j - tym ) przedziale wartości .

0x01 graphic
0x01 graphic

WNIOSKI :

Reasumując: na rozrzut wyników pomiarów podczas detekcji promieniowania jądrowego mają wpływ nie tylko niedoskonałości metody pomiarowej , ale też fluktuacje związane ze

statystycznym charakterem procesów rozpadów jądrowych .Wskutek występowania statystycznych fluktuacji , wartości zmierzone są w określony sposób rozłożone wokół pewnew wartości , tzw. wartości oczekiwanej .W naszym doświadczeniu otrzymane wyniki są bardzo dokładne , nachylenie licznika Geigera - Mullera wynosi 2,1 % i znajduje się w dobrym przedziale ( 2 - 3 % ) .Doświadczenie było wykonane bardzo dokładnie i wiele razy i dlatego możliwe jest przeprowadzenie w miarę dokładnej statystyki .Licznik Geigera - Mullera jest urządzeniem bardzo dokładnym ,ale aby znależc wartość najlepiej przybliżającą wartość oczekiwaną oraz parametry charakteryzujące uzyskane przybliżenia należy w tych samych warunkach przeprowadzić wielokrotnie pomiary .

W naszym doświadczeniu nachylenie Geigera - Mullera wynosi 2,1 % .Jest to bardzo dokładny wynik , mieszczący się w przedziale podawanym przez żródła fachowe ,2 - 3 % .

Doświadczenie wykonywaliśmy wiele razy co pozwoliło nam określic dosyć dokładny wynik . Jak widać z tabeli rozrzut wyładowań był bardzo duży ,co nie pozwoliło nam określić w sposób jednoznaczny "plateau " licznika .Przyjęte przez nas wartości najlepiej określają " plateau " . Błąd pomiaru statystycznego wyładowań wynosi 4,5 - błąd jest dosyc mały .Na rozrzut wyników pomiarów podczas detekcji promieniowania jądrowego mają wpływ nie tylko niedoskonałości metody pomiarowej , ale też fluktuacje związane ze statystycznym charakterem procesów rozpadów jądrowych .Doświadczenie było przeprowadzone dokładnie .



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Detekcja promieniowania, Fizyka- Detekcja promieniowania jądrowego za pomocą licznika Geigera-Muller
Detekcja promieniowania jądrowego za pomocą licznika Geigera-Müllera, Pwr MBM, Fizyka, spr
Detekcja promieniowania jądrowego za pomocą licznika G-M, Pwr MBM, Fizyka, sprawozdania vol I, spraw
,Laboratorium podstaw fizyki,?tekcja promieniowania jądrowego za pomocą licznika Geigera Mullera
41, Temat, Temat: WYZNACZANIE ENERGII PROMIENIOWANIA ZA POMOCĄ SPEKTROMETRU SCYNTYLACYJENGO
sprawka fizyka, Wyznaczanie promienia krzywizny soczewki za pomocą pierścieni Newtona
BIEG PROMIENI W PRZYRZĄDACH OPTYCZNYCH LUPA , LUNETA , MIKROSKOP , OKO OKO WADY I ICH KOREKCJA
Wyznaczanie promienia krzywizny soczewki za pomocą pierścieni Newtona
Wyznaczanie promienia krzywizny soczewki za pomocą pierścieni Newtona
1, sprawozdanie 81, WYZNACZANIE PROMIENI KRZYWIZNY SOCZEWKI I DŁUGOŚCI FALI ŚWIETLNEJ ZA POMOCĄ PIER
WYZNACZANIE PROMIENI KRZYWIZNY SOCZEWKI I DŁUGOŚCI FALI ŚWIETLNEJ ZA POMOCĄ PIERŚCIENI NEWTONA
Wyznaczanie widma promieniowaniG za pomocą jednokana
Wyznaczanie widma promieniowani G za pomocą jednokan
Detekcja za pomocą radioizotopów
Czy rekrutacja pracowników za pomocą Internetu jest
Leczenie za pomocą MIBG
Instrukcja do ćw 06 Sterowanie pracą silnika indukcyjnego za pomocą falownika

więcej podobnych podstron