Kwasy tłuszczowe LC-PUFA: istotny czynnik wpływający na inteligencję dziecka

opublikowano: 2005-03-18
aktualizacja: 2006-03-30, 06:23

Zawartość LC-PUFA w mleku matki jest jednym z trzech najważniejszych czynników wpływających na wysokie IQ dziecka w wieku 6,5 lat.

Znanym faktem jest lepszy rozwój psychoruchowy i wyższy współczynnik inteligencji (IQ) u dzieci długo karmionych piersią. Badania ostatnich lat sugerują, że ważnym czynnikiem tłumaczącym to zjawisko może być skład tłuszczowy mleka matki, a zwłaszcza zawartość długołańcuchowych, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (skrót od angielskiej nazwy: LC-PUFA). Substancji tych nie ma w większości sztucznych mieszanek mlecznych powstałych na bazie mleka krowiego. Badacze z Linkoping (Szwecja) analizowali zawartość LC-PUFA w mleku matek oraz czas trwania karmienia naturalnego i porównywali te parametry z testami inteligencji wykonywanymi u dzieci w wieku 6,5 lat.

Wykazano wyraźny związek IQ oraz inteligencji werbalnej z dłuższym karmieniem piersią. Nie wykazano co prawda bezpośredniego związku IQ dziecka z zawartością LC-PUFA w mleku matki, ale w tzw. analizie wieloczynnikowej zawartość LC-PUFA była jednym z trzech najważniejszych czynników wpływających na IQ dziecka w wieku 6,5 lat. Pozostałe dwa czynniki to długość karmienia naturalnego i długość trwania ciąży (nieco gorsze wyniki u wcześniaków).

Wpływ spożywania przez matkę ryb w czasie ciąży na rozwój psychomotoryczny dziecka

opublikowano: 2008-12-11

Wykazano, że regularne spożywanie ryb przez kobiety ciężarne było związane z lepszym rozwojem psychomotorycznym dziecka w wieku 18 miesięcy.

W Danii przeprowadzono szeroko zakrojone badania nad rozwojem psychomotorycznym dzieci do 18 miesiąca życia w zależności od sposobu żywienia matki w ciąży oraz sposobu żywienia dziecka po urodzeniu. Wykazano, że regularne spożywanie ryb przez kobiety ciężarne było związane z lepszym rozwojem psychomotorycznym dziecka w wieku 18 miesięcy [odds ratio: 1.29 (95% CI: 1.20, 1.38)]. Podobnie działającym niezależnym czynnikiem poprawiającym rozwój dzieci było karmienie naturalne do co najmniej 10 miesiąca życia. Pomimo pewnych obaw o skażenia wykrywane w niektórych rybach morskich wydaje się, że dla kobiet w ciąży ryby są bardzo wartościowym pokarmem, który powinien być zalecany do regularnego spożywania.

Wpływ jedzenie śniadań na funkcje poznawcze i koncentrację uwagi w szkole

opublikowano: 2008-10-11

Cytowana praca jest jedną z pierwszych poprawnych metodycznie prac doświadczalnych oceniających funkcje poznawcze młodzieży w czasie dnia spędzonego w szkole w zależności od zjedzenia lub nie zjedzenia śniadania.

Wielu nastolatków z różnych przyczyn wychodzi do szkoły nie zjadłszy śniadania. Często są oni pouczani, że może to źle wpływać na ich wyniki szkolne, ale do tej pory trudno było znaleźć w piśmiennictwie przekonujące dowody naukowe doświadczalnie potwierdzające takie stwierdzenia. Cytowana praca jest jedną z pierwszych poprawnych metodycznie prac doświadczalnych oceniających funkcje poznawcze młodzieży w czasie dnia spędzonego w szkole w zależności od zjedzenia lub nie zjedzenia śniadania. Wykonano eksperyment badawczy na grupie 104 nastolatków w wieku 13-20 lat. Wykazano, że zjedzenie standardowego, zgodnego z zasadami dietetyki śniadania przed wyjściem do szkoły, wyraźnie poprawia funkcje poznawcze i uwagę w szkole w porównaniu z wyjściem do szkoły bez śniadania. Wyniki opublikowało najbardziej znaczące amerykańskie czasopismo pediatryczne “Pediatrics” w sierpniu 2008.

http://www.forumpediatryczne.pl/index.php

Młodość tkwi w samym mózgu

Co zmienia czas w naszym mózgu? Wiadomo, że z wiekiem trudniej zapamiętujemy nowe informacje i przypominamy sobie stare oraz wolniej przyswajamy zasłyszane wiadomości. Spowolnieniu ulegają wszelkie procesy myślowe. Dlaczego? Co dzieje się z upływem lat w mózgu człowieka? Co się zmienia tam w środku czaszki, w samym mózgu, że funkcjonuje on jakby gorzej, mniej sprawnie?

Z biegiem lat mózg nieco się zmniejsza, jak zresztą cała ludzka postać. Powolutku, lecz ciągle, stopniowo, ubywa w nim wody i komórek nerwowych. Jest to dość znaczny ubytek - podczas gdy u noworodka woda stanowi ok. 80 proc. masy mózgowia, w wieku zaawansowanym już tylko ok. 70 proc. Po 30. roku życia codziennie tracimy ok. tysiąca komórek nerwowych. A komórki te nie dzielą się - nie przybywa ich zatem, lecz ubywa. Co prawda są przypuszczenia, że w części mózgu zwanej hipokampem istnieją komórki gotowe do podziału, próbowano nawet ocenić ich siłę regeneracyjną, aktywizować je, stymulować, by się dzieliły, jednak dotychczas nie ma odpowiedzi na pytanie: czy istotnie są w stanie mnożyć się przez podział? A jeśli nawet istnieje jakaś ich regeneracja, to bardzo powolna, nie odtwarzająca postępujących ciągle ubytków. Oczywiście chodzi o komórki ośrodkowego układu nerwowego, bo obwodowe komórki nerwowe ulegają podziałowi i regeneracji.

Mózg więc ciągle traci coś ze swej struktury, pomniejsza się, kurczy, a jest to dość niepokojące. Na szczęście, jak na "mądry" organ przystało, mózg radzi sobie z tymi ubytkami nie najgorzej, kompensując straty. Jak wykazały badania jąder nerwowych, czyli skupień komórek nerwowych, dopóki ilość komórek nie zmniejszy się o połowę, jądra zachowują swoją funkcję. Istnieje bowiem mechanizm kompensujący ciągły ubytek komórek nerwowych - równocześnie zwiększa się sprawność ich połączeń, toteż i sprawność intelektualna długo pozostaje na niezmienionym poziomie. Słowem: zmniejszenie ilości komórek nerwowych do pewnego poziomu nie wpływa na czynności ośrodkowego układu nerwowego - dopóki liczba połączeń w mózgu jest dostatecznie duża, by przepływ informacji nie był utrudniony, nasza ekspresja intelektualna nie budzi niepokoju.

ZMIANY MOŻNA OPÓŹNIĆ
Dla sprawności intelektualnej większe znaczenie niż utrata komórek nerwowych ma liczba połączeń między neuronami - stąd pogląd, że trening umysłowy utrwalający te połączenia i tworzący nowe, jest tak bardzo istotny dla utrzymania dobrej funkcji mózgu. Jednak wskutek dużego ubytku komórek, także część połączeń między nimi zostaje przerwana. Obniża się poziom neuroprzekaźników umożliwiających przekazywanie informacji i zmieniają się ich proporcje - wzrasta poziom serotoniny, a maleje amin katecholowych. A gdy te procesy się nasilą, poziom intelektualny człowieka ulega obniżeniu. Istnieje pogląd, że po czterdziestce przekraczamy szczyt wydolności intelektualnej. Od tej pory możliwości intelektualne słabną. Długo jednak kompensujemy te ubytki wiedzą i doświadczeniem wzbogacającym nasze myślenie, pomniejszającym ryzyko popełniania błędów.

Niekorzystnych zmian następujących z wiekiem nie sposób powstrzymać. I nie tylko w mózgu, bowiem wraz z upływem czasu wszystkie organy tracą swą wydolność. Jednak nie wszystkie te zmiany są uwarunkowane genetycznie, czyli usprawiedliwione normalnym procesem zachodzącym w organizmie ludzkim. Bardzo istotne są również czynniki środowiskowe - mózg dobrze odżywiony, mający pod dostatkiem tlenu (którego zużywa bardzo wiele), nie zatruwany dymem tytoniowym, alkoholem, narkotykami, będzie dłużej dobrze funkcjonował.

Istnieje też pogląd, że osoby które dużo pracują umysłowo i są zmuszone do radzenia sobie w różnych trudnych sytuacjach, mają większą szansę na utrzymanie dobrej sprawności intelektualnej do późnych lat. Tak jak ćwiczenia fizyczne pozwalają zachować ciało w należytej kondycji, tak intelektualne utrzymają w dobrym stanie umysł. Najlepszą obroną przed obniżaniem sprawności psychicznej jest więc aktywność umysłowa. Na procesy starzenia większy wpływ mają czynniki psychiczne i społeczne niż biologiczne.

JAK ĆWICZYĆ MÓZG?
Pamięć zależy nie tylko od stanu biologicznego mózgu, ale także od ciekawości świata, twórczego do niego stosunku i chęci zapamiętywania. Zapominanie najwcześniej i najdobitniej obnaża zwykle gorszy stan umysłu, ale nie zawsze jest tego dowodem. W stresie, czy w depresji także bywają kłopoty z pamięcią, które jednak przemijają, gdy wróci równowaga psychiczna.

Polecamy kilka ćwiczeń poprawiających pamięć - zapożyczonych zarówno od starożytnych mędrców, jak i współczesnych psychologów oraz neurologów. Oto dziesięć metod gimnastyki pamięciowej:

- zaufaj własnej pamięci. Jednym z warunków dobrego zapamiętania jest przekonanie, że możemy pewne dane zapamiętać. Trzeba jednak skoncentrować się na zapamiętywaniu - tylko na tej konkretnej sprawie, nie zaprzątać w danej chwili swego umysłu niczym innym.

- zbuduj "dom pamięci". Tego sposobu zapamiętywania uczono ponoć jeszcze w starożytności. Należy wyobrazić sobie dom z wieloma pomieszczeniami, w których umieszcza się (w wyobraźni) kolejne informacje. Przy odtwarzaniu tych informacji trzeba otwierać kolejne drzwi tego domu. Taki sposób zapamiętywania na pewno rozwija także wyobraźnię.

- zrób miejsce na nowe informacje. Jeśli się chce zapamiętać większą ilość informacji, trzeba przygotować się do tego wyciszając, uspokajając przez pewien czas. Nasz mózg musi nieco wypocząć i zrobić miejsce na nowe sprawy.

- zaprzęgnij do pomocy media. Słuchaj radia, patrz w ekran telewizora, ale zapamiętuj jak najwięcej. Potem przypominaj sobie zasłyszane wiadomości, widziane obrazy, powtarzaj słowa, dialogi, nazwiska.

- stwórz bank pamięci. Nagraj, lub zapisz zapamiętywane wiadomości i co jakiś czas spróbuj sprawdzić swoją pamięć powtarzając je.

- wykorzystaj sztukę do ćwiczenia pamięci. Ucz się grać na pianinie, śpiewać, czy malować. Zapamiętuj wiersze, które ci się podobają, szczególnie piękne obrazy, kompozycje. To rozwija nie tylko pamięć, ale i poczucie piękna, sprawia wiele przyjemności.

- jogging poprawia zapamiętywanie. Wszelkie ćwiczenia fizyczne, zwłaszcza na świeżym powietrzu, poprawiają ukrwienie i dotleniają mózg, co dobrze wpływa na pamięć.

- ćwicz sztukę koncentracji uwagi na wszystkim, co chcesz zapamiętać.

- kojarzenie pomaga w zapamiętywaniu. Spróbuj jakoś powiązać logicznie zapamiętywane detale, a wtedy zapamiętasz ich więcej.

- wykaż własną inwencję w ćwiczeniu pamięci. Staraj się zapamiętywać nazwiska poznawanych osób, różne nazwy, które zwrócą twoją uwagę, tytuły książek i wszystko co uznasz za istotne dla wzbogacenia wiedzy. Dobrym sposobem ćwiczenia pamięci jest nauka języków obcych, rozwiązywanie krzyżówek. I nie zrażaj się tym, że zapamiętywanie i przyswajanie materiału sprawia ci nieco większą trudność, wymaga więcej wysiłku niż kiedyś.

---