0252

Systemy polityczne współczesnego świata

współdziałania, co zagroziło paraliżem władzy. Po zażegnaniu sporu, prezydent podjął próbę odwołania się do narodu celem uzyskania zgody na przedterminowe rozwiązanie parlamentu. Stanowiłoby to jednak rażące naruszenie konstytucji, czemu wyraz dal Sąd Konstytucyjny, unieważniając dwa z sześciu proponowanych pytań. Podobnie jak w przypadku rosyjskim, parlament ukraiński traktowany jest przez prezydenta jako jego zaplecze polityczne, natomiast przez opozycję - jako miejsce ujawnienia antyprezydenckich nastrojów. W znacznie mniejszym stopniu jest natomiast podmiotem decyzji politycznych. Dlatego właśnie i w Rosji, i na Ukrainie rezultaty wyborów parlamentarnych mają daleko mniejsze znaczenie niż wyniki wyborów prezydenckich. Odróżnia to zdecydowanie oba te kraje od innych państw Europy Wschodniej i Środkowej.

Pozbawienie parlamentu możliwości udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących najważniejszych kwestii społecznych może być kolejnym kryterium zaliczenia kraju, w którym takie zjawiska można zaobserwować, do tego, co nazwaliśmy „szarą strefą”. Nie jest to wyłącznie specjalność państw' Europy Wschodniej. Podobny proces można ukazać także na przykładzie Wenezueli końca lat 90. W wyniku wyborów parlamentarnych przeprowadzonych w listopadzie 1998 r. ukształtował się mocno sffagmentaryzowany parlament, w którym żadnej z partii nie udało się uzyskać wyraźnej przewagi. Miesiąc później wybory prezydenckie wygrał Hugo Chavez Frfaz -przywódca nieudanego puczu w 1992 r. Swe rządy rozpoczął od uzyskania w marcu 1999 r. pełnomocnictwa do wydawania dekretów, co umożliwiło mu faktyczne wyeliminowanie parlamentu z procesu projektowania i realizacji zmian politycznych. W referendum zorganizowanym w kwietniu 1999 r. wyborcy zdecydowanie poparli propozycję reform politycznych (92% głosów „tak”), co dało H. Chavezowi dodatkową legitymację do działań mających na celu radykalne przekształcenie systemu politycznego Wenezueli. W tej sytuacji w wyborach odbytych w łipcu 1999 r. wyłoniono 80-osobowe Narodowe Zgromadzenie Konstytucyjne (Asamblea Nadonal Con-stituyente), spełniające funkcję konstytuanty i de facto zastępujące dwuizbowy parlament wyłoniony w 1998 r. W skład Zgromadzenia weszli niemal wyłącznie zwolennicy nowego prezydenta, którzy zdobyli 74 mandaty. W ekspresowym tempie przygotowana została nowa konstytucja, która zyskała 80% poparcia w referendum z grudnia 1999 r. (odbywanym w trakcie katastrofalnej powodzi, która kosztowała życie co najmniej 30 tys. ofiar). Jako że przewiduje ona ograniczenie uprawnień parlamentu i wzmocnienie władzy prezydenta, sens działań H. Chaveza wydaje się równie oczywisty, jak instrumentalne potraktowanie legalnie wybranego parlamentu (który nota bene w wyniku przyjęcia konstytucji został jej mocą rozwiązany, zaś nowe wybory,

248