11962 medsadowa3

można pomnożyć (llwypść kości ramiennej przez 5, kości udowej przez 3,7, kości piszczelowej przez 4,6, a kości promieniowej przez 7, a do tak obliczonej długości należy dodać 3—5 cm na brakujące części miękkie i chrząstki międzykrę-

gOWer- '

Dla kości osobnika dojrzałego płci męskiej zaleca się również stosowanie wzoru Lorkego, w którym uwzględniono po jednej kości długiej kończyny górnej i dolnej:

x = 60,96 + 1,491 x dług. kości ramieniowej + 1,599 * dług. kości piszczelowej w cm.

Uzyskany na tej podstawie wynik jest obarczony możliwością błędu około 5%.

Oznaczanie wieku danego osobnika polega na ustaleniach opierających się na długości ciała (u noworodków i małych dzieci), kolejności wyrzynania się zębów, procesach kostnienia zachodzących w kościach osobników młodych, a w późniejszym wieku na podstawie zmian zachodzących w ciągu życia w następstwie zużycia łub inwolucji. Dokładność oznaczenia wieku jest największa w młodym wieku, do okresu dojrzewania, kiedy kościec wykazuje obecność ognisk kostnienia, a kolejność wyrzynania się zębów mlecznych i stałych wykazuje dużą regularność (ryc. 3.10.).

Badanie uzębienia jest również jedną z ważnych podstaw określenia wieku osobnika dojrzałego. Najlepiej w tym celu posłużyć .się metodą opracowaną przez Gustafson (ryc. 3lflj. która wymaga oględzin 2 —3 przepołowionych podłużnie _Zfibów. Ocenie poddaje się starcie korony zęba (A), nawarstwienie się wtórnej zębiny (S), zmiany zanikowe w przyzębiu (P), nawarstwianie cementu wokół korzeni zęba (C), przeświecanie korzenia (7), procesy resorpcyjne wokół korzenia (R). W zależności od stopnia postępu tych zmian ocenia się je w skali od 0 do 3 punktów (punkty zaznaczono na rycinie przy każdym symbolu zmiany). Znając sumę punktów, można odczytać wiek z krzywej regresji opracowanej przez autorkę metody (ryc. 3.12.).

Po dokładnym oczyszczeniu kości czaszki z tkanek miękkich można odnotować, które szwy kostne lub ich części uległy zatarciu w następstwie ich obliteracji w różnym okresie życia. Ocena wieku na tej podstawie jest bardzo zawodna. Zwraca się uwagę również na zanik chrząstki wzrostowej, oddzielającej poszczególne struktury kostne. Dolna i górna blaszka kostna trzonów kręgowych zrasta się ze środkową częścią trzonu do 20—25 roku życia. W tym sarńym czasie dochodzi do zrostu nasady talerza kości biodrowej z listewką brzeżną. W cocEzien nej praktyce sądowo-lekarskiej dla ustalenia wieku najczęściej stosuje sięjjadania głowy kości zamiennej po jej uprzednim przepiłowaniu od szczytu do -Ą górnej trzonu. Chrząstka pośrednia, oddzielająca nasadę górną od trzonu, kostnieje uhobiet między 16 a 18 rokiem życia, natomiast u mężczyzn między 18 a 20. W tym miejscu pojawia się wyraźna listewka kostna, która ulega zatarciu po 40 roku życia Jednocześnia jama szpikowa powiększa się i w wieku 30—40 lat osiąga wysokość szyjki chirurgicznej, a później ją przekracza, zbliżając się coraz bardziej do szyjki anatomicznej; po 60 roku życia wchodzi w głąb główki. Równocześnie z posuwaniem się jamy szpikowej występuje rozrzedzenie istoty gąbczastej i postępujący zanik beleczek kostnych, tak że w wieku 75—80 lat można rozgnieść palcami zmacerowaną głowę kości.

Ustalenie płci na podstawie badania szkieletu jest obarczone znacznym błędem. Najwięcej danych dostarczają wykazujące największy dymorfizm płciowy kości miednicy. Miednica mężczyzny jest wysoka, długa, wąska (ryc. 3.13. a), u kobiety niższa, krótsza, szerszą (ryc. 3.13. b) Talerze kości biodrowych u kobiety s.; szerokie i rozstawione na boki, natomiast u mężczyzny wysokie, bardzie| pionowo ustawione. Kość-krzyżowa u kobiety szeroka, krótka, u mężczyzn długa, wąaka, z wzgórkiem silnie wpuklonym do przodu, co nadaje kształt „serca

Ryc. 3.10. Kolejność wyrzynania się zębów w poszczególnych okresach życia. Uwaga: zęby mleczne zakreskowano.

Ryc. 3.11. Zmiany zachodzące w zębie w następstwie zużycia i inwolucji (wg Gustafson). Objaśnienia w tekście.

Ryc. 3.12. Krzywa regresji służąca do określania wieku na podstawie stanu zęba (wg Gustafson). Objaśnienia w tekście.

d    9

Ryc. 3.13. Dymorfizm płciowy kości miorlnicy.

lUI