128

I. KSENOFANES

1. Ksenofanes a clcaci

Tematyka kosmologiczna, która była charakterystyczna dla spekulacji jońskich. a po części także pitagorejskich. ulega znacznej przemianie u Ksenofanesa.

Tradycyjnie uważano Ksenofanesa, który urodził się w jońskim Kolofonie. ale dość wcześnie przeniósł się do kolonii zachodnich i przebywał na Sycylii i w południowej Italii¹, za założyciela szkoły elcackiej. Jednak tę tezę historiograficzną obecnie już zarzucono, a współczesne studia idą w tym kierunku, by Ksenofanesa stanowczo odłączyć od filozofów z Elei.

Następujące racje pokazują, że Ksenofanes nie mógł być założycielem szkoły eleackiej. Po pierwsze, poruszał przede wszystkim tematykę teologiczną, podczas gdy tematyka, którą zajmowali się

1

Ksenofanes urodził się w jońskim Kolofonie, prawdopodobnie ok. 570 r. przed Chr. 7 pozostałych po nim fragmentów dowiadujemy się, że mając około 25 lat musiał wyemigrować z rodzinnego miasta (uczeni z dużym prawdopodobieństwem przypuszczają, żc stało się to w 545 r. jirzed Gir., z powodu zajęcia miasta w imieniu Cyrusa przez Arpagosa). Z Jonii powędrował na Sycylię i do południowej Italii i przez całe życie wędrował wyśpiewując własne utwory poetyckie. Umarł w bardzo podeszłym wieku (być może osiągnął lub przekroczył sto lat). Pośród bardzo licznych jego Utworów wyróżniały się Elegie i Sylloi (poetyckie utwory satyryczne). Myśl ściśle filozoficzną zawiera! może poemat doktrynalny, który nasze źródła opatrują tytułem O nawie. Diels uważa, że z niego pochodzą liczne fragmenty, które do nas dotarły. (Niektórzy współcześni uczeni wysuwają wątpliwości co do istnienia tak zatytułowanego poematu doktrynalnego Ksenofanesa. ale - być może - wątpliwości te wynikają z nadmiernego krytycyzmu). Na temat rozmaitych kwestii związanych z chronologią, życiem i dziełem Ksenofanesa zob. Zcllcr-Mondolfo. I, 3. s. 58-71 (tom ten skrupulatnie- przygotowaliśmy do druku i zaktualizowaliśmy: cytujemy go stosując skrót: 7.ellcr-Reaic).