0006501

Cc.

( 86 )

Ch.

w kraju, który Pan Izaakowi oliiccał. Otl nich lopowychodzili Madyanici, E-tliei, Dedanej i Sabcj, o którycli pismo czyni wzmiankę. Trzecie to było małżeństwo, które zawarł Abraham w wieku tak podeszłym; liczba synów których miał z niego, sposób którym się z nimi obszedł, przymuszając ich do oddalenia się z domu; tc wszystkie okoliczności zdają siętakbydź niewątpliwą tajemnicą, niemniej jako i w owych pierwszych dwóch małżeństwach. Paweł ś. upatrował w Sarze i Agarze , dwoje przymierza , z których jedno wywodzi niewolników; drugie wydaje na świat synów'. Jako nam łłóg okazuje, prócz niewolników oznaczonych przez Ismaela, i wiecznych synów wyobrażonych przez Izaaka, innych jeszcze synów doczesnych, którzy rodzą się z Abrahama, przez cudowną płodność, którzy są uczestnikami jego wiary i jego nadziei, ale że nic trwają na drodze sprawiedliwości, tak leż kończą podług ciała począwszy podług ducha, i niedostępują zbawienia; ci to są ludzie docześni których Ccthura i liczne jej poloinstu’0 wyobraża.. Gcnes. Cap. 25. 1. Paralip. Cap. 1.

C1IABUL. Ziemia Cliabul, był to kraj pokolenia Aser, na południe gór Tyru, którą Salomon dał Iliramowi na wynagrodzenia za złoto, ccdry, jodły i ludzi, których ten król nicszczę-dził w dopomaganiu do budowli kościoła. Kraina ta zawierała w sobie dwadzieścia miast. III. Reg. Cap. 9.

CHALDEA. Kraj znaczny wAzyi, niedaleko ujścia Eufratu i Tygru, którego stołecznym miastem była Babilonia. Ta monarchią zwana w Hebrajskim języku Chasdim, założona była od Nemroda, ale potem była podzielona pomiędzy wielu królów, aż do Semiramidy, która połączyła wszystkie prowineye pod swoje panowanie. Po jej śmierci, znowu podzielone zostało lo państwo pomiędzy królów Ni-niwitów i Babilonii. To właśnie wydarzyło się pod Nabopolassarem jednym z następców Semiramidy, roku św. 3378, pod którym rozpoczęła się wielka i sławma monarchia Chaldejczyków, która kwitnęła pod królami Nabopolassarem , Nabuehodonozorcm, Evilmc-dorakicm, Baltazarem, aż do królestwa Daryusza Mcda, po którym nastąpił Cyrus w Babilonii. Naród Chaldejski jest najstarożytniejszy i pierwszy, który pomiędzy wszystkicmi iu— nemi, przykładał się do nauk gwiazdar-skieh i astrologii. W piśmie często czyni się wzmianka o Chaldejczykach, ale nie zawsze pismo pod tern nazwiskiem rozumie naród Chaldejski, częstokroć tak nazywa pewnych filozofów, szczególniej biegłych w pewnych naukach, którzy po różnych krajach byli rozproszeni, zwani byli pospolicie mędrcami Magi i szczególniej byli poważani , mieścili między sobą tylko wielkich panów, xiążąt i królów. Abraham , Józef, Mojżesz, Daniel i wiele innych znacznych osób starego testamentu, byli biegłcini w naukach owych Magów. Prócz tych, były i inne sekty mędrców, pod nazwiskiem Chaldeówczarodziejskie izabonne, jako to: Wieszczów Diuinatorcs, Incantatores, Augures. i t. d.

CHALE. Miasto Assyryi, wybudowane od Assura, blizko rzeki Cba-bera Gcnes. Cap. 12.14. Reg. Cap. .17.

Ch.

( 87 )

Ch.

CHAM. gorącu. Syn Noego, brat Scma i Jafeta. Po potopie Cham się zatrudniał uprawianiem ziemi wraz z ojcem swoim. Dnia jednego gdy Noc uprawiając winnicę napił się nazbyt wina, położył się i zasnął, nieprzystojnie się odkrywszy, w lakiem położeniu spostrzegł Cham ojca swego, zamiast przykryć i zasłonić go, pobiegł dobroci swoich, oznajmił im to, z szyderstwem z niego. Ci zasłonili się płaszczem i tyłem idąc z odwróconemi oczyma, skromnie przykryli nagość ojca. Noe obudziwszy się , i powziąw-szy wiadomość o tem co mu się wydarzyło , rzucił przeklęctwo na Chama, powiedział mu, że miał bydź sługą sług swoich braci. Nie złorzeczył on wyraźnie Chamowi. Albowiem Bóg błogosławił mu równie jako i braci jego, ale poddał go niejako pod to przeklęctwo , które wyraźnie rzucił na Chanaana jego synów, który o tern obnażeniu dziada doniósł ojcu swemu. Cham miał bardzo liczno potomstwo, i był ojcem Chusa, Mizrajma, Phura, i Chanaana. Powszechne jest mniemanie, że Afryka była krajem jego zamieszkania, i że osiadł w Egipcie, gdzie był czczony pod nazwiskiem Jowisza Ammona. Cała starożytność u-patrywała w tem zdarzeniu Chama względem swego ojca, wyobrażenie wielkiej tajemnicy Jezusa Chrystusa. Sen Noego oznacza śmierć Zbawiciela; na-gość jego wyobraża zelżywości, które °n ponosił od sprzysiężonych na swą śmierć nieprzyjaciół; nieroztropność Chama oznacza pośmiewiska i obelgi jemu wyrządzane od żydów; względność i uszanowanie Sema i Jafata, wygraża wiernych z żydowstwa i naro

dów, którzy poważali i czcili Chrystusa lak daleko uniżonego. Obudzenie się nakoniec Noego ze snu, wystawia obraz zmartwychwstania Zbawiciela. Gcnes. Cap. 9.

C1IAMAAN. Syn Berzcllajego z Galaad, udał się z Dawidem do Jeruzalem po wojnie z Absalonem , a Dawid obsypał go darami, przez wzgląd na jego ojca, który lak dzielnie wsparł Dawida w jego ucieczce. Nadał mu w dziedzictwo piękną majętność około Botle-ern , którą on nazwał imieniem swojem Chamaan. II. Reg. Cap. 19.

CHAMOS, spieszący się. Bożyszcze Moabitów, któremu Salomon zwiedziony od swych nałożnic bałwochwalskich, wystawił kościół na górze jednej przy Jerozolimie, niektórzy twierdzą, iż to ten sam był bożek , co Bcclphegor, czyli Pryapus; drudzy utrzymują do-wodniej , że to był Bachus nazwany od Greków Kamos. II. Reg. Cap. 11.

CIIANAAN. Kupiec. Syn Chama, na którego padło przeklęctwo wydane od Noego przeciw ojcu jego, ponieważ podług podania Hebrajskiego, najprzód on spostrzegł nagość swego dziada i dał znać o tem Chamowi. Skutek tego przeklęctwa okazał się w tej klątwie, którą Bóg rzucił na Chana-nejczyków i w surowem obejściu się z niemi, które nakazał swemu ludowi by go użył przeciw nim, skoro do ich kraju dostanie się i opanuje go. Cha-nanejczycy nic tylko że byli przywie-dzeni do twardej niewoli, ale zupełnie zniszczeni, alboteż wypędzeni z własnego kraju. Chanaan miał wielkie potomstwo , syn jego pierworodny Sidon był ojcem Sydonitów i Fenicyan; drudzy mieli pochodzących od siebie Ełhców,