13322 SNC00474

2.1. Istota procesu komunikowania międzyludzkiego 65

wy to system wiedzy, która jest udziałem relatywnie szerokiej grupy ludzi, łączy w sobie wierzenia, wartości, symbole i zachowania, uznawane przez tę zbiorowość. Niektórzy badacze są zdania, że kultura i komunikowanie są nierozłączne.

UCZESTNICY

\

I

W transakcyjnym procesie komunikowania odgrywają wymienne role nadawcy i odbiorcy. W przypadku komunikowania nieformalnego role mogą być symetryczne (uczestnicy o tym samym statusie, np. koledzy) lub asymetryczne (uczestnicy o odmiennym statusie, np. rodzic i dziecko). W procesach sformalizowanych role te z reguł)' są jednoznacznie określone i niesymetryczne (np. przełożony i podwładny, egzaminator i student). Uczestnictwo każdej jednostki w procesie komunikowania jest determinowane przez jej osobiste doświadczenia, uczucia, wyznawane religie, idee i wartości, nastroje, wykonywane zajęcia i zawody, etc. Z tego powodu temu samu komunikatowi odbiorca może przypisać różne znaczenia. Uczestników procesu różnią trzy podstawowe elementy: stosunek do innych, płeć i kultura. Jednostki komunikujące się mają zawsze określony stosunek do pozostałych członków procesu, co wpływa na percepcję komunikowanych myśli i uczuć. Inaczej postrzegają się przyjaciele czy partnerzy, których celem jest wzajemne zrozumienie, niż przeciwnicy i wrogowie.

Jeszcze inne relacje zachodzą w przypadku komunikowania publicznego i masowego, w których uczestnicy procesu są odizolowani oraz wykazują jakościowo inne cechy.

Kobiety i mężczyźni, a także ludzie wywodzący się z różnych kultur posiadają tak zróżnicowane doświadczenie, że stanowi ono barierę w procesie porozumiewania się. Ich zróżnicowane życiowe doświadczenie i odmienna perspektywa stanowią przeszkodę w zbliżeniu oraz dzieleniu się wiedzą i ideami. W tej sytuacji jednostki często nie potrafią przewidzieć reakcji i zachowań drugiej osoby. Wywołuje to obawę o rezultat komunikowania, która może być wyrażana przez uczestników procesu w bardzo różny sposób. Jedni maskują lęk, inni stają się ulegli bądź nieugięci, jeszcze inni zachowują się agresywnie. Jeśli przyjmiemy, że pożądanym efektem końcowym procesu komunikowania ma być wzajemne porozumienie uczestników, to każda z tych reakcji może zakłócić jego osiągnięcie.    '

KOMUNIKAT/PRZEKAZ

KOMUNIKAT    KOMUNIKACYJNY

Zajmuje centralne miejsce w procesie komunikowania między nadaw- ^t0 kompleksowa struktura, cą i odbiorcą. Jest elementem łączącym uczestników procesu i stanowi _{znaczenia symbole kodowa}.

zawartość, treść komunikowania.    nie i dekodowanie, forma

i organizacja.

KANAŁ

Rozumiany jest jako droga przekazu i środek transportu komunikatu od nadawcy do odbiorcy. Z jednej strony, np. w komunikowaniu interpersonalnym, gdzie nadawcę i odbiorcę łączy jedność czasu i przestrzeni, kanał ma charakter symboliczny. Zbudowany jest z symboli i znaczeń, jakie docierają do odbiorcy za pośrednictwem jego wszystkich zmysłów, zaangażowanych w procesie. Nie ma tu jednak możliwości zapisu komunikatów i ich konserwacji. Z drugiej strony, np. w komunikowaniu pośred-