13449 P1190838

220

kultury htitiUcklej. śviad«etvwi wpływów Halsztacki oh tą takżo ffro* bv o konstrukcji komorowo J odkryto na cmentarzy a ku w Budzi szynie.

V początkach fasy młodszej wschodnie peryferie grupy bialowiokiej zostały dotknięte najazdem scytyjskim. Wie wywołało to Jednak większych zmian, istotnych dla rozwoju całości omawianej grupy. Grupa białawi oka wywierała poważny wpływ na tereny sąsiednie. Wpływy Je J ku południowi, w góry Laby, dotarły do północnych Czech. V kierunku zachodnim oddziaływania grupy bialowiokiej sięgały aż po Solawę do okolic dzisiejszego Balie oraz dalej na północny-zachód, aż na przedpola gór Harzu i do Starej Marchii, na lewym brzegu Laby.

Grupa biało wieka charakteryzuj e się swoistym zestawom fora ceramicznych /tabl. XXIX, 17-2$/. Rozpowszechnione są smukłe naczynia wazo-wate, baniaste lub dvustożkownte o łagodnym załomie, z wyodrębnionymi szyjami o nieco rozchylonej krawędzi. Naczynia te są często zdobione pasmami poziomych Żłobków na brzuścu 1 na szyi. Niektóre z ni oh są zaopatrzone w ucha mieszczono u nasady szyi. Obok liczny oh mis, kubków i czerpaków, bardzo charaktery* tyczne są tu małs dzbanuszki o szerokim baniastym brzuścu i bardzo wąskim dnie, zaopatrzone w ucho, zwykle wystająoe po wylej krzwędzi naczynia. Do form charakterystycznych należą tek owalne naczynia o dwóch lub nawet trzech wnętrzach, rozdzielonych glinianymi ściankami, oraz tak zwane kadzielni— oe gliniane. Wyroby te, o niezbyt wyjaśnionym prtetnaczoniu, były ustawiane na płaskich plackach gliniany oh. Carami ka sohylkowe J fazy charaktarysuj* się małym zasobem form. Praoważają tu naczynia beozul-kowate, często zdobione listwą plastyczną poniżej brzegu, oraz misy o brzegu zagiętym do środka. Wyroby metalowe - tak brązowe, Jak i żelazne znajdowane w zespołach grupy bialowiokiej - ni o odbiegają od form typowych dla innych grup kultury łużyckiej. Jedynie żelazne szpile o czopowa tych główkach stanowią ozdobę charakterystyczną dla omawianej tu grupy.

c. Grupa górzycfca

Na północ od zasięgu grupy blałowickie J , a na północny zachód od północnych peryferii grupy śląskiej wyodrębniany grupę górzyoką kultury łużyckiej /Górzyca woj. Gorzów Wielkopolski/. Grupa ta zajmowała tereny położone na obu brzegach dolnej Odry oraz nad dolną Wartą w pobliżu jej ujścia do Odry. W rozwoju tej grupy wyróżniany dwio zasadnicze fazyt starszą - datowaną na okras halsztacki C i młodszą -datowaną na okres halsztacki D i na początki okresu lateńskiego.

¥ ciągu starszej fazy na teren zajęty przoz grupę górzycką dotarły wpływy stylu halsztackiego, które wywarły piętno na córami oe. Spoty-

komy ta naczynia wazowa te o lejkowato rozchylonej krawędzi, zdobione małymi guzkami a nasady azyl, w których można elf dopatrywać dalekiego odbicia ceramiki halsztackiej. Do bardzo ciekawych znalezisk należy gliniana figurka przedstawiająca postać kobiecą trzymająoą obu-rąoz naczynie /Deszczno woj. Gorzów Wielkopolski/. Dla młodszej fazy typowa jest ceramika zdobiona odciskami eteipałkowymi /tzw. odciski skośnie żłobkowanego naszyjnika/. V grobach młodszej fazy obok ceramiki spotyka elf kolie złożone z dwustożkowatych paciorków brązowych 1 wykonanych z brązu groszkowatych wisiorków, a także zapinki stano-wiąoe formę pochodną od typu Certosa oraz s zezy pozy ki brązowe lub żelazne. V grupie górzycklej panującą fozmą obrządku pogrzebowego było ciałopalenie. Zmarłyoh chowano w grobach popielnicowych, niekiedy obstawianych kamieniami. Północny wariant grupy górzycklej, na terenie Pomorza Zachodniego, bywa też określany mianem grupy zachodniopomorskiej. Rozwijał alf on głównie w okresie halsztackim C. Zarówno ceramika /tabl. LI, 1-3/, Jak i formy grobów wykazują tu podobieństwa do właściwej grupy górzyoklej. Z grupy górzycklej znane są grody roz-mleszczone po obu stronach dolnej Odry, liczniejsze Jednak po zachodniej stronie tej rzeki. Na uwagę zasługują wśród nich gród a Lossow Kr. Blsenhflttenatadt, gdzie odkryto szereg studni owa tych jam /ofiarny oh?/, w których Homle występowały kości i szkielety ludzkie i zwierzęce.

d. Grupa wschodniowlelkopolska

V okresie halsztackim D, po załamaniu się kultury łużyckiej na Śląsku, nastąpił wyraźny rozkwit kultury łużyoklsj na terenie wschodniej Wielkopolski i na Kujawach. Wytworzył się to nowy ośrodek kulturowy, który w znacznym stopniu oddziaływał na sąsiednie grupy kultury łużyoklsj. Na rozwój ośrodka wschodnlowlelkopolskisgo wpłynęło między innymi prze jęcie od grupy śląskiej pośrednictwa w handlu bursztynem z obszarami pomorskimi. Na Kujawach podjęto wówczas lokalną eksploatację źródeł słonych. Lokalizuje się też na tym terenie znaczny ośrodek metalurgii kolorowej. V obrębie grupy wsohodnlowielkopolsklej rozpowszechniła się nowa dla kultury łużyckiej technika zdobienia ceramiki za pomocą inkrustacji białą masą. Ceramikę inkrustowaną uwnżs tlę za wyrób typowy dla okresu halsztackiego D 1 związany ■ rozprzestrzenianieaa się stylu wsohodniowielkopolskiego /tabl. LI, 8-1 f/. Obok tra-dyoyjnie stosowanych geometrycznych motywów zdobniczych pojawiło się zdobieni© ceramiki stylizowanymi postaciami ludzi i zwierząt, które niekiedy tworzą całe scony figuralne na nnczyniaoh /tabl. LI, 10/.

Są to albo soony polowań na jelenie z udziałom łowców pieszych i koo-