67291 P1190832

MB

kultury    vyr6tnU «lf oatery fasyi I - IV. Romrlnąl alf tutaj po-

wutny oArodak produkoji —tulurficmnaj _t w którym produkowano eitulo brąsowa bogato adobloBO ornaaant— flguralnya, a takio aaorog Innych wyrobów, ■lpday Innymi aaplnkl. Wyroby brąaowe pochodząca s togo oórodka rospowaioohnlały alf w obrębie kultui7 halsztackiej. V kul-tnrmo kata panował prawie wyląounia ciałopalny obrządek pograabowy. gnana oą Jodynie pojodynoma groby szkieletowa. Charaktaryetyczna dla togo obssaru Joat występowania akarbów wotywnyoh, złożonych o dukaj iloici wyrobów brąnowyoh •

b. Inltura Golaaaoca

Kultura te najacwaia północna 1 północno-zachodnio Włochy — Lombardię 1 Piemont. Roswijala się równolegle do kultury Eata od naj-ałodssago okresu epoki brąm te po najóola Coltów. V rozwoju JoJ wy-róknia się trsy fasy: Z — III, któro ■ kolei rozpadają olę na mioj-aoo podokroay. Ludność nniooakiwala osady otwarto 1 obronno, zabudowane csworobocmnyi ón—j wzniesionymi na podnurówkaoh kamiennych. Znarłyeh przeważnie chowano epalozzyoti, w płaskich grobaoh obstawionych kanlanianl lub v akisynlach kamiennych. V pódnaj fnsio występują bogato wyposażona pochówki, w którydi znajdują nip: broń, naczynia brązowa, llozne ozdoby, a nawet pozostałości wozu ostorokolnogo. Yyotępujo v taj kulturze ceramika Balowana, być może - związano z wpływami greckimi.

o. Initoją Ylllanowm

Kultura ko sajaowała po lodu i ową oaęśó półzw>cny ch Włooh 1 początkowo _t ar starszych fazach sięgała do Włooh środkowyoh* V rozwoju Jej wyróinlz alf pięć faz: Pra-Banacci — datowana na Hallstatt A i B_f Benaccl I - na Hallstatt B_f Douaooi U /750 - 630 p.n.e./₉ Arnoaldi I /630 — 500 p.n.a,/, Imoaldi XX_v zwana też fazą Certosa /500 — iłOO p.u.a./. Okras rozkwitu kultury Villanova nastąpił w VXX i VX wiekach p.n.o. Zahamowany on został przez rozwój kultury etruskiej 1 no-pór Etrusków pod koniac VX wieka na pólnoo, w okolice Bolonii, polo— Bono jui na pólnoo od pert* Apeninów. Kultura Villanova została wów— osas wyparta z terenu środkowej Italii, a takie poważnie ograniczona w północnej części tego kraju. V starszych fazach występowało pow-•żachnie ciałopalenie. V fazach młodszych, na dużych cmentarzyskach obok siebie występowały zarówno ciałopalne, Jak 1 szkieletowe pochówki • Pojawiania się na większą skalę grobów szkieletowych nastąpiło pod konie o fazy Araoeldl X, pod wpływam etruskim. V obrębie kultury Wlllanowa rozwinięty był silny ośrodek produkejl aetalurgiozneJ, po-

wiązany stylistycznie z kulturą etruską, Wytwarzano tu sltula brą-aows, bogato zdobiona ornamentyką figuralną antropo- 1 zoomorflozną, oraz szereg inny oh wyrobón.

d. Kultura Moloun i kultury południówoałpsjskie

Rozwijała się na terenie wećhodnioalpejakiej częśoi Włooh, począwszy od schyłku epoki brązu poprzez wczesną epokę Żelaza, gdy przyjęła styl halsztacki. Kultura ta przetrwała okree ekspansji celtyckiej 1 zachowała swą odrębność aZ do stosunkowo póćnej romanisaoji .w pierwszych wiekach naszej ery. Podobnie alpejska kultura hals■ tacka ze słabymi wpływami stylu lateńskiego przetrwała do pierwszych stuleci naszej ery na terenie północnego Tyrolu /kultura Frltzen/ czy w szwajcarskim kantonie Ti o ino, gdzie ad do okresu wpływów rzymskich rozwijała się w stylu halsztaokim kultura Bollinaona, stanowiąca schyłkową odmianę kultury Oolaseooa.

e. środkowa i południowa Italia

W środkowej Italii w VII wieku p.n.e. wykształciła się cywilizacja atruska. Etruskowie zamieszkiwali tereny położone pomiędzy rzekami Arno i Ty brom. Sprawa pochodzenia tego ludu jest ciągle w pełni nie wyjaśniona. Większość badaczy wywodzi ich z Lidii w Azji Mniejszej, opierając się głównie na przekazach ze śródel antycznych. Znane ted są konoepoje zakładające ich autochtoniczny, italski rodowód, a nawet uznające związek Etrusków z przedindoeoropejakimi ludami Europy. Cywili zao ja wytworzona przez Etrusków w VII wieku ródni eię w poważnym stopniu od dawnej rozwijającej się na tych taranach kultury Vilłanowa czy blisko z nią związanej tzw. kultury pro tost ruskiej. Kultura Etrusków posiada wiele elementów orientalnych, co czyni prawdopodobnymi ich powiązania ze wschodnimi wybrzeżom- Morza śródziemnego.

Etruskowie w ciągu VH i VI wieku p.n.e. rozwinęli na dudą skalę wytwórczość w dziedzinie metalurgii brązowej i żelaznej, ceramiki* mieli doskonale opanowaną obróbkę kamienia do celów budowlanych 1 dekoracyjnych. Wytworzyli oryginalny styl etruski w sztuce» w którym wspólwystępowały ze sobą elementy orientalne i zapożyczenia greckie, jak ted stare tradycje italskie. Dzięki rozwojowi floty morskiej Etruskowie rozwinęli kontakty handlowe i stali eię partnerami, a zarazem konkurentami dla Greków i dla Kartagińcsyków. Osiągnęli na terenie Italii poważną pozycję polityczną, podporządkowali sobie sąsiednie ludy italskie i ścierali się s Grekami, którzy opanowali w tym ozaale południową część Półwyspu Apenińskiego. Etruskowie sakła-dali miasta o regularnej zabudowie wnętrza, znali ted pismo. Zmarłych