klsti128

150 L. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA

dzięki wpływom, idącym bezpośrednio lub pośrednio z nad tego morza. Ale typowe radło krzywogrządzielowe spotyka się także w płd.-zachod-niej oraz południowo-środkowej Azji, sięgając poprzez Anatolję oraz

122. Radło krzywogrządzielowe. Imitlija WNW od Kazanlyk. Bułgarja.

Rys. J. Obrębski.

Kaukaz do Kaszmiru, Tybetu, Indji i może nieco dalej poza te kraje. -Ogólnie więc biorąc, zasiąg jego jest południowo-eurazyjski. Natomiast z Europy północno-wschodniej (Białoruś północna i północno-wschod-

123—125. Północno-zachodnio-małoruskie radła o wygiętej grządzieli, zdradzające domieszkę typu krzywogrządzielowego. 123. Petrycze, pow. Złoczów (Polska). 124. Żółtańce, pow. Chełm (Polska). 125. Bobły SW od m. Kowel (Polska). Rys. autor.

nia i Wielkoruś) oraz z północno-środkowej i środkowo-wschodniej Azji tego typu dotychczas nie znamy.

Warto zaznaczyć, że omawiane tu radło używane było już w starożytności w Babilonie oraz w Europie południowej.    '

"    1 t>U. Kadło krzywogrządzielowe występuje, naogof biorąc, w za-

sięgu rozproszonym, a jego rozpowszechnienie na ziemiach słowiańskich jeśtTTak widzieliśmy, dość nieznaczne. Inaczej przedstawiają się pod tym względem radła rylcowe i ramowate, scharakteryzowane przez prostą grządziel.

Mapka 4. Typy radeł w Polsce. 1. Rajlło rylcowe jak na fig. 126. — 2. Radło ramowate (fig. 133—135). — 3. Radło zewnątrzrylcowe jak na fig. 130. — Radło we-wnątrzrylcowe polesko-podlaskie (fig. 127). — 5. Radło wewnątrzrylcowe jak na fig. 129 lub podobne. — 6. Radła o typie mieszanym: a — porówn. fig. 132, b^l — po-równ. fig. 124 i 125, b^l — porówn. fig. 123. — Na niezakreskowanych obszarach północno-zachodniej i północno-wschodniej Polski radła nie są używane, wyjąwszy nowoczesne radełka do oborywania kartofli, oraz spotykane tu i owdzie na północnej Białorusi radła szerokorylcowe. Podobnież nie są używane radła w bardzo wielu okolicach Polski południowej; dla znacznych jednak obszarów tej części kraju posiadamy niedostateczne wiadomości.

PrtTjfl słowiański zasiąg różnych radeł rylcowych nie jest dokładnie znany. Wiemy wszakże, że używano ich w starożytnym Egipcie