klsti102

122

k. Moszyński: kultura ludowa słowian

środkowo-południowego Polesia, we wsi Hlinnem, na płn.-wschód od Sarn, miałem sposobność obserwować m. i. kilka przedstawicieli rasy, uderzająco zbliżonej do fotografowanej przez C. Kellera na Kaukazie. Odznaczały się te świnie jasną pigmentacją, wysokiemi nogami, stosunkowo wielkim tułowiem, profilem głowy szybko zwężającym się w kierunku od czaszki do pyska, zaś przedewszystkiem niezwykle wielką szczeciną, sterczącą wzdłuż grzbietu niby grzebień na hełmach starożytnych Greków.

135. Po gatunków zwierzęcych, najdawniej udomowionych przez człowieka, należy niezaprzeczenie^k o z a. Hodują ją m. i. i Słowia-nie, ale chów tego zwierzęcia nie jest u nich powszechny i są znaczne obszary zupełnie go pozbawione. W Polsce naprzykład i na Białorusi, prócz niektórych, stosunkowo nielicznych TTkolic, kozy spotyka się tylko sporadycznie i hodowla ich naogół nie posiada żadnego znaczenia dla miejscowych włościan. Natomiast na wielkich przestrzeniach Karpat i półwyspu bałkańskiego gra ona poważną rolę; także niektóre wsie i okolice poleskie odznaczają się obfitością kóz.

97 i 98. Czaszki kóz (samców) ras hodowanych w Europie On. i. i na ziemiach słowiańskich). — 97. Koza szabJastoroga (Capra hircus cnsicornia Augst). — 98. Koza świdroroga- (Capra hircus strepsiceros Augst). Wg G. Augsta. Abstammung und Herkunft der mitteleurop. Hausziegen, r. 1920, str. 74, fig. 51 i str. 75, fig. 55.

W pieśniach i obrzędach słowiańskich koza występuje niezwykle często. Co do pożytku, jaki daje ludowi, to na pierwszem miejscu należy wymienić mleko, na drugiem — skórę; w^r pieśniach wschodnio-słowiań-skich uderzająco często napotyka się wzmianki o trzewikach, szytych ze skóry koziej. Szerść kóz również bywa używana. W wielu krajach słowiańskich na zachodzie (np. w zachodniej Wielkopolsce w pewmych okolicach Karpat i t. d.), na wschodzie (np. na północnej Białorusi) i na południu (np. w Czarnogórzu) lud spożywca i mięso kozie.