klsti159

186

i. Moszyński: kultura ludowa słowian

ma nadzwyczaj obszerny zasiąg w obrębie Słowiańszczyzny: panuje mianowicie oddawna na rozległych przestrzeniach Małorusi i Małopolski^ wdzierając się dziś coraz bardziej na północ (ha Białorusi i Mazowszu). Widzimy -ją także w Czechosłowacji (na Morawach), w zachodniej Serbochorwacji (muzeum w Sarajewie posiada model takiej brony z okolicy bliżej nieokreślonej), a dalej w niektórych okolicach Węgier (np. w Kalotaszeg) i Rumunji. Poza tem, sądząc z danych, zestawianych przez R. Braungarta w jego pracy „Die Siidger-manen", powtarza się ta brona w Europie środkowo-zachodniej i zachodniej.

164. Brona beleczkowa (odm. jarzemkowa) ze Stefanina, pow. W asylkó w, gub. Kij ów. Z. S. S. R. Rys. W. Moszyński.

Braungart, skłonny jak zwykle do operowania etnicznemi terminami w zastosowaniu do objektów materjalnej kultury, nazywa ja-rzemkową bronę alemańsko-szwabską i, posłuszny swoim, oddawna ustalonym schematom myślenia, utrzymuje, że jest ona w użyciu wszędzie, gdziekolwiek dziś siedzą lub dawniej siedzieli Alemani oraz Szwabi. Dla nas oczywiście ważne są tu tylko bezpośrednie wskazówki, dotyczące geograficznego zasięgu. Według nich brona jarzem-kowa występowałaby w południowo-zachodnich Niemczech, w części Austrji (w południowym regjonie Alp „aż do Werony we Włoszech*), w północno-zachodnim Tyrolu, w Szwajcarji i w pewnej części Francji. Jest więc rzeczą zupełnie prawdopodobną, że z terytorjów niemieckich przyniesioną została przez kolonistów do Europy środkowo-wschodniej i, zaszczepiając się m. i. w Małopolsce, przedostała się stamtąd, jak tyle innych wytworów kultury, na Małoruś.

/    194. -Przy studjach etnograficznych nad bronowaniem należy

rozróżniać bronowanie roli pustej w celach uprawy od bronowania^ ^: zasiewów, wzcuuz wschodniej granicy polskiej Białorusi oraz po-'' ; części na północnym zachodzie Małorusi lud ma osobne nazwy dla ■_t / obu rodzajów pracy; przyczem bronowanie roli pustej nazywa skróci 1 e n i e m (skaradzić, skorodyty i t. p.). Ten sam wyraz znajdu-I jemy i w południowej Małopolsce. Poza tem dla bronowania mają Słowianie, dwa terminy: bronować i wlec. Pierwszy panuje na

--.Wielko- i Białorusi, częściowo na małoruskiem Polesiu, na północnych

krańcach rdzennej Polski i zwłaszcza na Pomorzu. Drugi — w całej niemal Polsce, na Małorusi i południowej Wielkorusi; w Polsce ustępuje on obecnie na całej linji przed pierwszym. Słowianom bałkańskim są znane oba terminy, ale naogół każdy z nich ma tam, zdaje