14635 s 48 49

48 ROZDZIAŁ 2

wykonujących ustawy, a przez to muszą być traktowane jako wchodzące do systemu źródeł prawa”¹.

Zgodnie z ustawą o ogłaszaniu akt normatywnych uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezydenta RP i premiera wydawane na podstawie ustawy muszą być ogłaszane w Dzienniku Urzędowym RP Monitor Polski. Akty normatywne ministrów kierujących działami administracji rządowej oraz kierowników urzędów centralnych są publikowane w dziennikach urzędowych tych organów. Zarządzenia nie mogą być sprzeczne z aktami wyższego stopnia, nie mogą też przekroczyć upoważnienia ustawowego, jeśli wydano je na podstawie szczegółowego upoważnienia ustawowego.

Rada Ministrów wydaje uchwały na podstawie Konstytucji lub ustawy. Uchwały innych organów oraz zarządzenia są wydawane na podstawie ustaw. Uchwały i zarządzenia mogą być także stanowione przez inne organy. Uchwały mogą wydawać tylko organy kolegialne, a zarządzenia - organy jednoosobowe (monokratyczne). Na przykład rada pedagogiczna podejmuje uchwały, a dyrektor szkoły czy Minister Edukacji Narodowej wydaje zarządzenia. Specyficzna jest sytuacja prawna uchwał Sejmu. Niektóre z nich są w ogóle pozbawione cechy normatywnej, na przykład uchwały o wyborze sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Regulamin Sejmu (Senatu) zawiera elementy zarówno powszechnie obowiązujące, jak i wewnętrzne: „Konstytucyjnie określonym przedmiotem jego regulacji (obok materii wewnętrznych) może być określenie sposobu wykonywania konstytucyjnych i ustawowych obowiązków organów państwa wobec Sejmu (art. 112), co może wskazywać na powszechnie obowiązujący (a nie tylko wewnętrzny) charakter przynajmniej niektórych jego przepisów”².

Do aktów prawa wewnętrznego często zalicza się statuty i regulaminy. Mogą one mieć różnorodny charakter. Problematyka charakteru prawnego statutu i regulaminu należy do jednej z najbardziej spornych w prawie administracyjnym. Według jednej grupy poglądów zaliczane są one do źródeł prawa³, do źródeł prawa miejscowego w znaczeniu organizacyjnym, źródeł prawa lokalnego⁴. Według drugiej grupy poglądów nawet samo zaliczenie statutów do źródeł prawa jest błędne⁵. Ogólnie charakter prawny statutu zależy głównie od trybu jego wydania i podmiotu, którego dotyczy. E. Ochendowski zwraca uwagę, na to, iż statut reguluje wewnętrzną

49

ŹRÓDŁA PRAWA

HfMHHi/iicję w granicach tzw. autonomii statutowej¹¹⁹. Z. Zell podkreśla Mm ’ 1111. isl samoistność przepisów statutowych, zaś statut uznaje za zbiór samoistnych przepisów powstających z delegacji ustawowej, regulujących » i mii, strukturę wreszcie sposób działania instytucji albo organizacji¹²⁰. WkI ./ość statutów i regulaminów zakładów administracyjnych (na przy-i lud ./kół) poza przepisami wewnętrznymi zawiera także przepisy, które ? mu Ir Halnego punktu widzenia mają charakter norm prawa powszechnie ¹ • t\vii|/.ującego, jednak formalnie nie mieszczą się w zamkniętym konsty-

■    v|łiym systemie źródeł prawa powszechnie obowiązującego.

« > zaliczeniu statutów do aktów prawa wewnętrznego lub zewnętrznego i ' ydti je treść i sposób oznaczenia adresata¹²¹. Tak na przykład statut gmi-n l« ,i aktem prawa powszechnie obowiązującego, a statut placówki oświatowej aktem prawa wewnętrznego. W ustawie o samorządzie gminnym mo/iia przeczytać, że „o ustroju gminy stanowi jej statut” (art. 3 u.s.g.) oraz gmina to „wspólnota samorządowa i odpowiednie terytorium” (art. 1

•    i a ’ u.s.g.). Z takiego ustawowego określenia gminy wynika uznanie, że M j '.lalut ma charakter powszechnie obowiązujący całą „gminną wspólno-

•    ■ amorządową”.

Regulamin jest tradycyjnie uznawany w nauce prawa administracyjne-

■    a podstawowy akt prawny normujący świadczenie usług przez zakład, ju iiwa i obowiązki organów zakładu, a także prawa i obowiązki w zakresie

i    • u/ystania z usług świadczonych przez zakład¹²². Oprócz statutów i regulaminów niektóre zakłady publiczne stanowią inne akty zawierające nor-miv ogólne, najczęściej w formie uchwał organów kolegialnych i zarządzeń u gonów monokratycznych¹²³. Zasadniczo podstawą stanowienia aktów '■wnętrznych są ustawy, jednak mogą one być także stanowione na pod-(uwic norm kompetencyjnych zawartych w aktach zakładowych (na przy-

l lud w statutach, w regulaminach) wydanych na podstawie upoważnień u lawowych¹²⁴.

" E. Ochendowski, Prawotwórcza funkcja gminy, RPEiS 1991, nr 2, s. 25.

¹ Z. Zell, Prawo numer dwa, Wspólnota 1990, nr 14, wkładka „Projekt statutu gminy”, § III.

¹'' Zob. na przykład B. Adamiak, Statut gminy, Samorząd Terytorialny 1993, nr 7-8, s. 62 i ii . A. Jeżowski, Statut szkoły publicznej, wyd. I, Bolków 1998; idem, Statut szkoły, Wrocław 'l HI.¹; J. Korczak, Statuty jednostek samorządu terytorialnego, Samorząd Terytorialny 2000, nr 5, s, 62.

M. Elżanowski, Charakter prawny i zakres regulaminu zakładu państwowego, PiP 1969,

. K/9, s. 335.

Mała encyklopedia prawa, Warszawa 1980, pod red. Z. Rybickiego, s. 623.

^1M T. Brzezicki i M. Masternak zjawisko to nazywają nawet wielostopniowym systemem

ii    idei prawa wewnątrzzakładowego, Stanowienie norm ogólnych pnez zakłady publiczne..., h 86 i n.

1

   J. Starościak, Źródła prawa administracyjnego (w:) System prawa administracyjnego, pod red. J. Starościaka, t. 1, Wrodaw-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1977, s. 109-110.

2

   Cytat za: W. Skrzydło, Polskie prawo konstytucyjne..., s. 183.

3

   M. Jaroszyński, Prawo adminisracyjne, Warszawa 1952, s. 38.

4

   J. Boć, T. Kuta, Prawo administracyjne zagadnienia podstawowe, Wrocław 1984, s. 44.

5

   M. Miemiec, Statuty i regulaminy w wewnętrznym prawie administracyjnym..., s. 44.