18035 pic 10 11 183136

przebieg niż w warunkach normalnych. Zaspokajanie potrzeb dziecka musi być realizowane z maksymalną intensywnością, lecz dostosowane do rozwoju podopiecznego. Oddziaływanie wychowawcze często trzeba rozpoczynać od realizacji zadań prostych, gdyż dzieci trafiające tu są przeważnie zaniedbane pod każdym względem. Najważniejszym warunkiem efektywności zabiegów opiekuńczo-wychowawczych, które w większości przypadków są równocześnie zabiegami kompensacyjno-wyrów-nawczymi, jest zapewnienie przyjętym do pogotowia dzieciom poczucia bezpieczeństwa, udzielenie pomocy w odreagowaniu negatywnych przeżyć i zaakceptowaniu pobytu w placówce - środowisku tak bardzo różnym od tego, z którego przybyły. Realizacji tych trudnych zadań służy w pogotowiu mniejsza niż w innych placówkach liczba dzieci w klasach szkolnych i grupach wychowawczych, dzięki czemu każdemu z nich można poświęcić więcej czasu. Duże znaczenie ma także istnienie szkoły na miejscu: pozwala to na koordynację poczynań.

Cechą charakterystyczną pracy z dzieckiem przebywającym w pogotowiu jest nieustanne zaczynanie od nowa, od punktu zerowego. Jak pisze H. Filipczuk (1989, s. 404) „wychowawca musi pogodzić się z tym, że rzadko tylko udaje mu się wyjść poza problemy elementarne, a sytuacja taka ma miejsce w różnych sferach jego oddziaływań. Najczęściej wówczas, gdy widoczne są pewne osiągnięcia, dziecko odchodzi z pogotowia i pracownicy nie mają okazji cieszyć się efektami swoich wysiłków, niekiedy bardzo żmudnych i wymagających dużego zaangażowania. Wysiłki te i zaangażowanie muszą kierować ku następnym dzieciom, nie okazując niecierpliwości ani znużenia jednostajnością podejmowanych zadań mimo wielkiego bogactwa i zróżnicowania sytuacji dzieci i ich właściwości”.

Funkcja diagnostyczna. Z chwilą oddania pogotowia opiekuńczego w gestię innego ministerstwa utraciło ono nadane przez kuratoria oświaty uprawnienia poradni psychologiczno-pedagogicznych; nie opracowuje więc już diagnozy orzekająco-kwalifikującej dziecka do określonej formy opieki. Pracownicy wprawdzie przygotowują materiały z obserwacji, charakterystyki wychowanka i diagnozy, ale są to jedynie materiały pomocne określonym organom decyzyjnym, tj. ośrodkom diagnostycznym w postawieniu diagnozy, a sądom rodzinnym w podjęciu decyzji o skierowaniu dziecka do określonej formy opieki. Materiał diagnostyczny pozyskiwany jest z przeprowadzonych rozmów z osobami doprowadzającymi dziecko i mającymi wiedzę o jego aktualnej sytuacji, analizy dokumentów, kontaktów z rodziną, analizy postępów w nauce. Bardzo ważnym źródłem diagnozy jest zarówno systematyczna obserwacja wychowanka w trakcie pobytu, jak i badania psychologiczno-pedagogiczne i lekarskie.

Funkcja wyrównawcza. Obejmuje ona oddziaływania wyrównawcze: kompensacyjne, korekcyjne, reedukacyjne, rewalidacyjne, terapeutyczne, resocjalizacyjne w stosunku do poszczególnych wychowanków pogotowia, które są dostosowane do rozmiarów deficytów i odchyleń od stanu prawidłowego rozwoju dziecka. Potrzebę niwelowania występujących braków określa Zespól do Spraw Okresowej Oceny Sytuacji Dziecka.

Prowadzenie pracy wyrównawczej i niezwykle efekty, jakie ona niekiedy przynosi, może rodzić pokusę zatrzymania dziecka w pogotowiu na okres dłuższy niż 3 miesiące. Czasem bowiem zachodzi obawa, że jej przerwanie może spowodować regres i trudności w ponownym ich podjęciu. W uzasadnionych przypadkach takie przedłużenie pobytu stanowi decyzję słuszną, a nawet konieczną, może jednak rodzić problemy dodatkowe: stwarza zatrzymanemu dłużej dziecku wyjątkową pozycją, której inni wychowankowie mogą mu zazdrościć, a jemu samemu utrudnia odejście z pogotowia, z którego pracownikami bardzo się wiąże (Filipczuk 1989, s. 406).

Właściwa realizacja wszystkich funkcji, ich ścisłe powiązanie i wzajemne przenikanie się umożliwiają spełnienie przez pogotowie jego zadań wobec dzieci pozbawionych opieki i pokierowanie ich dalszymi losami.

Organizacja pracy pogotowia

Przyjmowanie dzieci do pogotowia opiekuńczego odbywa się przez całą dobę. Podstawą skierowania do placówki jest orzeczenie sądu bądź wniosek rodziców, opiekunów lub małoletniego. Dzieci przyjmowane są też na wniosek policji, szkoły, przedstawiciela organizacji społecznej albo innej osoby stwierdzającej porzucenie dziecka, zagrożenie jego życia lub zdrowia. W przypadkach nagłych, wymagających natychmiastowego zapewnienia dziecku opieki, pogotowie jest zobowiązane przyjąć każde dziecko w wieku od 7 do 13 lat bez skierowania oraz bez uzyskania zgody rodziców lub bez orzeczenia sądu i zapewnić mu opiekę do czasu wyjaśnienia jego sytuacji. W miarę posiadania wolnych miejsc pogotowie może przyjąć dziecko bez skierowania, na podstawie wniosku rodziców lub samego dziecka. Liczba osób przyjętych w ten sposób nie może przekraczać 15% miejsc przeznaczonych dla dzieci objętych opieką całodobową. Dyrektor pogotowia, do którego przyjęto dziecko bez skierowania, jest zobowiązany powiadomić do 24 godzin właściwy sąd rodzinny oraz powiatowe centrum pomocy rodzinie i wspólnie podjąć działania zmierzające do uregulowania sytuacji dziecka. O skierowaniu dziecka do placówki powiato-

295