18075 skanuj0010

W naszym modelu analizy gotowości nauczycieli do pomagania uczniom (rys. 1) ważne znaczenie ma interakcja obu uwarunkowań: cech ucznia i cech nauczyciela. W nieco uproszczonej wersji przedstawiają to trzy skale badanej gotowości do pomocy. Jedną z nich skala C ukazuje właśnie jednoczesny udział cech ucznia i cech nauczycieli jako wyznacznika gotowości do pomagania. Można uznać, że odnotowane różnice między skalą C a pozostałymi skalami ukazują efekt inter-korelacji cech uwzględnionych w modelu.

Rezultatem trzykrotnych analiz wyników badań są trzy skale gotowości do pomocy (A, B, C), które przedstawiam na rysunku 2.

6,81

2,41 Skala C

Bardzo chętnie	7 -
pomógłbym
Pomógłbym	6 ---► -
Chyba bym	5
pomógł	--------^ .
Nie mogę się	4
zdecydować	---►
Chyba nie	3
pomógłbym	---->
Nie pomógłbym _	2 —►
Na pewno nie	1 ---------^
pomógłbym

6,25

5,76

4,30 Skała B

3,37

Skala A

Rys. 2

Zróżnicowanie gotowości prospołecznej

Skala A — przez czynniki sytuacyjne (cechy ucznia)

Skala 15 — przez czynniki osobowościowe (cechy nauczyciela) Skala C — przez czynniki sytuacyjne i osobowościowe

Skala A obrazuje zróżnicowanie gotowości badanych nauczycieli do pomocy przez czynniki sytuacyjne: cechy osobowe i społeczne uczniów, skala B zróżnicowanie gotowości nauczycieli do pomocy przez ich cechy osobowe. Skala gotowości do pomocy oznaczona symbolem C pokazuje jej zróżnicowanie przez czynniki osobowościowe i sytuacyjne jednocześnie. Dyspersja wyników na trzech skalach jest zróżnicowana. Różnica między najwyższymi i najniższymi wartościami średnich na każdej skali jest inna. Na skali A różnica ma wartość 6,25 - 3,37 = 2,80 punktów, na skali B 5,76 - 4,30 = 1,46 punkta i na skali C 6,81 -2,41 = 4,40 punktów. Rozrzut średnich na skali A jest dwukrotnie większy od rozrzutu średnich na skali B. Skala C jest trzy razy dłuższa od skali B. Warto w tym miejscu jeszcze raz przypomnieć wcześniej poczynione ustalenia. Cechy osobowe nauczycieli słabo różnicują badane zjawisko, ich udział jest relatywnie najmniejszy. Znacznie silniej motywację prospołeczną nauczycieli różnicują cechy uczniów, którym pomoc jest potrzebna.

Zróżnicowanie gotowości nauczycieli do pomagania przez obie kategorie uwarunkowań jest największe. Mówimy o efekcie interkorelacji układów cech osobowości nauczyciela i właściwości ucznia. Nasze badania potwierdzają przypuszczenie o jednoczesnym działaniu wielu uwarunkowań niesienia pomocy w układzie sprzężonych ról społecznych.

Jest to pomoc profesjonalna, taka, jaka dominuje w społeczeństwach współczesnych. Jakie zastosowania ma nasz model do analizy uwarunkowań gotowości do pomagania w innych sytuacjach społecznych, których składnikiem jest sprzężenie ról społecznych? Sa_tdzimy, że wyniki badań można ekstrapolować na inne role społeczne np. na role, które należą do systemu społecznego instytucji opieki lub instytucji pomocy.

75