19303 medsadowa9

odbycie z partnerko stosunku płciowego przerywanego (cultu/i IntpnąpLuAl albo z użyciem prezerwatywy (coitus condomgtuśj^choctaż oba te sposoby majo wiele ujemnych stron. Podczas stosunku przerywanego nie można określić m.in. ilości nasienia i właściwej proporcji poszczególnych składników; jeśli używa się prezerwatywy, nie można wykluczyć ujemnego wpływu jej chemicznych składników.

10.3.2. Badanie nasienia

Bezpośrednio po ejakulacji płyn nasienny ma konsystencję galaretowatą, która ulega upłynnieniu po upływie 10—30 minut. Nasienie świeże jest ciepłe (temperatura ciała ludzkiego), o zapachu młodych kasztanów, barwy od białoszarej do żółtej. Należy zmierzyć ilość oddanego nasienia oraz oznaczyć pH (prawidłowo pH = 7—8). Z kolei ocenia się liczbę plemników w badanym nasieniu, ich postać (budowę) i ruchliwość. W celu określenia liczby plemników w 1 ml stosuje się komory używane do obliczania elementów morfotycznych krwi. Szczegóły budowy morfologicznej plemników ocenia się w wymazach nasienia na szkiełku, barwionych specjalnymi roztworami i z zastosowaniem największych powiększeń mikroskopu (patrz ryc. 10.4,

L/¹

1=3-Ił /tul \h-Q\

iba* GO" {uxlu.

907_o duOoca 'laduiirtose

O/o ptOłrodUL fcctotPKO

Ryc. 10.4. Prawidłowe i patologiczne postacie plemników: a prawidłowe, b — gruszkowate, c — kuliste, d — powiększone, e — zmniejszono, I - z kroplę protoplazmatyczną, g — podwójne, h — bezkształtne,

pr/.r*dstnwla|ą< a różne postacie plemników). Ustala się taż liczbę prawidłowi zbudowanych plemników. Liczbę nieruchomych plemników oblicza się dwukrotnie najpierw bezpośrednio po rozpuszczeniu (upłynnieniu) nasienia, a po raz drugi pi upływie 24 godzin (komora powinna być wilgotna i przechowywana w temp. :\T t )

Obserwuje się również charakter ruchu plemników (postępujący, zwolniony wyłącznie wahadłowy). Powolne, leniwe ruchy charakteryzują stan zwany astenn spermią. Dokonuje się również próby ożywienia plemników za pomocą odpowiednich płynów odżywczych w celu odróżnienia nekrospermii od akinospermii (pninli . gicznego odrętwienia plemników). Można oznaczać także niektóre para moli y biochemiczne, np. stężenie fruktozy (prawidłowo ponad 1200 gg/ml, mniejszo wartości świadczą o zaburzeniach hormonalnych).

Zestawiając podstawowe wartości prawidłowego ejakulatu przyjmuje się dln normospermii: objętość ejakulatu 3—4 ml (wahania od 2 do 6 ml); liczba plemników w 1 ml wynosi 60—120 milionów, w tym 70—90% o dobrej ruchliwości i HO"., o prawidłowej budowie; odsetek komórek spermatogenezy 2—4%.

Stan charakteryzujący się zmniejszeniem liczby plemników określa się mianom oligospermii, a zupełny brak plemników — azoospęrpia.

Oligospermii towarzyszą z reguły inne zmiany patologiczne: akinospermln, astenospermia, a także niejednokrotnie nekrospermia (obumarcie plemników), Ważne znaczenie dla oceny płodności ma nie tylko liczba, ale i wzajemny stosunek ruchomych i prawidłowo zbudowanych plemników. Ocena uzyskanych wyników wymaga więc dużego doświadczenia i jedynie stwierdzenie normospermii może by* dokonane przez każdego lekarza dysponującego zapleczem laboratoryjnym We wszystkich innych przypadkach badany powinien zostać skierowany do badań specjalistycznych, z reguły do zakładu medycyny sądowej.

Powyższe zastrzeżenie jest tym bardziej uzasadnione, że należy liczyć się z różnymi próbami utrudnienia biegłemu prawidłowej oceny rzeczywistego stanu, często za pomocą fałszerstwa (dostarczanie nasienia z dodatkiem środków plemniku bójczych, obcego lub nieświeżego nasienia itp.). Oligospermia może być wynikiem intensywnego życia płciowego (lub samogwałtu) poprzedzającego badanie, może być również wywołana stosowaniem przez dłuższy czas niektórych preparatów hormonalnych. Zapobiec takim manipulacjom może wyłącznie kilka krotnie powtarzane badanie specjalistyczne z zachowaniem wszystkich niezbędnych warunków ostrożności i stosowanie właściwej techniki badawczej. Drugie badanie przeprowadza się ok.10 dni po piecłtfsźW, trzecie ok. 30 dni po druqini badaniu, /fjbad—IbuJL    JH

Sąd wymaga od lekarza biegłego jednoznacznej odpowiedzi, czy mężczyzna jesl zdolny, czy też niezdolny do zapłodnienia kobiety. Poza niezwykle rzadkimi przypadkami, w których już sam stan anatomiczny wyklucza płodność mężczyzny (np. brak jąder w wyniku kastracji), badanie nasienia ma decydujące znaczenie. Trzeba tu wyraźnie podkreślić, że na podstawie badania nasienia można stwierdzić niepłodność mężczyzny wyłącznie w przypadku) azoospermii [lub pełnej nekrospei mii, którą stwierdzono co najmniej trzykrotnie w przedstawionych warunkach.

Dla celów praktyki sądowej stwierdzenie nawet jednego żywego, prawidłowo i zbudowanego plemnika nie pozwala wykluczyć płodności (zupełnie inne znaczeni*' j ma tego rodzaju wynik badania wykonanego w celach kliniczno-terapeutycznych) Zakłady specjalistyczne przeprowadzają niekiedy orientacyjną analizę uzyskanych wyników, nie wyłączającą wprawdzie płodności, ale wskazującą na większy lub mniejszy stopień jej zmniejszenia (np. metoda Vasterlinga). Tego typu ocenu, wskazująca np. na mniejsze prawdopodobieństwo, że dany mężczyzna jest płodny, może być wykorzystana przez biegłego lekarza, który powinien wówczas sugerować sądowi potrzebę rozszerzenia zakresu badania grupowego krwi jako środka do wodo wago w procesie dochodzenia ojcostwa.