19485 Re exposure of DSC03320

fców zgubiła jednak nadmierna pewność siebie i brak jednolitego dowództwa. Każdy z konsulatów próbował narzucić swoją wolę Potnpąjuszowi, wszyscy Ido ca i się o przyszłe godności; trwały spory, kto odziedziczy po Cesarze *tnnowisiu> najwyższego kapłana (pontifac marimus) i jego majątki. Cezar zwyciężył w bitwie pod Faroalos dzięki zdolnościom wodzowakim i wyższości swąj armii, zahartowanej w trudnych walkach i bez reszty oddam*) dowodcy. Fompąjutz uuedt z pola bitwy do Egiptu, gdzie został podstępnie zamordowany.

Wojna domowa trwała jednak jeszcze do 45 r. p.n.e. Przeciwnicy Cesara zdołali zgromadzić znaczne siły w Afryce, ich przywódcą ideologicznym był Kato Młodszy. Po zwycięstwie Cezara pod Thapsus (46 r. p.n.e.) Kato popełnił w Utyce samobójstwo zyskując po śmierci przydomek Uticensis i stając się symbolem niezłomnego republikanina. W 45 r. p.n.e. Cezar pokonał synów Pompę jusza w Hiszpanii pod Mundą Dopiero wtedy mógł odbyć w Rzymie wspznitły triumf święcąc przede wszystkim zwycięstwo nad Galią.

Cezar został dyktatorem dożywotnim dysponując zwycięską armią. Niedługa jednak cieszył się okresem pokoju — 15 marca 44 r. pn.e. został zamordowany.

5. Społeczne, polityczne i ideologiczne podstawy _dyktatury Cezara

Juliusz Cezar zdobył nadzwyczajną władzę dzięki armii i ona pozostała główną podporą jego rządów. Charakterystyczne dla cezaryzmu jest jednak szukanie oparcia różnych grap społecznych i znaczne rozszerzenie kr^ju rządzących. Ustrój republikański opierał się wyłącznie na nobitiias, a w ostatnim okresie tylko na jej części. Cezar dążył do sojuszu różnych warstw posiadąjących. chciał mieć poparcie ogółu zamożnych mieszkańców Imperium. Dużą rolę w jego stronnictwie odgrywali ekwici. zwłaszcza przedstawiciele fmanąjery; warstwa ta odzyskała znaczenie polityczne, wielu jej reprezentantów weszło do powiększonego senatu, liczącego jat 900 osób.

Działalność Cezara odbiła się bardzo wyraźnie na życiu municypiów italskich. Lezluka muniapaiis zapewniła wszystkim miastom szeroki rozwój samorządu. Munkypża odegrały dużą rolę w dojściu Cezara do władzy, Ich poparcie ułatwiło mu szybkie opanowanie Italii w 49 r. p.n.e. Cezaryzm oznaczał nowy etap w rozwoju arystokracji municypalnej, umożliwił jej szybki awans polityczny 1 otworzył dla wielu jej przedstawicieli dostęp do nąjwyższych urzędów rzymskich i senatu. Najśmielsze zmiany wprowadził jednak Cezar w polityce Rzymu wobec prowincji. Surowa ustawa o zdzierstwach i zapoczątkowanie systemu poboru podatków bezpośrednio przez państwo (stopniowe przejmowanie ich z rąk pubłikanów) oznaczały zupełnie nowy kurs polityki wobec prowincji. W miejsce bezmyślnej i krótkowzroczną) eksploatacji, która charakteryzowała schyłek republiki, cezaryzm wprowadził zasadę racjonalnego wyzysku. Nadał wielkie ciężary ponosiła ludność wiejska prowincji, ale znacznie poprawiło się położenie

Qą|uat JuliuM Cezar fpapłorajffs marmuru)

warstw posiadąjących, Arystokracja prowincjonalna była grupą, na której poparcie Cezar mógł liczyć i której starał się ułatwić szybki awans. Dążąc do integracji Imperium Cezar osiedlał licznych kolonistów rzymskich np. w Afryce, co przyspieszało proces romanizaęji tych obszarów.

Wszyscy mieszkańcy Galii Przedalpejskiej otrzymali obywatelstwo rzymskie. Cezar nadał prawo obywatelskie wielu miastom w Hiszpanii i Galii Narbońskiej, również przywilej ten uzyskało wielu mieszkańców świeżo przyłączonej Galii. Poprzez polepszenie sytuacji ekonomicznej i awans polityczny arystokracji prowincjonalnej Cezar starał się związać ze sobą ludność prowincji. Nąjbardziej śmiałym posunięciem było wprowadzenie wielu przedstawicieli arystokracji prowincjonalnej do senatu. Weszła do niego nawet grupa Galów, reprezentujących elitę świeżo przyłączonych obszarów. Te decyzje Cezara spotkały się z silną opozycją ^w Rzymie. Oburzenie wywołało zwłaszcza wprowadzenie Galów do senatu. Cezar nie mógł liczyć na pełne zrozumienie nawet wśród własnych stronników. W swej polityce prowincjonalnej wyprzedził on znacznie ludzi swojej epoki, pragnąc bardzo przyspieszyć proces pełnego przejścia od ustroju miasta-państwa do państwa światowego.

Politykę Cezara wobec plebBu miejskiego charakteryzuje natomiast duża ostrożność i skłonność do kompromisu. Ubodzy mieszkańcy miasta Rzymu uzyskali duże znaczenie polityczne w okresie działalności Klodiusza, trybuna ludo-

481