33354 PTDC0050 (2)

/

6k potakujące reakcje Pauleta. Ale potwierdzeniu istniejącego stanu rzeczy odpowiada zupełnie inna przesłanka. To, co dla Burłeigha ma być argumentem przemawiającym za zgładzeniem Marii, dla Pau-łeta jest wyłącznie przedmiotem troski o dobro państwa. Węzłowym momentem tego dialogu jest urwana wypowiedź strażnika, którą jego przeoiwnik zrozumiał jako moment wahania, najdogodniejszy do wyłożenia istoty sprawy. Przerywająo mu w dłuższej przemowie odmalował pożałowania godny stan Elżbiety (apelując tym niewątpliwie do lojalności Pauleta jako poddanego) i poszukiwanie przez nią wykonawoy zleoenia. To ujawnienie, jeszcze nie celu, ale już kierunku misji Burleigha pobudzić musiało uwagę jego rozmówcy, gdyż napomknienia kanclerza kwitowane są natychmiast pytaniami wymagająoymi spreoyzowania sugestii. Jeżeli dotąd zausznik Elżbiety mógł jeszcze żywić jakąś nadzieję, był stroną deoydującą o przebiegu dialogu, to teraz traci pewność siebie, przechodzi do obrony wysuwająo coraz bardziej minimalistyczne propozyoje - nadal jednak nie do przyjęcia dla Pauleta. Skoro nie poskutkowały wcześniej argumenty obliczone na lojalność poddanego i jego patriotyzm, to tym bardziej nie mogą skutkować żałosne próby uzyskania zgody za cenę zminimalizowania odpowiedzialności strażnika. Kiedy sytuacja się wyjaśniła, Paulet mooą swych przekonań etyoznych przyjmuje pozyoję ofensywną. Teraz on przerywa kanclerzowi, on wykłada swoje rozumienie sytuacji, on ustala warunki, któryoh spełnienie umożliwi wykonanie wyroku. Nie reprezentuje zresztą Jakiegoś subiektywnego, jednostkowego stanowiska: przypomina po prostu zasady godności jednostki i praworządności społecznej. W wypowiedziach swych zachowuje zresztą pamięć o tym, z kim rozmawia: nie gromi przeoiwnika, nie ocenia nawet bezpośrednio proponowanego przezeń postępku; mówi wyłącznie o sobie, o swoich powinnościach, o swojej godności. Przenosi dyskusję z płaszczyzny polityoznej na etyczną. ¥ tym pojedynku niedomówień i szozerośoi zostaje zwycięzcą. A najlepszą opinię wystawi mu Maria Stuart powierzając mu przed swoją egzekuoją pieczę nad

wykonaniem testamentu#    ^

Omówione tu strategie' dialogowe nie wyczerpują możliwości funkcjonowaniu dialogu juko wykładniku intencji jego uczestników i modelującego wpływu sytuacji. Uświadamiają jednak znaczenie rozpatrywania słów wypowiadanych przez postaci dramatu z tej właśnie perspektywy i wielośó możliwych rozwiązań.

FUNKCJA CHARAK'

Struktura jęzj Silnie akoentował t

...tworzenie d tów mówiących. V ni sytuacji życiowej t cyoh - i nie tylko ; nią życia - i z log konieczny przejaw, niona zdań mniej luj ru dramatycznego, [w ław 1976, s. 48).

Kleiner opisywt konstruowania postai odbiorcy, uznać mus;¹ nienia postaci (chot 2. czynnik określają charakteryzuje ją. ! ności, z kształtu i zyozna sylwetka, ozd wnętrznie osobowość .i jeżeli nie formułuje! stwo, intrygę, ironii powiadającego się. 1 gażuje się także w osób. Trudno byłoby sposób pośredni ozy postaci, która nie rzywami" według tert jej scenicznego ist