0234

208

Powstanie i rozwój rodu ludzkiego

że ród nasz przeszedł niegdyś fazę chiroterów, ale od tego stanu pierwotnego palec wielki stopy osiągnął rozwój posunięty aż do skrajności. Człowiek posiada nietylko najdłuższy, ale i najsilniejszy paluch stopy w całym świecie zwierzęcym. Wiąże się to z uwstecznieniem, jakiemu uległy czynności jego. Weźmy szkielet małpy, goryla np., przyłóżmy szczelnie wielki jego palec do innych i wyobraźmy sobie zarazem, że palec ten doznał wzmocnienia

Zarodek ludzki,

dla wykazania położenia nogi i początKOwej formy stopy.

i Według rozprawy Bardeena i Lewisa, Baltimora, 1901.

i długością dorównał innym, a otrzymamy szkielet stopyludz-kiej wraz z cechującem ją wygięciem. Przebieg ten poznać możemy na własnej ręce naszej, jeżeli palec wielki przyłożymy do dolnej powierzchni palca wskazującego; powierzchnia dłoni tworzy wtedy sklepienie, zamknięte od dołu przez palec wielki. Właściwość tę stopy określamy niekiedy mówiąc, że palec wielki utracił zdolność przeciwstawności palcom innym. Słuszniej byłoby mówić, że w przeciwstawności tej utrwalony został. Wygięta budowa stopy ujawnia się we wszystkich jej częściach, a także w stępie. Gdzie budowa ta nie jest widoczna, jak przy stopie płaskiej, mamy tu stratę, osłabienie więzów, i byłoby błądem, gdybyśmy stopę płaską pojmować chcieli jako zabytek pewnego stanu niższego. Niższe plemiona ludzkie, jak Wedowie, Austral-czycy, mają stopy wybornie wygięte.

Dawna działalność stopy jako organu chwytnego doznała w^rskutek tych przeobrażeń znacznej ujmy, ale bynajmniej nie uległa unicestwieniu. Wszystkie niższe plemiona ludzkie, którym oszczędzone zostało „dobrodziejstwo⁴¹ obuwia, ujmować mogą jeszcze przedmioty pomiędzy palcem pierwszym a drugim. Australczycy ciągną w ten sposób swe włócznie, Wedowie i ludy polinezyjskie posługują się pierwszym palcem do napinania łuku. Wielka ruchliwość wszystkich palców, a zwłaszcza palucha, u drobnych dzieci budzi zachwyt matek, dla uczonych zaś przedstawia ciekawą cechę dawnego stanu