37488 Terapia rodzin Namysłowska02

Rozdział 18

z rodzinami oraz superwizja. Szczególną pomoc w szkoleniu stanowią: szyba jednostronna zezwalająca na obserwowanie terapii rodzinnej prowadzonej przez szkolących lub innych szkolonych, nagrania audio-wideo. Zwłaszcza te ostatnie są niezwykle pomocne, ponieważ pozwalają na zatrzymanie kasety w każdym momencie i przeanalizowanie przebiegu terapii: dostrzeżenie błędów, zastanowienie się nad interwencją terapeutyczną oraz zobaczenie siebie jako terapeuty w relacji do systemu terapeutycznego.

Superwizja oparta o notatki terapeuty ma znacznie mniejszą wartość w szkoleniu w terapii rodzin, choć czasami jest jedynym możliwym sposobem analizy pracy szkolącego się terapeuty. Szczególne znaczenie w szkoleniu przyszłych terapeutów rodzinnych ma superwizja „na żywo”, kiedy to szkolący obserwuje osobę szkoloną przez szybę jednostronną. Wprowadził ją do terapii rodzin Montalvo (1973). Uczący się ma dzięki tej metodzie szansę otrzymywania stałych informacji zwrotnych na temat tego, co dzieje się w terapii. Są one dostarczane przez telefon do pokoju terapii lub przez wywołanie terapeuty do pokoju, w którym obserwuje się terapię albo też przez wejście superwizora do pokoju terapii. Ta metoda ma bardzo duże wartości, ma też jednak szereg minusów. Pamiętam w początkach szkolenia w Instytucie Ackermana protest szkolonych przeciw ciągłym telefonom od superwizora. Byli oni zdania, że stałe telefony wybijają ich z rytmu terapii, a równocześnie nie są oni zdolni szybko akomodować się do proponowanych im zmian lub interwencji. W efekcie wygłaszali je automatycznie, bez własnego zaangażowania, odczuwając je jako obce lub narzucone. Szkolący się terapeuci znacznie bardziej preferowali zrobienie dodatkowej przerwy i spokojne przedyskutowanie informacji zwrotnych. Trudno odmówić racji powyższym argumentom. Podobnego zdania jest Haley (1976), który uważa, że superwizor powinnien przyjmować postawę wyczekującą i przerywać sesję nie więcej niż raz lub dwa w trakcie jej trwania. Między innymi dlatego w naszym zespole szkolącym nie stosujemy metody telefonów do prowadzących terapię kursantów lub terapeutów w trakcie jej trwania. Niektórzy autorzy, np. Liddle i współpracownicy (1978, 1988), w licznych publikacjach poświęconych superwizji przez szybę jednostronną podkreślają ryzyko zjawiska, które nazywają robotyzacją. Polega ono na opisanej powyżej sytuacji, kiedy to superwizowany terapeuta powtarza automatycznie

polecenia superwizora, co z kolei zabija jego własną nu> pu i , i kreatywność.

Liddle i współpracownicy (1988) podkreślają także baul/n ■ l< >1 mni< aspekt trudności emocjonalnych superwizowanego, które pojiiwni|.i u, w trakcie superwizji. Superwizowany, skupiony na tym, |ak wypada w swojej roli, pełen niepokoju i niepewności staje się mniej kompetentny niż jest rzeczywiście w trakcie swojej praktyki. Superwizja grupowa trwająca zwykle dłuższy czas wymaga także od superwizujaeego uwzględnienia procesów grupowych, zachodzących wśród grupy supei wizowanych. Pominięcie ich może czasami doprowadzić do poważnych zahamowań w prawidłowości jej procesu. Proces superwizji stawia też bardzo duże wymagania superwizującym. Nie będziemy pisać o tym szerzej, gdyż powinno być to przedmiotem osobnych opracowań Wspomnimy jedynie o tym, że superwizowany powinien zachowywał równowagę pomiędzy pewną dyrektywnością a pozostawieniem inu jatywy młodemu terapeucie, starać się być maksymalnie konkretnym w swoich uwagach, a zwłaszcza tych, które przekazuje przez telefon w trakcie sesji, a przede wszystkim mieć świadomość trudnos< i emocjonalnych superwizowanego.

Szkolenie w terapii rodzin w Polsce przebiega wedle pierwszego częściowo zarzuconego modelu szkolenia w Stanach Zjednoczonyc h AP. Jest ono możliwe jedynie jako część ogólnego szkolenia w psyclm terapii obok innych metod psychoterapeutycznych. Także jego waniu kiem jest posiadanie specjalizacji klinicznej z psychologii lub psychiatrii Po zakończeniu takiego szkolenia, którym kieruje Sekcja Naukowa Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, atestując pro gramy szkoleniowe, jest możliwe staranie się o certyfikat terapeuty. Jak dotąd, ani Sekcja Psychoterapii PTP ani też Polskie Towarzystwo Psychologiczne nie promują osobnego certyfikatu terapeuty rodzinnego Może się to zmienić w związku z koniecznością wspólnych ustaleń z innymi państwami, członkami Wspólnej Europy. Powstanie wtedy problem, jak dalece i w jakim wymiarze odrębny program szkoleniowy terapeutów rodzinnych powinien uwzględniać inne kierunki, modele i techniki psychoterapii. Wydaje się jednak, że podstawy wiedzy psychoterapeutycznej, takie jak choćby zasady kontaktu terapeutycznego i wiele innych, powinny się znaleźć w takim programie. Naszym zdaniem, łatwiej jest prowadzić szkolenie ludzi mających pewne doświadczenia i podstawową wiedzę z psychoterapii, dopuszczamy

14 — Terapia rodzin