39638 Nartowska Różnice indywidualne0044

występować zakłócenia napięcia mięśniowego, koordynacji, szybkości i dokładności ruchów oraz mogą pojawić się współruchy. Dziecko wypracowując nowy schemat czynnościowy korzysta wprawdzie z własnych doświadczeń, lecz im bardziej różni się złożona czynność ruchowa od dotychczas wykonywanych, j tym większa jest trudność i tym znaczniejszy wysiłek oraz konieczność wielokrotnego korygowania ruchu. Sygnałem zaburzenia będzie brak postępu, długotrwałe dochodzenie do wprawy lub brak opanowania wielokrotnie powtarzanej czynności. W zabawach ruchowych poważną rolę odgrywa koordynacja wzrokowo-r uchowa, którą dzieci kształcą przede wszystkim w takich zabawach, jak: rzucanie piłki wzajemnie do siebie, do celu, odbijanie o ziemię, o ścianę, kopanie do celu, toczenie piłki w ustalonym kierunku lub po ustalonym torze itp. Również w grach i ćwiczeniach wymagających równowagi, takich jak: chodzenie po liniach, po . śladach, przeskakiwanie ? przeszkód, wspinanie się, zaangażowana jest koordynacja wzrokowo-r uchowa, tj. podporządkowanie ruchu spostrzeżeniu wzrokowemu. Często dzieci zwinne i szybkie w zakresie prostych, podstawowych ruchów w tych właśnie czynnościach napotykają trudności i niepowodzenia. Nie potrafią dostosować siły i kierunku ruchu do jego celu, nie umieją ocenić, na przykład,,; odległości i szybkości lotu piłki i dlatego czasem ruch ręki lub nogi mija się z, toczącą się lub spadającą piłką. Ta trudność oceny przestrzeni i wyczucia momentu, w którym należy wykonać ruch, w miarę ćwiczenia zmniejsza się. U niektórych dzieci jednak utrzymuje się bardzo długo i nigdy one nie dochodzą do perfekcji w tym zakresie. W tych właśnie przypadkach przyczyną opisanych trudności bywają zakłócenia w spostrzeganiu i w orientacji przestrzennej, a nie w sprawności układu mięśniowo-stawowego. W ogólnej ocenie traktujemy jednak te dzieci jako niezręczne ruchowo.

Osiągnięcia lub trudności w percepcji przestrzeni we właściwej orientacji związane są z procesem lateralizacji, czyli z ustaleniem się przewagi czynnościowej jednej strony ciała nad dru-, gą oraz z procesem doskonalenia się spostrzegania wzrokowego, przy czym oba te procesy kształtują się w trakcie działalności dziecka K Pewien procent dzieci wykazuje od urodzenia jednorodną, prawostronną lateralizację, ujawniającą się w sposób widoczny w wyraźnej praworęczności, a przy bliższym i szczegółowym badaniu również praWonożności i prawooczności. U innych dzieci; śtriśnność ciała jest niejednorodna lub nie ustalona i| może ulegać zmianom w trakcie rozwoju. Proces lateralizacji, czyli ustalanie się śtronności trwa, według zdania różnych badaczy, mm a nawet 10 roku życia. Niewielki procent dźieći wykazuje jednorodną lewostronną latera-liżację, nie poddającą się żadnym wpływom środowiska zewnętrznego; u większości stronność ciała dopiero ustala się w wieku przedszkolnym, przy czym wpływ otoczenia często decyduje o śtronności w zakresie rąk, gdyż rodzice zwykle skłaniają dziecko do używania prawej ręki. Nie jest to jednoznaczne z prawostronnością. Często okazuje się, że dziecko słabo zlateralizowane bez większych trudności wykształciło praworęczność, pozostając lewooczne i lewonożne — w ten sposób ustalona została lateralizacja skrzyżowana.

¹ H. Spionek. Psychologiczna analiza trudności i niepowodzeń szkolnych. Warszawa PZWS 1970.