44 45

44 BOLh KRZYZA

wpływem ruchów, ale leż nie ustępują po położeniu się do łóżka i pojawiają się głównie w nocy.

Bóle krzyża mogą imitować także inne choroby zwyrodnieniowe kośćca. Trzeba jednak zaznaczyć, że zmiany zwyrodnieniowo-zapalne kości i stawów (osteoarthritis) są chorobą późnego wieku, zaś uszkodzenie krążka międzykręgowego to domena ludzi młodych. Jednakże tego rodzaju bóle nie tylko nie zmniejszają się w nocy, ale się nasilają, zaś ostrych nerwobólów kulszowych właściwie się nie spotyka. Zmiany te są też łatwo wykrywalne badaniem radiologicznym. Podobnie łatwe do wykrycia przyczyny bólów' imitujących bóle krzyża są te. których źródło tkwi w procesach zwyrodnieniowych staw'ów' biodrowych (tzw. koksar-troza).

Bóle krzyża występują zawsze przy guzach kręgosłupa, rdzenia i kanału kręgowego w' odcinku lędźwiowym. Należy jednak pamiętać, że dotyczy to głównie dzieci i młodzieży lub osób starych. Ważne znaczenie diagnostyczne umożliwiające różnicowanie ostrego bólu krzyża pochodzenia nowotworowego od bólu spowodowanego chorobą jądra miażdżystego ma pozycja ciała - położenie chorego do łóżka znosi lub łagodzi ból na tle choroby krążka. W przypadku ucisku rdzenia czy korzeni przez nowotwór pozycja ciała niczego nie zmienia.

Wbrew powszechnemu mniemaniu, urazy kręgosłupa lędźwiowego, w tym kompresyjne złamania trzonów kręgowych, powodować mogą przewlekłe bóle krzyża oraz nerwoból kulszowy zupełnie wyjątkowo. Dzieje się tak dlatego, że dotyczą one górnych kręgów' lędźwiowych, a ponadto uszkodzeniu ulegają trzony kręgów, a nie o wiele wytrzymalsze od nich krążki międzykręgowe. Także zrzeszotnienie kości (tzw. osteoporoza) jedynie wyjątkowo daje dolegliwości bólowe, zaś istniejące pobolewania w okolicy lędźwiowej należy raczej odnosić do nieprawidłowej postawy ciała.

Niekiedy, podobne dolegliwości co w chorobie krążka międzykręgowego. daje tzw. gościec mięśni. Tu trzeba powiedzieć, że fakt, iż ciepło i sposoby fizykoterapeutyczne łagodzą dolegliwości, spowodował wiele nieporozumień i tendencję do leczenia uszkodzeń krążka sposobami fizykoterapeutycznymi. Zmniejszenie się bólów pod wpływem ciepła dało początek całej teorii bólów' krzyża z „zawiania” oraz leczenia ciepłem (w tym noszenie skórek króliczych itp.).

Tak zwane „bóle krzyża u kobiet w ciąży” wykazują określoną cykliczność oraz umiejscawiają się w okolicy samej kości krzyżowej, a nie dolnego odcinka kręgosłupa lędźwiowego, jak to ma miejsce w rzeczywistych bólach krzyża w przebiegu choroby krążka międzykrę-gowego. Bóle imitujące rzeczywiste bóle krzyża u kobiet mają zazwyczaj za przyczynę schorzenia ginekologiczne (guzy macicy i przydatków, przemieszczenie macicy, przewlekłe stany zapalne narządu rodnego).

Z kolei prawdą jest. że uogólnione zmiękczenie struktur włóknistych kręgosłupa lędźwiowego i miednicy w drugiej połowie ciąży, połączone z utratą ich elastyczności oraz nadmierne naciski i obciążenia kręgosłupa lędźwiowego zwiększają u niektórych kobiet podatność na uszkodzenia dolnych krążków międzykręgowych.

Tak więc w’ przypadku uprzedniej choroby krążka międzykręgowego istnieją wszelkie dane do wystąpienia ostrych objawów chorobowych i nierzadko właśnie w' tym okresie dochodzi po raz pierwszy do wystąpienia bólów krzyża wskutek uszkodzenia pierścienia włóknistego. Charakterystyczną cechą bólów krzyża ciężarnych jest to, że towarzyszą im objawy korzeniowe (ischialgia).

Schorzenia urologiczne, podobnie jak choroby ginekologiczne, nie zdarzają się często i w większości można je odróżnić od rzeczywistych przyczyn bólów krzyża. Nierzadko do bólów krzyża dochodzi na tle ostrych i przewlekłych zapaleń gruczołu krokowego oraz chorób pęcherza moczowego.

Wbrew' uogólnionym poglądom bóle krzyża imitować może zaledwie kilka schorzeń wewnętrznych. Najwięcej trudności diagnostycznych sprawiają choroby trzustki, jakkolwiek i te po okresie stosunkowo niedługiej obserwacji, kierują rozpoznanie we właściwym kierunku. Z innych, rzadkich przyczyn bólów krzyża należy wymienić tętniaka aorty oraz zespół zwężenia tętnic biodrowych.

Symulowane, rzekome ostre bóle krzyża nie są rzadkością u osób o charakterze neuropatycznym, histeryków oraz osób pragnących dowodów współczucia od otoczenia, czy po prostu wyłudzić zwolnienie z pracy. Rzetelnie przeprowadzone badanie chorego (badanie ortopedyczne z elementami badania neurologicznego) oraz wnikliwa rozmowa z chorym umożliwiają w' tych przypadkach wykrycie symulacji czy agrawacji.