46440 Obraz47 (4)

• Staropolska poezja ziemiańska ■

„Używaj, miła duszo, masz wszytkiego dobrego dosyć! ” (Rej). ZadowołenieT^IeMfi^ptymizm ogarmajgcy wszygSSgdziedziny Życia były, pyćlmoż^ jialwnę. i me wytrzymywały feonlrontacji ^ nagfyłn nieszczęściem, lecz przgcież j^fyznaczącymelementem etOSU Ztgłniańskiego7niewątpliwie znajdującym źródło w sytuacji ekonomicznej szlachty polskiej.

Rozrywką o bardzo dawnym rodowodzie, odwołującą się do rycerskich tradycji szlacheckich, ale także do tylekroć już tu wspominanego literackiego wzoru Horacjańskiego, było myślistwo, myślistwo, dodajmy, „pomieme”. Poeci ziemiańscy nie opisują na ogół wielkich polowań na grubego zwierza, przeważnie są to „łowy” na zające i kuropatwy, tylko czasem mowa o nagonce na dziki czy wilki. Nie gardzono też zakładaniem sideł na drobne zwierzęta i ptaki. Należy bowiem pamiętać, że poza rozrywką myślistwo przynosiło też pewne „pożytki”, dostarczając mięsa na ziemiański stół. Stanisław Mińskipisał o tym wyraźnie:

Najdziesz u niego, co inszy aż kupią:

Zwierz świeży, ptaka, kuropatwę głupią.

Jeżeli nie ma myśliwców z rozwodem,

Mieć do zwierzyńca wznęcone uchodem Albo sidłami, nie tykając miecha:

O raz pożytek będzie i uciecha.

(Żywot ziemiański, w. 43-48)

Opisy polowań pełne są żywych scenek rodzajowych, chętnie też odwołują się do specyficznych obyczajów i terminologii łowieckiej. O przykłady nietrudno:

Jeden z myśliwych, oka wymiernego,

Tknął w ciasnym miejscu kota zapadłego:

Krzyk, huk i łoskot po gęstej krzewinie,

Potym się w pole przede psy wywinie;

La-lasz! tu po nim co żywo się ruszy,

On ciecze polem co jedno w nim duszy;

Lecz postrzemienne Dyjany charcicy Zafarbowały kożuch mu w juszycy.

(K. Twardowski, Bylica świętojańska, w. 49-56)

Przypomnijmy analogiczne sceny myśliwskie w Panu Tadeuszu Mickiewicza; jak się okazuje, ich realizm i autentyzm znajduje poświadczenie i — być może — źródło w utworach ziemiańskich XVI i XVn wieku.

Myślistwo odgrywa wśród rozrywek szlacheckich rolę szczególną: jest poniekąd substytutem walki zbrojnej, która ze względów obiektywnych (przeżycie się feudalnych formacji wojsko-

52